Alkimyoga (12-bet)
sevgining toʻsiq emas, balki tayanch ekanligini anglab yetgan chogʻda, unga uchinchi toʻsiq xavf soladi: bu— omadsizlik va magʻlubiyatlardan qoʻrqish tuygʻusi. Oʻz orzulari yoʻlida kurashayotgan odam boshqalardan koʻra kuchliroq zahmat chekadi, harakatlari zoe ketayotgan damlarda esa u, odatdagiday, «boʻlsa boʻlar, boʻlmasa gʻovlab ketar», degan maslakka iyak suyamaydi. Aslida ham, u aynan orzu yoʻliga oʻzini butunlay baxshida etganini anglaydi. Shuningdek, u Oʻz Taqdiri belgilagan yoʻl barcha yoʻllar kabi mashaqqatli ekanini anglaydi. Oradagi farq shundaki, u tanlagan yoʻl olib boradigan manzil oʻzgacha— bu manzilda yurak javhari mavjuddir. Shu bois Nur Askari eng ogʻir damlarda suv va havodek zarur sabr-qanoatga ega boʻlishi va doimo borliq Olam chorasiz, oʻta tang vaziyatlarda ham uning orzulari amalga oshishiga yordam berajagini yodda tutmogʻi kerak.
Siz: bu yoʻlda magʻlubiyatlarning, omadsizliklarning ham nafi tegadimi, deb soʻrarsiz.
Nafi bormi, yoʻqmi, bundan qat'i nazar, ular roʻy beradi. Inson oʻzining orzu-istaklari yoʻlida kurashni boshlagan paytda, tajribasizligi tufayli, koʻplab xatoliklarga yoʻl qoʻyadi. Biroq borliqning mohiyati ham shunda-da, yiqilganni yer koʻtaradi, deganlaridek, necha bor yiqilmang, har gal oyoqqa turib olish zarur.
Modomiki, bizning boshqalarga qaraganda koʻproq aziyat chekishimizga toʻgʻri kelar ekan, Oʻz Taqdir yoʻlimizdan yurishimiz shartmi, deb soʻrashingiz mumkin.
Bu shuning uchun ham zarurki, omadsizliklar va magʻlubiyatlar ortda qolgach— ular oxir-oqibat baribir ortda qoladi,— biz toʻla-toʻkis baxt tuygʻusini anglab yetamiz va oʻzimizga ishonchimiz yanada ortadi. Qalbimizning tub-tubida boshimizdan kechirgan gʻaroyib hodisalarga munosib ekanimizga ishonch hosil etamiz. Hayotimizning har bir kuni, har bir soati— bu Sharafli Jang daqiqalaridir. Vaqt oʻtishi bilan biz hayotning har bir lahzasini quvonch bilan qabul qilish va undan huzur-halovat tuyushni oʻrganib boramiz. Kutilmaganda boshimizga tushadigan ogʻir gʻam-qaygʻu chidasa boʻladiganday tuyuladigan, nisbatan yengil tashvishlarga qaraganda tezroq oʻtadi: nisbatan yengil tuyulgan mushkulotlar bir necha yillarga choʻzilishi mumkinki, ular oʻzining ogʻir asoratlarini qoldirgancha, eng oxirgi nafasimizgacha hayotimizga soya solib, qalbimizni muttasil, sezdirmay kemiradi.
Xullas, inson qalbi tubidagi orzu-niyatlarini yuzaga chiqarish yoʻlida kechgan mashaqqatli kurashlarning yurakda qoldirgan jarohatlari izini payqamay, yillar mobaynida umidini yurak tafti bilan oziqlantirib, umr boʻyi intilganiga erishadigan fursat yetganda— koʻngil istaklari amalga oshishi ayon, ehtimol, ertaga orzusi roʻyobga chiqishiga ishonchi komil boʻlganda— xuddi shu pallada uni soʻnggi toʻsiq kutadi: bu— butun hayoti davomida unga hamroh boʻlgan orzulari ijobatidan qoʻrquv hissidir.
Oskar Uayld yozganiday, «odamlar doimo eng yaxshi koʻrgan narsalarini vayron qiladilar». Haqiqatan ham shunday. Umr boʻyi orzu qilgani nihoyat roʻyobga chiqa boshlaganini anglash hissi inson qalbini aybdorlik tuygʻusiga chulgʻaydi. Tevarak-atrofga boqib, u koʻplab kishilar istaklariga yetolmaganiga guvoh boʻladi va shunda oʻzi ham bunday gʻalabaga munosib emasligini oʻylay boshlaydi. Oʻz orzusi yoʻlida qancha qiyinchiliklarni boshdan kechirganini, koʻp narsani qurbon qilganini unutadi. Men hayotda Oʻz Taqdirlari yoʻlidan yurib, mashaqqatlar chekib, katta maqsadlariga erishishlariga atigi ikki qadam qolganida— eng oxirgi daqiqalarda talay ahmoqliklarga yoʻl qoʻyishgan odamlarni uchratdim. Oqibatda ularning, qoʻl uzatsa yetguday, amalga oshaman deb turgan orzu-niyatlari oqlanmay qolib ketgan.
Xullas, ana shu toʻrt toʻsiqning orasida bu— soʻnggisi eng makkor toʻsiq, chunki u allaqanday sirli-muqaddas pardaga burkangan— orzular ijobatining quvonchlariyu, gʻalaba samaralaridan bahramandlikning kushandasi. Inson mislsiz kurashlar evaziga erishgan gʻalabasiga oʻzining munosib ekanini anglab yetganda Yaratganning inoyatiga doxil boʻladi va unga bu joyda, Yerda umrguzaronlik qilayotganining asl mohiyati ochiladi.
«Alkimyogar» romanida, ramziy shaklda, mana shular haqida hikoya qilinadi.
Paulo KOELO
2000 yil, iyul