Qoyilmaqom qasos (kamolov) (copy)
O‘ttiz yoshlardagi oqish-kulrang
sochli yoqimtoygina ayol ohista
odimlagancha mening stolimga yaqinlashdi. Uning bo‘yi baland emas,
bir yarim metrcha kelar, ammo kiyimi odatda
kichik shaharchada yashovchi ayollar kiyadigan
liboslardan anchagina yaxshiroq
bo‘lib, didi balandligi darrov sezilardi. Bu
ovloq joylarga bironta kattaroq shahardan
kelgandir, balki bashang kiyinish qobiliyati
tug‘madir...
– O‘tirsam maylimi? – so‘radi u
mening yonginamda to‘xtab.
– Qarshi bo‘lmasangiz, siz bilan gaplashib olsam degandim.
Men uning chap qo‘liga nigoh tashladim va bosh
irg‘adim. Ayollar bilan uchrashganda doimo
ularning qo‘liga qarayman. Ularning qo‘llari
yuzlariga nisbatan ko‘proq narsani aytib berishi
mumkin. Illo, ular plastik jarrohlar va pardoz
vositalari yordamida yuzlarini mo‘‘jizakor tarzda
o‘zgartirishadi, ammo qo‘llarini aldayolmaysiz,
ular doimo rost so‘zlaydi. Suhbatdoshimning uzun va nozik barmoqlari meni qiziqtirib qo‘ydi.
Birinchidan, ularga bir necha o‘nlab ming dollar
turadigan olmos ko‘zli uzuk taqilgandi, ikkinchidan, suhbatimiz qiziq bo‘lishini yuragim sezayotgandi.
Notanish ayol o‘tirdi va asabiylashgan holda
qadahni o‘ynarkan, so‘zini kutilmagan tarzda
boshladi:
– Men odam o‘ldirishingizni
istardim.
– Manzilingizdan adashibsiz,
xonim, – dedim
men bosh chayqab, unga bo‘lgan qiziqishim
darhol so‘ndi. – Bu mening
kasbim emas.
– Pul ishlash-chi, bu kasbingizga
kiradimi? –
sovuqqina so‘radi u va qattiq tikildi.
– Bu borada nishonga bexato urdingiz. Men pul
ishlashni bilaman va buni yaxshi ko‘raman.
– Unday bo‘lsa, nima uchun yigirma besh ming
dollar ishlab olishdan bosh tortyapsiz? –
muloyimlik bilan qiziqsindi ayol.
Shu bilan birga, u men tomonga odob
qoidasi ruxsat beradiganidan ko‘ra anchagina
yaqinroq engashdi. U engashgan paytda ko'kraklari menga deyarli boricha ko'rindi. Uning lifchigi ko'kragining faqat uchini yashirib turardi. Uning ko'kragini ko'rgan odam aqldan ozishi hechgap emasdi. Ayniqsa chap ko'kragidagi no'xotdek xoli ko'krakga o'zgacha chiroy berib turardi. Yomog'im qaqrab qult etib yutinib qo'ydim. Men unga bir necha soniya
tikildim, keyin ko‘zimni likopchaga qaratdim va
uni chetga surib qo‘yib, tushuntira
boshladim:
– Xonim, men istalgan narsani
xohlagan
odamimga sotishim mumkin.
Bundan tashqari,
gapga chechanlikda ham
oldimga tushadigani
yo‘q. Agar birontasiga
gapiraverib, zeriktirib
o‘ldirishimni istasangiz, unda
bosh ustiga.
Ammo rostakamiga...
– Bu odamni gap bilan zeriktirib
o‘ldirishingiz
qiyin, – og‘ir xo‘rsindi notanish
ayol.
– Kimni aytyapsiz?
– Erimni.
– Nega uni o‘ldirmoqchi
bo‘lyapsiz? Shunchaki
uni tashlab ketish osonroq
emasmi?
Noxushliklar ham kamroq bo‘ladi,
panjara
ortiga ham tushmaysiz. Ko‘chada
mashinam
turibdi, u juda tez yuradi, bir
necha soatdan
so‘ng boshqa shtatda bo‘lishimiz
mumkin.
– Yo‘q, – bosh chayqadi u, –
qochish bilan ish
bitmaydi. U judayam boy odam,
pulini qarg‘a
cho‘qimaydi. Agar uni tashlab
ketsam, menga
bir miri ham tegmaydi. Agar
o‘lsa, butun boyligi
menga qoladi.
– Sizga judayam achinyapman,
ammo bilib
qo‘ying: men iflos ishlar bilan
shug‘ullanmayman..
– Yigirma besh ming dollar
haqida
unutmadingizmi? – eslatdi u.
– Men hech qachon hech narsani
unutmayman,
– jilmaydim men. – Aytgancha,
nima uchun
aynan menga murojaat
qilyapsiz? Buni mahalliy
yigitlarning birontasidan iltimos
qilganingiz
osonroq emasmi?
– Yo‘q, bu yerliklar bunday ishga
qodir emas.
Menga aynan kelgindi odam
kerak. Bu yerda
bir-ikki kun bo‘ladi, ishini bitiradi
va ertasi
kuniyoq juftakni rostlaydi. O‘sha
odamni men
qaytib ko‘rmayman va uning o‘zi
ham bu gadoy
topmas joylarga qaytib kelmaydi.
Siz bu yerda
uzoq ushlanib qolmassiz axir?
– Bunday niyatim yo‘q, – bosh
irg‘adim men. –
Siz kelganingizda men ovqatlanib
bo‘lib, yo‘lga
tushishga otlanayotgan edim.
– Hammasi omadli bo‘layotganini
ko‘ryapsizmi?!
Menga sizni Xudoning o‘zi
yetkazdi! Bu ishni shu
bugun kechqurun bajarishingiz
va darhol jo‘nab
ketishingiz mumkin. Sizdan hech
kim
shubhalanmaydi. Axir sizni men
bilan bog‘lab
turadigan hech narsa yo‘q – biz
hozirgina
uchrashdik va darhol ajrashdik...
Bu shahardan
cho‘ntagingizda yigirma besh
ming dollar bilan
ketishingizni ham unutmang.
– Pul yoningizdami? –
ehtiyotkorlik bilan
qiziqsindim men.
U atrofiga alangladi, keyin
kattakon sumkasini
ochdi va uning ichidagini menga
ko‘rsatdi.
Sumka siqib bog‘langan dollar
taxlamlaridan
shishib ketgandi. Men hali
shuncha pulni
qo‘limga ushlab ko‘rmagandim.
Shu sabablimi,
kuraklarim jimirlab ketdi.
Suhbatimiz boshlanganidan beri
birinchi marta
uning taklifi haqida jiddiy o‘ylay
boshladim.
Nima bo‘lganda ham, bu
ayolning gaplarida
mantiq bor edi. Haqiqatan ham
xavf iloji
boricha kamaytirilgan edi.
Kelgindi odam
qotillikni sodir etadi-yu, darhol
jo‘nab qoladi.
Uni hech kim tanimaydi, tabiiyki,
barcha shubha
mahalliy yigitlarning bo‘yniga
tushadi.
– Agar restorandagilardan
birontasi bizni eslab
qolsa-chi? – so‘radim men barcha
ikir-chikirlarni
ham e’tiborga olishga urinib.
– Qo‘rqmang, – dalda berdi u. –
Men bu yerga
kamdan-kam kiraman.
Restorandagilarning
birontasi meni tanimaydi.
– Shunday bo‘lsa ham bu yerdan
ketganimiz
ma’qul. Men hech narsa va’da
qilolmayman,
ammo gaplashib olishimiz
mumkin.
Gaplashganingiz uchun qamoqqa
tiqishmaydi.
Ayol tezgina turdi va
restorandan chiqib ketdi.
Men likopchaga qaradim, ammo
ovqatimning
qolganini yegim kelmadi –
negadir ishtaham
bo‘g‘ilgandi. Bir-ikki daqiqadan
keyin men ham
restoranni tark etdim. Men
ayolga restorandan
uchta mavze naridagi xilvat
ko‘chada yetib
oldim. U mening mashinamga
o‘tirdi va biz
yo‘lda davom etdik. Men ko‘zimni
yo‘ldan
uzmasdim. Unga qaragim kelmas,
yigirma besh
ming dollar uchun bir odamni
o‘ldirishim
mumkinligiga sira ko‘zim
yetmasdi.
Uning ko‘rsatmasiga binoan
shahardan
tashqariga chiqdim.
– Qalay, bir qarorga keldingizmi?
– so‘radi u
kichikkina tepalik ustida
to‘xtaganimizda.
– O‘zingiz ayting-chi, aslida
nimani istayapsiz? –
ehtiyotkorlikni unutmay,
savoliga savol bilan
javob qaytardim men.
– Bu judayam oson, – yelka qisdi
notanish ayol.
– U uyga soat o‘n birdan avval
qaytmaydi. Siz
mehmonxonada kutasiz. U
kirganida o‘q uzasiz,
o‘lganligiga ishonch hosil qilasiz,
o‘g‘irlik yuz
bergandek qilib ko‘rsatish uchun
deraza
oynasini sindirasiz va darhol
jo‘nab qolasiz. Men
yotoqxonada bo‘laman. Siz
ketganingizdan so‘ng
o‘n daqiqa o‘tgach, men
politsiyaga qo‘ng‘iroq
qilaman va uyimizga o‘g‘ri kirib,
erimni otib
ketganini aytaman.
– O‘n daqiqa yetadi, deb
o‘ylaysizmi? –
shubhalandim men.
– Agar darrov shahardan chiqib
ketsangiz,
albatta yetadi, – ishonch bilan
bosh irg‘adi ayol.
– Axir ketmoqchi ekanligingizni
aytdingiz-ku?
– Pullar-chi? Ularni qachon
olaman?
– Hozir sizga besh ming
beraman, – ayol
tizzasidagi sumkani ko‘rsatdi. –
Qolgan yigirma
mingini ishni bajargach olasiz.
Sumka mening
yonimda, yotoqxonada bo‘ladi.
– O‘zingiz keyin nima
qilmoqchisiz? – so‘radim
men pullarni tezgina
cho‘ntagimga
solarkanman.
– Shovqin-to‘polon tingunicha
biroz kutaman, –
jilmaydi ayol. – Pullarni darhol
ololmayman,
biroz kutishimga to‘g‘ri keladi.
Keyin bu yerdan
jo‘nab ketaman... Siz uni
o‘ldirasizmi? – so‘radi u
uzoq jimlikdan so‘ng.
– Ha, – javob berdim men ham
undan
qolishmaydigan uzoq jimlikdan
so‘ng. – Qurolni
qaerdan olsam ekan? Menda
hech narsa yo‘q.
U o‘zining tubsizdek ko‘rinuvchi
sumkasidan 32-
kalibrli to‘pponcha oldi va uni
sharfi bilan
yaxshilab artib, menga uzatdi.
– Uni manavi to‘pponcha bilan
oting, keyin
shahar tashqarisida tashlab
yuborarsiz... Soat
o‘n bir yarimlarda uyga
yaqinlashing. Eshik
ochiq bo‘ladi. Mehmonxonaga
kirib, kutib
turasiz...
Men soat 22.25 da uning uyi
yonida to‘xtadim
va cheka boshladim. Gugurt
chaqib, sigareta
yaqinlashtirarkanman, qo‘llarim
titrayotganini
ko‘rib, mamnun bo‘ldim. Bu ish
osondek,
mushkulliklar bo‘lishi mumkin
emasdek
tuyilardi. Roppa-rosa soat o‘n bir
yarimda
zinapoya yoniga keldim. Ayol
va’da qilganidek
eshik ochiq edi. Men yo‘lakdan
asta o‘tib, qop-
qorong‘i mehmonxonaga kirdim.
Xona o‘rtasida
to‘xtadim va qaerga berkinishni
o‘ylab, atrofga
alangladim.
Men endigina eng uzoq
burchakka yashirinishni
mo‘ljallagan onda to‘satdan
mehmonxonada
chiroq yondi. Qo‘lim darhol
to‘pponcha solingan
cho‘ntagim tomon uzatildi, ammo
yarim yo‘lda
to‘xtab qoldi. Yotoqxona eshigi
oldida baland
bo‘yli, yuzlarini ajin bosgan oq
sochli erkak
turar, uning qo‘lidagi
to‘pponchaning mili to‘g‘ri
mening qornimga
mo‘ljallangandi. Turgan gapki,
avvaliga faqat to‘pponchani
ko‘rdim, keyinroq
uning ko‘ylagiga qadalgan sherif
yulduzchasini
payqadim. “Boplab qo‘lga
tushdim-ku!” – deb
o‘yladim nima qilishimni bilmay
qaqqayib
turarkanman.
Baquvvatgina qariya meni
diqqat bilan ko‘zdan
kechirdi, keyin ortiqcha xavf
yo‘qligiga ishonch
hosil qildi, shekilli, shoshilmay
men tomon
yura boshladi. Men xonadan
qochib chiqib, bu
la’nati shaharchadan juftakni
rostlab qolishni
istardim-u, ammo turgan
joyimdan qimirlay
olmasdim, chunki u meni darhol
otib
tashlashini yaxshi bilardim.
Erkakning ortida esa
mening yordamimda eridan
qutulmoqchi
bo‘layotgan yosh ayol turardi.
– Juda vaqtida keldingiz, –
ma’qullab dedi erkak.
– Bu maqtovga arzigulik fazilat,
yigitcha. Puxta
odamlar hozir judayam kam
qolgan.
– Bu bilan nima demoqchisiz? –
hayratlanib
ming‘irladim men. – Men vaqtida
keldimmi?
– Siz nima uchun kelganingizni
yaxshi bilaman,
– jilmayib bosh irg‘adi u. – Siz
meni o‘ldirgani
kelgansiz, shundaymi?
To‘g‘rirog‘i, meni o‘ldirish
uchun kelganingizga ishonasiz.
– Menga qarang, – xirilladim men
tomog‘imga
turib qolgan “tosh”ni yutib
yuborishga urinib.
Men goh ko‘ylagiga sherif
yulduzi qadalgan
qariyaga, goh joniga tekkan erini
o‘ldirtirish
uchun yigirma besh ming dollar
to‘lamoqchi
bo‘lgan ayolga qarardim. – Bu
yerda nimalar
bo‘lyapti o‘zi, tushuntirsangiz-chi
bundoq?
U menga yaqinlashdi va yelkasi
osha ayolga
buyruq berdi:
– Undan pullarni ol.
Ayol men bilan sherifning
o‘rtasiga turib
qolmaslikka uringancha
yuzimdan ko‘zini uzmay
asta yaqinlashdi va
kostyumimning ichki
cho‘ntagidan hamyonimni
chiqardi. To‘g‘ri, u
men uyga kirish oldidan
kamarimga qistirib
olgan to‘pponcha haqida ham
unutmadi.
– To‘xtang, – e’tiroz bildirdim
men. – U yerdagi
pullar besh mingdan ko‘proq.
O‘zimning
pullarim ham bor.
– Sizniki edi, – iljaydi sherif. –
Endi uniki bo‘ldi.
– Hammasi joyida, – dedi ayol
pullarni tezgina
sanab chiqib. – Mening besh
ming dollarim va
yana qo‘shimchasiga uch ming...
– Menga qaranglar! – jahl bilan
xitob qildim
men. – Bu yerda nimalar
bo‘lyapti o‘zi?!
U yana kulganida, uning kulgisi
hiqildog‘imga
kelganini sezdim. Doim og‘zi
qulog‘iga yetib
yuradigan nusxalarni o‘lardek
yomon ko‘raman!
– Sen haliyam hech narsani
tushunmadingmi? –
ochiqchasiga mazax qildi sherif.
– Tushunmadim.
– Bu Klaraning sevimli nayrangi,
– tushuntira
boshladi u xuddi yosh bola yoki
tentak bilan
gaplashayotgandek sabr-toqat
bilan. – To‘g‘ri, bu
ishdan ko‘p daromad qilmaydi,
ammo uning
uchun pullar asosiysi emas –
erkinlik va
mustaqillikning his etish ko‘proq
yoqadi.
Bugungi kunda ayollar qanday
ekanligini o‘zing
bilasan. Ular erkinlikni va eriga
tobe bo‘lmaslik
uchun o‘z puliga ega bo‘lishni
istashadi.
– Aytmoqchisiz-ki... – butunlay
sarosimaga
tushib qoldim men. – Bu gap-
so‘zlarning bari...
– Mutlaqo to‘g‘ri, – vazminlik
bilan bosh irg‘adi
sherif. – Klarada doimo bir
nechta o‘ta qiziqarli
voqealar taxt turadi. Bunisi eng
ishonarlisi,
to‘g‘ri emasmi?
Klara pullarni mehr bilan siladi va
xush
tabassum bilan eriga qaradi.
– Omadli oqshom bo‘ldi, Karl.
Shuncha puli bor
lapashangni hali qo‘lga
tushirolmagandik. Puli
ayni menga keragicha ekan
o‘ziyam!
– Yulduzni nega taqib oldingiz? –
g‘azabim
qaynab, o‘shqirdim men. – Nima,
bu sizga
huquq beradimi?
– Men shu graflikning
sherifiman, – xoxolab
kuldi Karl mening hayratimdan
zavqlanib. –
Nima, u sizga bu haqda
aytmaganmidi?
– Yo‘q, aftidan, u menga ko‘p
narsani aytmagan,
shekilli. Agar siz sherif
bo‘lsangiz...
– To‘g‘ri, men qonunni himoya
qilishim kerak.
Ammo men xotinimni ham juda
sevaman, –
sherif kresloga o‘tirdi va yana
to‘pponchasini
mening qornimga o‘qtaldi. – U
menga
turmushga chiqqanida, sevgidan
asar ham
yo‘qligini, hamma gap mening
pullarimda
ekanini tushunganman, albatta.
Men unga
ko‘ngli tilagan narsani bajo
keltirishga va’da
berganman va baholiqudrat
so‘zimning ustidan
chiqyapman.
– Seni juda sevaman, Karl, –
erkalanib so‘z qotdi
Klara, – buni bilasan-a?
– Albatta, meni sevasan-da, –
kulib yubordi
sherif. – Axir men jajji
o‘yinlaringni o‘ynashing
uchun ruxsat beryapman-ku!
– Keyingi haftada Floridaga
boraman, –
mamnun ohangda xabar qildi
ayol, u endi
menga avvalgidek yoqimtoy
ko‘rinmay
qolgandi. – Pullarni nimaga
sarflashni hali
o‘ylaganimcha yo‘q. Balki ot va
itlarga tikarman.
– Keyin-chi? – titroq kirgan
ovozda qiziqsindim
men.
– Agar sen aqlli yigit bo‘lsang, bu
shahardan
tuyog‘ingni shiqillatib qolasan, –
yelka qisdi
talonchi sherif. – Boshqa
chorang yo‘q.
– Afsuski, siz haqsiz, – alam bilan
uning gapini
tasdiqladim men.
Menga tavoze bilan eshik
tomonni ko‘rsatishdi,
ammo nima uchundir bu yerdan
chiqib
ketolmasdim. Mashinam tomon
chopish va tirik
hamda ozod ekanligimdan
quvonish o‘rniga
mehmonxonaning o‘rtasida
qaqqayib turar va
goh sherifga, goh uning
ustomon xotiniga
mo‘ltirardim.
Ko‘zlari chaqnab turgan Klara
pullarni o‘zining
kattakon sumkasiga joylay
boshladi.
– Shoshilma, azizam, – uni
to‘xtatdi sherif. –
Menimcha, besh ming menga
tegishli ekanligini
unutding, shekilli.
– Karl... – hiqilladi xotini.
– Mening besh ming dollarimni
qaytar, –
buyurdi sherif qat’iy ovozda.
Klara istar-istamas eriga
yaqinlashdi va besh
taxlam pulni uning cho‘ntagiga
tiqdi. Keyin stol
ustiga 32-kalibrli to‘pponchani
tashladi va
kresloning tirsak qo‘ygichiga
o‘tirdi. Bir qo‘li
bilan erining yelkasidan
quchgancha, ikkinchisi
bilan sochlarini erkalatib to‘zg‘ita
boshladi.
Baxtiyor er-xotinlar
jilmaygancha menga
tikilishardi.
– Ketadigan vaqting bo‘ldi, –
eslatdi sherif.
Kallamda turli xayollar g‘ujg‘on
urardi. Men
boshqa choram yo‘qligini yaxshi
bilardim. U
meni otib tashlashi va suvdan
quruq chiqib
ketishi mumkin. U meni panjara
ortiga
o‘tkazishi ham mumkin. Axir
uning uyiga
cho‘ntagimda to‘pponcha bilan
bostirib
kirganimni unutmaslik kerak.
Klaraning
aytganlarini quloq qoqmay
qaytaradi. Faqat
o‘taketgan ahmoqqina
shunchalik aldanib
qolishi mumkin.
– Bo‘pti, – dedim men. – Men
ketdim.
Men eshik tomon yo‘naldim,
ammo ostona
oldiga kelganda to‘xtadim.
Sherifning qo‘lida
to‘pponcha bo‘lmaganida edi,
ularni eng
namunali er-xotin deyish
mumkin edi. Shu payt miyamga yashin tezligi bir ajoyib fikr keldi.
– Sherif, – dedim men, – umid
qilamanki,
xotiningiz hamma ikir-chikirlarni
aytib
o‘tirmaydi. Ayniqsa, meni
qotillikka ko‘ndirish
uchun nimalarga rozi bo‘lganini...
– Sherifning
basharasi bir zumda o‘zgarganini
ko‘rib, to ayol
gapimni bo‘lmasidan oldin
tugatib olishga
shoshildim. – Bilasizmi, pul uchun
odam
o‘ldirishga tayyor kimsalar bor,
ammo
ko‘pchilikka faqatgina pulning
o‘zi kamlik qiladi.
Xullas, bundaylar uchun ishq-
muhabbat degan
narsa ham kerak bo‘ladi. Men
ahvolingizni juda
yaxshi tushunyapman. Sizning
o‘rningizda
bo‘lganimda o‘zim ham xuddi
shunday ish
tutgan bo‘lardim. Uni sigan payimda tagimda shunaqangi mahorat bilan to'lg'onardiki, agar szni o'ldirsam bir umr meniki bo'lishga vada berdi. Ayniqsa ayolingizni chap ko'kragidagi no'xotdek xoli meni aqldan ozdirdi. Uni ko'kraklarini bir umr emishga ham tayyor edim. Bunaqangi ehtirosli ayol uchun esa jinoyatdan ham qaytmagan bo‘lardim! Gaplarimni eshitib sherifning ko'zlari kosasidan chiqib ketay dedi. Ikkalasi ham og'zini lang ochgancha hayratdan qotib qolishgandi. Men vaqt bo'lganini sezdim.
Oxirgi marta bundan o‘n besh yil
muqaddam, yengil atletika bo‘yicha maktab
jamoasi sharafini himoya qilayotganimda
shunchalar qattiq yugurgandim. Men
mashinamga o‘tirib, o‘t oldirdim. Mashina o‘rnidan qo‘zg‘alganida, orqa tarafda o‘q ovozi yangradi...
Tamom