Opadek Ukadek

Hammaga salom, ismim Sarvar. 98-yilman, silaga bogan voqeani aytib bermoqchiman. Xullas, ko'chamizda Nodira degan 95-yil qiz bo'lardi. U bilan kichikligimdan birga katta bo'lgandim. 19 yosh paytlarida Nodirani uzatishdi. Uzoqroq joyga tekkani uchun deyarli uyiga kelmasdi. 3 yil o'tib, uyiga qaytib keldi. Aytishicha, erini undan tashqariyam xotini borakan. Ajrashmoqchi bo'lib yurdi. Yoshligidan manga ukasiday mehr qo'ygani uchun haliyam mani yosh boladay ko'rardi. O'ziga yaqin olib dardlarini aytardi. Bir kuni uni uyidagilar to'yga ketadigan bo'lishdi. Uzoqroqqa bo'lgani uchun ancha kech kelishlarini aytib, onamdan uylariga chiqib turishimni iltimos qilishibdi. Onam Nodira opanga qarab tur, emizikli bolasi bilan yolg'iz qolmasin deb aytsalar-da, o'rtoqlarim bilan yig'ilishimiz borligi sabab rad qildim. Onam ularga xo'p deb qo'ygan ekanlar. Biroz o'tib, qorong'u tushishiga yaqin Nodira tel qildi.

- Kelyapsanmi, Sarvar?

- Aa.. ha, boryapman, ovqatlanib olay - dedim yo'q deyolmay.

- Ovqatlanmay kelaver, birga ovqatlanamiz. Aytgancha, ko'chamizdagi do'kondan pampers ham olib kel, iltimos.

"Uff, yana menga dardi hol qiladi" dedim toqatsizlanib, undan ko'ra mazza qilib o'rtoqlarim o'tirishim mumkinligini o'ylab. Lekin Nodira meni o'ziga yaqin olib, bemalol suhbatlashardi. Aytganimday ukasidek bilardi meni.

Darvozasini taqillatib chaqirdim, menligimni sezib, "Kelaver, Sarvar, oshxonadaman" degancha, ovqat tayyorlashda davom etardi. Bir qo'lida 1 yashar o'g'ilchasi ko'tarib turar, 3 yildan beri kun bo'yi uy yumushlari, bolasidan ortmagan ayolning boshiga shoshilinch o'ragan ro'moli ostidan sochlari to'zg'iganligi sezilib turardi. Ustida onasining katta xalati, o'choq xidi anqib turgan bu ayolni hech kim endi 22 ga kirgan deb o'ylamasdi. Kelganimdan xursand bo'lib, "jiyaningni olib, uyga kiraver, hozir ovqat suzaman".

Ovqatni ancha mazali qilardi, haliyam o'sha pazanda. Ovqat ustida suhbatlashib o'tirardik.

- 4 oy bo'ldi, ajrashishga ham rozilik bermaydi. - deb dardini aytib qoldi.

- Olib ketsin uyiga - dedim erini ishlariga jahl qilib.

- Narigi qanchig'idan kecholmaydi, meni uyga qaytarishga kuchli shashti yo'q, otasining talabi bilan 2 marta keldi, o'zida xohish yo'qligini sezib uyga qaytmadim.

"Bu turishizda siz bilan yashagisi keladimi, opam" derdim ichimda bechoraga achinib.

- Hali hammasi yaxshi bo'ladi, opa, qaytib keladi yalinib.

Yig'lagudek bo'lib turgan Nodirani biroz ko'ngli taskin topgandek bo'ldi dardiga sherik bo'lganimga.

- Yaxshiyam sen borsan-da, Sarvar, ukam ham sendek mehribon bo'lolmasdi menga.

- Menga ham.

- Jiyaninga qarab tur, shunday vannaga kirib yuvinib chiqay.

Ismini Savar deb qo'ygan bir yoshli o'g'ilchasini o'ynatib o'tirarkanman, shirin bolakayning qiliqlariga mahliyo bo'lib, "Shunday o'g'li bor, mazza qilib yashamaydimi xotini bilan. O'ziga qaramasa nima qipti, tabiiy go'zal bo'lsa, biroz mehrganda, bunaqa "qarib" qolmasdi Nodira ham" derdim o'zimga o'zim. Shu payt Sarvar birdan yig'lab, injiqlik qila boshladi.

Hech narsaga ko'navermagach, ilojsiz onasini sog'inibdi deb o'ylab, vanna tomonga yurdim.

Kiyinish xonasining eshigi qiya ochiq turgan ekan. Qulflanadigan ruchkasi buzuqligi uchun sochiq qistirib yopib qo'yilgan bo'lsa-da biroz ochiq, sochiq pastga tushib ketgan edi. Xonasing eshigidan kirmay, 1-2 chaqirdim, dushning sharillagan ovozi sabab, meni eshitmadi, demak, cho'milyapti. Orqaga qaytmoqchi edim, o'g'li battar injiqlik qilishni boshladi, ichkariroq kirdim, kiyinish xonasining chirog'i yoniq. Vannadagi lampochka kuyib qolganligini sabab ichkari eshikni ochib qo'yib, tashqi xonaning yorug'ida cho'milayotgan ekan. Kiyinish xonasiga qararkanman, uning lifchigi birinchi ko'zimga tashlandi, hirsim uyg'onib ketdi. "Onang bu yerda yuvinyaptilar, xalaqit bermaylik" deb pichirladim bolaga. U ham tushunganday ovozini biroz pasaytirdi, lekin baribir tinchlanmadi. Vanna eshigi tomonga talpinayotgan bolaning ovozi dushning sharillab oqishida eshitilmay qolardi. Uni yerga qo'ydim. Endi yurishni o'rgangan bolakay onasi cho'milayotgan vannani eshigi tomon shoshilib, eshikka yaqinlashib yiqilib tushdi. Yugurib borib ko'tarib olarkanman, beixtiyor uning yalang'och cho'milayotgan onasiga ko'zim tushdi. U yon tomoni bilan teskari tomonga qarab egilib yerga tushib ketgan sovunni olayotganda paytda asbobimni turg'izib yuborgan qaddi-qomat, nozik badan yaqqol ko'rinib turardi. Meni ko'rib qolmasligi uchun biroz orqaga tisarildim. Shu payt u bolasining yig'lagan ovozini eshitib qolib, vannaning eshigidan faqat boshini chiqarib biz tomonga qaradi. Uning uzun, yoyilgan sochlari mening ehtirosimni battar qo'zg'atib yubordi. U yig'layotgan o'g'liga mayin kulib "hozir chiqaman, asalim" degancha, yana cho'milishni davom ettirdi.

"Asalim" deb meni qachon erkalarkan, deb qo'ydim o'zimga. Boyagi oshxona xidi anqib turgan, charchab qolgan ayoldan asar ham yo'q edi. Biz kiyinish xonasini eshigi yonida, tashqarida biroz kutib turdik. Kiyinish xonasidan "Sarvar, tokchadagi fenni uzatib yubor" degan ovoz eshitildi. Men esa hayollar og'ushida fenni zo'rg'a topib olib kelarkanman, "buncha imillading, fenni ber" degancha eshikni qiya ochib nozik qo'llarini uzatdi. Oh, bu qo'llar meni asbobimni ham ushlab ko'rsaydi. Sochini quritmoqchi bo'larkan, ichkaridan yana iltimos eshitildi.

- Xalatim yotoqxonada qolib ketibdi, olib kelib ber, iltimos.

Yotoqxonani adashim bilan birga qidirdik, xalat yo'q. Qaytib borib topolmaganimni aytdim.

- Ufff, hayol bilan kir mashinaga solganim esimdan chiqib ketibdiku - dedi ichkaridan afsusnamo. - kiyishimga biror nima olib kel, iltimos. Yana yotoqxonaga qaytib, qizil, tungi ko'ylakka o'xshagan narsasini olib bordim. Qo'lini chiqarib, ko'ylakni

- Ha, soddagina, ukam-a, boshqa narsa aytgandim - derdi ichkaridan - buni kiyib bo'lmaydiku vannadan chiqib. Shu payt bolasi yana yig'lashni boshladi. "Hozir, hozir" degancha, xonadan shoshib chiqdi. Shoshgancha ustiga katta sochiq o'rab olgan, ko'kraklarining tepasi ko'rinib turar, pastdan esa zo'rg'a sonini yopilib turardi.

Bolasini qo'limdan olib, koridor bo'ylab yurarkan, orqasidan ko'rinib turgan sonlarini termulib, "Nima qilib bo'lsa ham sizni sikishim, Nodi opa" derdim so'lagim oqib. "Boyagi ko'ylagimni olib bor ortimdan" degancha yotoqxonasiga kirib ketgach, uning ko'ylagini hidlab, olib borarkanman, undan ovqat mahali kelib turgan hidning umuman teskarisi kelib turardi. Bu menga o'zgacha kayf berardi. Yotoqxonaga kirarkanman, u ichkarida boshqa bir nafis xalatni ustiga tashlagancha, spalniyda o'tirib bolasini emizardi. "Shu tobda adashimni o'rnida bo'lib qolsam edi", hayollarga berilib turarkanman, tugmali xalatining eng pastdagi tugamasini ikki tarafga ajratib turgan chalishtirilgan sonlarni ko'rib xushimdan ketay dedim. "Qo'lingdagini shu yerga qo'yib, mehmonxonada televizor ko'rib tur, hozir chiqamiz" degan iltimosdan o'zimga keldim.

Mehmonxonada, divanda o'tirib, televizor ko'rarkanman, hozir ko'rgan manzalarim hayolimdan ketmay, shortikimni bor kuchi bilan ko'tarib turga asbobimni azob chekardi. Nodirani kutib turardim

Eshik ochilarkan:

- Uxlatib chiqdim - dedi opacham bir ishi yengillaganidan xursand holda.

- Yaxshi qilibsiz, rosa qiynab tashlarkan-da sizni - deb qo'ydim, televizor berilib ketganday ko'rsatib o'zimni.

- Unchalikmas - deb tepamga kelarkan - katta yigit bo'lib qolibsan-ku - kuldi u shortigim ko'tarilib turganini ko'rgach.

- Yo'g'-e, o'sha ukangizmanku haliyam - dedim oyog'imni chalishtirgancha, asbobim turganini sezdirmaslikka harakat qilarkanman.

- Seni hali yosh boladay ko'rib, boya yoningda o'zimni noto'g'ri tutibman, senga ta'sir qilishi hayolimga kelmagandi. - biroz noqulay ahvolga tushdik ikkimiz ham.

- Unchalikmas, bu boshqa masala, 1-2 payt o'zidan-o'zi shunday bo'ladi menda - dedim gap topolmay. - Kelinoyimlar kelishyaptimikan - gapni boshqa joyga burdim.

- Soat ham 10 bo'libdi, kelib qolishsa kerak, telefon qilay-chi.

Telefonlar o'chiq.

- Yo'lda antenna yo'qdir - dedim, kelib qolishadi.

- Sendan xavotir olishmaydimi?

- Yo'g'-e o'zingiz ruxsat so'ragansiz-ku.

- Yaxshiyam sen borsan - takrorladi u - nima ko'ryapsan - degancha, yonimga o'tirdi.

Televizor ko'rib o'tirarkanmiz, u tarafga qarab qo'yardim.

- Tinchlikmi? Biror nima qilibdimi menga?

- Yo'g'-e, o'zim shunchaki - dedim kalovlanib.

- Nimadir bo'lgani aniq, gapirasan - dedi men tarafga burilib. Seni gaplaring qiziq-ku men uchun.

- Nodira opa, shunday gul qomatingiz, chiroyingiz bor, o'zingizga biroz vaqt ajratsangiz, pochcham ham sizni qaytadan sevib qolarmidilar.

- Go'r qiladi pochchang, shuncha qildim foydasi bo'lmadi - deb yana siqilib gapirdi.

- Foydasi bo'ladi.

- Sen qayerdan bilasan? - dedi umidli boqib.

- Mana menda shunday bo'ldi-ku - deb yuborganimni bilmay qoldim.

- Sen hali yosh bolasan-da - dedi hazilga olib. - Vaqt o'tib, erkak zoti xotinidan zerikib qolarkan.

- Men uchun unday emas.

- Sen nimani bilarding? Hali hech kim bilan yillab yashab ko'rmagan bo'lsang

- Lekin agar sizday xotinim bo'lganda, umrimni oxirigachayam zerikmasdim.

- Qaydam, birovni xotini qiz ko'rinaveradi-da.

- Lekin sizni necha yillardan beri bilaman-ku, opamdaysiz, sizni qiynalib yurishingizni ko'rish mangayam og'ir.

- Rahmat senga, ukajon, - yuzimdan o'pib qo'ydi. U meni hamon yosh bola deb o'ylardi, shubhalariga barham bergandim.

Bolalikdagidek burnimni tortib o'ynardi. Men esa qulog'idan cho'zardim:

- O'zi sen qulog'imdan tortib katta qilib tashlagansan - dedi kulib, - hamma ustimdan kuladi qulog'i katta deb.

- O'zingiz-chi, burnimni uzaytirib tashlaganizni qarang. Kattarib ketgan. Undan ko'ra, boshqa joyimni tortib kattartirib tashlasez bo'lmasmidi - dedim bo'sh kelmay.

- Men tortmasam ham kattarib ketibdiku - asbobim turganini sezib turgan ekan, - yoki boshqaga torttirdingmi? - dedi yana kulib.

- Yo'g'-e kim ham tortardi - dedim shortigimni to'g'irlab.

- Aldama, men ko'rgan paytda, shunchagina edi-ku - dedi barmog'ini uchidek kichikligiga ishora qilib.

- Ha, endi unga ham ancha yillar bo'lib ketdi-da, opa.

Bolaligimda ko'p ko'rgan edi asbobimda. Siydirib qo'yardi, keyinchalik hazillashib, "Buning buncha kichkina, qizlar senga qaramaydi bu turishingda" deb kulardi.

"Katta bo'lsa, sizdaqalarni azobini beradi" derdim jahl bilan 11-12 yosh paytimda.

- Ana shunaqa gaplaringiz esingizdami, opaginam - dedim kulib.

- Ha, endi u paytlar ovqatingni yemagan payting, ko'proq ye, polvon bo'lishing uchun shunday deganman-da - dedi qizarib.

- Mana hozir-chi... - deb tutilib qoldim, qolganiga uyalib.

- Xo'sh - dedi jilmayib

- O'zim...

- Gapiraver, seni gaplaring maroqli dedim-ku. - kulib qo'ydi.

- Aytgan gaplarimni ustidan chiqib yuribman - dedim kerilgandek.

- Yo'g'-e - deb kulib yubordi - birortasi qaradimi o'zi?

- Bu nima deganingiz - bo'sh kelmadim - deb 2-3 ta tanish qizlarni ismini aytib tashladim.

- Oxo, bitta men qolibman-da - deb xoxolab kulib yubordii

- Yo'q - degancha quchoqlab oldim, - siz ham qolmaysiz - deb divanga yotqizgancha yuzlaridan o'pardim.

- Xa-xa-xa, jinni, haliyam yosh bolasan-da - deb kulardi tagimda.

Bo'yinlaridan o'pardim, bir qo'lim bilan ko'kragidan ushlab oldim.

- Qitig'im kelyapti - deb kulishda davom etardi. U haliyam meni yosh bolalarcha erkalanyapti - deb o'ylardi.

Labidan tishlab so'rardim. Bir qo'lim bilan ko'kragini ezardim. Amini massaj qilishni boshlagandim, u hazillashmayotganimni sezib qolib, jiddiylashdi. Tagimda chiqmoqchi bo'lardi. Kuchi yetmasdi, men esa ishimda davom etardim. U gapirgan gaplaridan afsusda mendan qochishga harakat qilardi. Shu payt uning baxtiga yotoqxonadan yig'i ovozi eshitildi. Majbur bo'lib uni qo'yib yubordim. Yugurib borib, yotoqxonasiga kirib ketdi. Ichkaridan qulflab olgan ovozi eshitildi. Biroz vaqt o'tib, o'g'lini o'zi bilan ko'tarib chiqqancha, divanda jim o'tirib, emizardi. Sukunat cho'kdi oraga. Ikkalamiz ham nima deyishni bilmasdik. Bola uxlab qolgach:

- Kech ham bo'lib qoldi, uydagilar kelishyotgandir, rahmat senga, Sarvar, uyinga chiqaver.

Shu onda telefon jiringlab qoldi.