ЖИННИ ҚИЗ МОЗОРИ

— Ёзги таътилда одам юбораман дегандим, — дея зарда қилди Садир кетмонни елкасига ташлаб, дарвозахонадан чиқиб кетаркан.

Отаси ўғлининг гапларига парво қилмагандек пиёладаги чойини бир-икки ҳўплаб, хотинига қаради. Бибигул опа эрининг гап бошлашини кутиб турарди.

— Хотин эртага Зеби билан бирга бориб келинглар, — деди Нормат ака ҳазин оҳангда. — Майли, ўғлингни ҳам сазаси ўлмасин.

Бибигул опа эрининг гапини бўлди:

— Ахир, отаси дўстингизга қизингни келин қиламан, деб ваъда бергансиз. Эсингиздами? У кишининг олдида субутсиз бўламиз-ку, — куйинди хотини.

— Ўламан саттор шуни оламан деса, нимаям қилардик. Майли болам учун субутсиз бўлсам бўлибман-да.

— Болам бечора танлаб-танлаб тозисига учрамасайди, ишқилиб. Билмадим бу шаҳарлик қизи қанақа экан.

Орага жимлик чўкди. Эр-хотин ўз ўйларига берилиб кетди. Бироздан кейин Нормат ака қаергадир отланаётиб аёлига яна бир марта тайинлади:

— Эсингдан чиқмасин онаси, эртадан қолдирмай бориб кел.

Отаси чиққанда, Садир эшик олдидаги ясама стулда ўтирарди. У отасини кўриши ҳамоно ўрнидан ирғиб турди. Нормат ака чамаси бир неча сония унга қовоғини солиб қараб турди-ю барибир оталик меҳри жўш уриб деди:

— Онанг эртага амманг билан бориб, қизни кўриб келади. Ўзинг олиб борасан.

Бу гапни эшитиб Садирнинг оғзи қулоғига етди. Отаси эса ўғлининг хурсандлигини кўриб:

— Ҳадеб тиржаяверма. Бу ҳали розиман дегани эмас, — деди юзида жиддийлик уйғотишга уриниб. — Боради, кўради. Маъқул тушса кейин ўйлашиб кўрамиз. Куйдирган калладек илжайгандан кўра даладан хабар ол.

Итоаткор ўғил хушхабарни эшитиб ғайрати жўшиб кетди. Жисмида ўнта от кучини ҳис этиб, кетмонни шарт елкага ташлади-ю ҳайё-ҳайт деб далага йўл олди.

Шу куни кунлик бажариладиган юмушдан уч баробар кўпроқ ишни уддалаган йигит, қош қорайганда уйга келди. Кечки овқат пайтида онаси ҳаммага бир қур назар ташлаб гап бошлади:

— Садиржон, болам, яхшилаб ўйлаб кўрдингми? Қиз шаҳарлик бўлса, биз қишлоқда турсак. Эртага ота-онаси қишлоққа берадиган қизимиз йўқ деса, нима деган одам бўламиз, — деди Бибигул опа куюниб. — Бизниям қишлоқда ўзимизга яраша ҳурматимиз бор. Қуруқ қайтсак, қишлоқдагилар: "Ўзимиздаям қиз зотига қирон келгани йўқ эди. Шаҳарликка осилиб бели синибди” дейишмасин дейман-да.

Нормат ака хотинининг гапини бўлиб орага қўшилди:

— Ўғлинг қизни рози қилган бўлса керакки, бизга боринглар деяпти. А, куёв бола?

Садир отасининг гапини тасдиқлагандай бош ирғади. Онаси уларга парво қилмай гапида давом этди:

— Қани бир бошидан гапирчи. Қиз билан қаерда, қандай танишдинг. Эртага борганда ҳаммасини бафуржа айтишга тўғри келади.

— Шундай, бизам одамлар танишадигандек танишдик. Бир-биримизни исмимизни сўрадик, — жавоб қилди Садир уялганнамо.

— Майнавозчилик қилма, — деди онаси.

— Хўп, кейинчи, қаерда танишдиларинг? — отаси ўғлини мазах қилгандек тиржайди.

— Шаҳарда. Ўқишга ҳужжат топшираётиб танишиб қолдик. Кейин уям ўқишга кирибди. Яна учрашиб қолдик. Кейин ҳалиги...

Ўғилнинг гапини яна отаси илиб кетди:

— Учрашадиган бўлдиларинг. Паркка бордиларинг, марожни едиларинг. Уни уйигача кузатиб қўйдинг...

Нормат ака шундай деди-ю овозининг борича хо-холаб кулди. Эрининг гапларини эшитиб хотинининг жиғибийрони чиқди. Эрига худди бас қилинг дегандек ола қаради.

— Ишонинглар, — деди ўғил ялинганнамо: — биз бир-биримизни яхши кўрамиз. У яхши қиз. Жудаям яхши.

Нормат ака бирдан жиддийлашиб, хотинига бир қараб олди. Сўнгра Садирдан сўради:

— Онангданам яхшими?

Бибигул опа ялт этиб эрига қаради, кейин ўғлининг оғзини пойлади. Садир аллақачондан бери ерга эгиб ўтирган бошини кўтариб аввал отасига, кейин онасига назар ташлади ва шошилмасдан жавоб берди:

— Йўқ. Ҳали онамдан яхши қизни кўрмадим. Ишонинглар мен уни яхши кўраман. Лекин сизлар рози бўлмасаларинг, тилладан бўлсаям унга уйланмайман, — деди ва ўрнидан тураркан гапига қўшимча қилди. — Айтиб қўяй, мабодо у сизларга ёқмаса, майли, тўй бўлмайди. Бироқ бошқа бировга ҳам уйланмайман.

Садир охирги гапларини ҳангомага нуқта қўйиш учун гапирганди. Ўғил остонадан чиқиб кетаркан эр-хотин бир-бирига тикилганча дастурхон бошида қолаверди.

Йигит бемаҳалда хонасига келиб, ўрнига чўзилди. Аллақачонгача шифтга тикилиб севгилисини ўйлаб ётди. Ўзиям тонготарда кўзи илинибди, шекилли, онасининг овозидан уйғониб кетди. Уйқуга тўймаган кўзларини ишқалаб бўсағада бироз ўтирди. Кейин юз-қўлини ювиб, дастурхон бошига келиб қўшилди. Эринибгина нонушта қилди. Сўнг худди муҳим иш қилаётган одамдай ҳовлининг у бошидан бу бошида ивирсиди. Кун чошгоҳга борганда Зеби аммаси қўлида кичиккина тугунни кўтариб ҳовлида пайдо бўлди. Онаси бўсағадан туриб ўғлига деди:

— Ҳой куёвбола, уст-бошингни алмаштириб, мошинангни юргазмайсанми? Туш бўп қолди-ку.

Йигит бир зумда шаҳзодалардек кийинди. Машина юришга ҳозирланаркан Бибигул опа эрига:

— Отаси дуо қилинг, ишимиз ўнгидан келсин, — деди қўлларини дуога очиб.

Нормат ака очиқ чеҳра билан узоқ дуо қилди. Кейин машина қишлоқнинг чанг кўчаларидан ғизиллаб юриб кетди.

2

Садир унчалик сездирмаса-да ич-ичидан қувончи танасига сиғмаётганини онаси ҳам, аммаси ҳам билиб турарди. Йигит ҳар замон машинанинг ички ойнасидан орқа ўриндиқда гурунглашиб кетаётган жигарларига қараб қўярди.

— Ҳой, сал секинлат-чи, анави Мамарайимми? — сўради аммаси Садирдан.

— Жездамни укасими? — саволга савол билан жавоб берди жияни.

Машина йўлида зўрға кетаётган одамнинг ёнидан секингина ўтди. Маст киши эса уларнинг орқасидан алланималар дея бақириб қолди.

Қишлоқнинг бу жин кўчаси орқали шаҳарга элтувчи катта трассага чиқиларди. Шундоққина трассага етаверишда Жинниқиз деган мозор бор эди. Жин кўча худди шу мозорнинг қоқ ўртасидан ўтганди. Ҳамма бу ердан ўтишда дуо қилиб ўтарди. Айтишларига қараганда мабодо бирор кимса дуо қилишни унутиб қўйса, мозордан жин-ажиналар илашармиш. Мозор ҳам унча-мунча кичик қўйиндилардан эмасди. Машинада икки-уч дақиқа юриб ўрта кўчадан ўтиларди. Аёв юрсангиз қабристондан чиқиш учун беш-олди дақиқа кифоя эди.

— Жинниқизни тарихини биласанми жиян? — сўради аммаси жиянини гапиртириш учун.

— Эшитганман, — қисқагина жавоб қилди у.

Аммаси ҳикоя айтаётгандек гап бошлади. Йигитнинг қўли рулда эди-ю кўзлари ойнадан аммасининг оғзига тикилганди.

— Бундан анча йиллар олдин бир қиз яшаган экан. У қиз...

Шу пайт Бибигул опа бехосдан чинқириб юборди:

— Тўхта-а-ат!

Садир йўлга қаради. Йўлнинг ўртасида катта қора мушук ётарди. Йигит жон-жахди билан машинанинг тормозига ёпишди. Мушук эса жойидан қилт этмасди. Улов жониворга бир қадам қолганда зўрға тўхтади. Ҳаммалари тушиб унга яқинлашишди.

— Ўликка ўхшайди, — деди Зеби аммаси оёғи билан турткилаб кўриб.

Бибигул опа машина ёнидан жилмай нималардир дея минғирларди. Унинг ранги докадек оқарган, лаблари бутун вужудига қўшилиб титрарди. Садир дарҳол кабинадан сув олиб онасига тутди. Сўнг мушукни кўтариб, четга қўяётиб:

— Ростданам ўлган экан, — деди аммасига қараб. — Ўлик, — таъкидлади у.

Шу маҳал жонивор бирдан ўзига келди-ю йигитнинг қўлини тишлаб олди. Садир оғриқдан инграб, қўлини сиқди, мушукка қараб сўкинди. Мушук эса қабристон томонга чамаси ўн қадамча югириб бориб тўхтади, ортига ўгирилиб, Садирга пича термилиб турди. Йигит билан мушукнинг кўзлари тўқнашди. Садир яхшилаб разм солди, унинг қорачиқлари оловдек ловиллаб турибди. Тикилган сари йигитнинг бошига оғриқ кирди, худди ихтиёрини ана шу митти жониворга топшириб қўяётгандек ҳолсизланди. Хаёлида чор атрофдан мушуклар чиқиб келаверди. Қоп-қора, кўзлари чўғдек қизил мушуклар... Садир танасида кучли иссиқликни ҳис этди. Унинг жониворга термилиб, қоққан қозиқдек бир жойда туриб қолганини кўрган аммасининг хуноби ошди.

— Ҳой, ҳайда мошинни, кетдик, — деди товушини баландлатиб. Кейин худди шу гапини яна икки-уч марта такрорлади. Жияни келавермагач, машинадан тушиб, Садирни қаттиқ турткилади.

— Ҳа, амма? — сўради йигит турткининг оғриғидан билагини ишқалаб.

— Сендан сўраш керак. Ўн марта чақирдим. Одамни менсимайсан. Кетдик кеч қоламиз, — дея Садирни жеркиб берди аммаси. — Ўзи пешингача бориш керак эди.

Йигит индамай уловни ўт олдирди.

Машина шаҳарнинг равон, кенг кўчаларидан бирига қайрилганда кун пешиндан ўтганди. Улар икки қават қилиб қурилган, ташқари деворларига ниҳоятда оро берилган улкан уй олдида тўхташди. Аёллар машинадан тушиб, ҳангу-манг бўлиб қолди. Онаси ўғлининг ёнига келиб сўради:

— Болам қиз ростданам шу ерда турадими, адашмадингми?

— Йўқ, шу уй, — деди йигит беҳаловат бўлиб.

Бибигул опа чинаккамига лол эди. Ҳали қизни кўрмасдан туриб, ўғлининг диди чакки эмаслиги бир зум хаёлидан ўтди. Лекин данғиллама уйнинг ўзиёқ унинг юрагига ғул-ғула сола бошлади. Вужудидаги ваҳимани йўқотиш учун ўғлига яна бир карра ялинганнамо гап бошлади:

— Кўрпангга қараб оёқ узат, деган гап бор. Уйини қара, ҳашаматли. Бойвачча оилага ўхшайди. Тағин беиззат қилишмасидан олдин кирмай қўяқолайлик а?

Йигит аввал икки қўлини рулга, сўнг бошини қўллари устига қўйди-ю чуқур уҳ тортди. Аммаси илкис жиянига қаради.

— Уфлама, — деди кескинлик билан. — Тенг-тенги билан, тезак қопи билан дейишган. Чечам шундан қўрқаяпти. Очиғини айтганда менам сал хавфсираб турибман.

Аёллар бир Садирга, бир қаршиларида савлат тўкиб турган иморатга қарай-қарай уйнинг эшигини қоқишди. Ичкаридан чамаси ўттиз ёшлардаги жувон чиқиб, меҳмонларни ичкарига таклиф қилди. Орадан бироз вақт ўтгач, ҳалиги эшикдан бир болакай чиқди, тўғри Садирнинг олдига келди:

— Кўчанинг бошига бориб тураркансиз, опачам айтди, — деди у омонат гапни эгасига етказганидан қувониб.

Йигит боланинг айтганини қилди. Кўчанинг бошига бориб, кўзини ўша уйнинг эшигидан бир зумга бўлсин узмади. Ниҳоят анчадан кейин эшикдан икки қиз чиқди ва у томонга кела бошлади. Садирнинг кайфияти кўтарилди. Дарров ойнага қараб сочларини тузатди. Ўтган-кетган йўловчиларга сездирмай уст-бошини ҳам тўғрилади. Кейин яна қизларга тикилиб, сесканиб кетди. Бошида мозор олдида бўлгандек оғриқ турди. Назарида кўзларининг томирлари торайиб, қон тошаётгандек ўзини ғалати ҳис қилди. Қиёфаси жиддийлашиб, ҳушини бир жойга жамлашга тиришди. Уддасидан чиқолмади. Кўзларини юмиб, ҳозиргина кўрганлари хаёлида рўй бераётганига ўзини ишонтиришга уринди. Кўзларини очди. Бироқ бояги ҳолат намоён бўлди: қизлар у томонга келишяпти. Лекин Дилдорага учинчи ҳамроҳ қўшилганди. Бу ҳамроҳ Жинниқизда кўргани — қора мушук эди. Жониворнинг кўзлари қондек қип-қизил. Ранги тундек қоп-қора. Ҳар қандай кишини қўрқувга солади...

Салдан кейин йигит жарангдор овоздан ўзига келиб қаради. Ёнида бир қиз Дилдоранинг қўлларидан ушлаб турарди.

— Сизга нима бўлди? — сўради ҳалиги қиз чеҳрасидаги ҳадикни яширолмай.

— Ҳеч нарса, ўзим, — жавоб қилди Садир кўзларини катта-катта очиб, атрофига аланглаб. У мушукни қидираётганди. Мушук эса қаергадир ғойиб бўлганди.

Йигит севгилисининг ёнидаги қизни танимади. Дилдора у билан саломлашиб, дугонасини таништираркан, тим қора кўзларида қувонч порлади. У дугонасининг ёрдамида оҳиста пайпаслаб машинанинг орқа ўриндиғига жойлашди. Дугонаси уни йигитга омонат топшириб, ўзи сал нарироқдаги дўкон олдида гурунглашиб турган қизлар давраси томон одимлади. Садир олд ўриндиқдан орқага — қизнинг ёнига ўтиб ўтирди.

— Барибир айтганингизни қилибсиз-да, — деди қиз паст овозда.

— Ҳа!

— Нимагадир кўнглим ғаш.

Садир қизнинг қўлларидан маҳкам сиқди. Шу билан у севгилисига таскин бермоқчи бўлди. У совчилар келишини эшитган кундан бери ич-этини еяётганди. Садирни севиб, унга умид бериб, худди боши берк кўчага кириб қолгандек ҳис қилаётганди ўзини. Дилдора учун муҳаббати охиратдек туюларди. Кириш бор-у, чиқиш йўқ эди гўё.

— Хотиржам бўл, — деди йигит унинг юзларини силаб. — Ҳаммаси яхши бўлади.

Қиз-да нозиккина кафти билан йигитнинг чеҳрасини пайпаслади:

— Эҳтимол яхши бўлар. Лекин менга негадир тамомила акси бўладигандек туюляпти.

— Менга ишон, Дилдор. Сени яхши кўраман.

Дилдора кўрсатгич бармоғи билан Садирнинг лабларини тўсди. Орага бир неч дақиқалик сукут чўкди. Бу сукут шунчалик оғир эдики, лаҳзалар ичида ҳар икки кўнгилни ҳам беҳузур қилиб, портлатиб юборишига бир баҳя қолди. Жимликка чидолмай қизнинг ўзиёқ биринчи бўлиб гап бошлади:

— Кўзи ожиз қизни келин қилиш осонмас, — деди у тез-тез киприк қоқаркан. Агар ота-онангиз рози бўлишмаса, — деди у ва жимиб қолди. — Ҳаммасини тушунаман. Уларда ҳам орзу-ҳавас бор. Яна одамларам, — дея илова қилди айтганларига.

— Сен буларни ўйлама. Ожиз сен эмас, сендек гўзал қизни кўролмайдиганлар бўлади.

— Кўзларим ҳақида айтганмисиз?

Қизнинг қўққисдан берган бу саволи Садирни довдиратиб қўйди. У нима дейишни билмай гарангсиб қолди. Чунки ҳали ота-онасига бўлажак келинларининг кўзи ожиз эканлигини айтиб улгурмаганди.

— Улар учун бунинг аҳамияти йўқ, — деди йигит овозига қатъий тус беришга уриниб. — Муҳими қиз жуда яхши.

— Айтмай бекор қилибсиз, — оғир хўрсинди қиз. Бу сафар унинг овози титраб чиқди.

Сўнг қўнғироқдек овоздан уларнинг хаёли бўлинди.

— Кетамизми Дилдора? — сўради дугонаси жилмайиб қиздан.

Дилдора йигит билан хайрлашиб, машинадан тушди.

— Ана меҳмонлар чиқишяпти, — деди бояги қиз уйлари томонга қараб.

— Мен бора қолай, — деди-ю уловни ўт олдирди Садир.

Энди газни босгандики, қулоқлари остида аллақандай шивирни эшитди. Аввалига яхши англаёлмади. Машинанинг маторини ўчириб, диққат билан қулоқ солди. Назарида қанақадир шарпали овозлар нуқул "меники, меники” дея пичирларди. Туйқус бошини кўтариб ўзидан чамаси ўн қадамлар нарида кетаётган Дилдорага қаради. Кўнглида ижирғаниш пайдо бўлди. Юрагини ваҳима босди. Миясига боз бояги оғриқ кириб, кўзлари қонталаш тус олди. Бу пайтда қизларнинг учинчи ҳамроҳиям пайдо бўлганди. У олдинга қараб қадам ташларди-ю бироқ боши билан Садир томонга тикилиб борарди.

Йигит машинадан ирғиб тушди ва қизлар томонга югирди. Ҳаллослаб келди-ю улардан сўради:

— Нега манави ярамас мушукни еталаб юрибсизлар?

— Қайси мушукни? — сўради Дилдоранинг дугонаси ажабланиб.

— Вой, бу ерда мушук борми? — деди Дилдора ширин жилмайиб.

— Йўқ, — кескин оҳангда деди дугонаси. Сўнг Садирга қараб: — Соғлигингиз жойидами, — дея сўради.

Шу орада аста-секин қадам ташлаб келаётган Бибигул опа билан Зеби аммаси Садирга кўзлари тушиши ҳамоно нимагадир ишора қилди. У ҳамон ҳушини йиғолмаган, нуқул қизларнинг атрофига тикилиб қора мушукни қидирарди.

— Мошинага ўтир, — деди Бибигул опа. Унинг овозидан авзойи бузуқ эканлигини пайқаш қийин эмасди.

Йигит сал ўзига келиб, уловни юргизди.

Улар бутун йўл бўйи бир-бирларига лом-мим демай жим келишди. Бироқ машинадан тушишлари билан Бибигул опа гулхандек аланга олиб, минадай портлади. Бир томонда ота-она, бошқа томонда Дилдора. Садир ҳеч нарса демасдан катталарнинг гапларини охиригача эшитди. Илло нимагадир Зеби аммаси гапирмасдан, жанжалга томошабин бўлиб турарди. Унинг тоқати тоқ бўлди. Аммасининг сукут сақлашини кўриб, лоақал у киши мен томон бўлар деган ўйда аммасига қаради.

— Жиян, яхшилаб ўйлаб кўрдингми? — сўради аммаси вазминлик билан.

Бу гапни эшитиб Бибигул опанинг кўзлари олайиб, шанғиллай бошлади:

— Нимасини ўйлайди буни? Ўйлайдиган жойи бормикан? Мен ногирон қизни келин қилмайман. Ана ўзиям айтган агар сизлар хоҳламасаларинг уйланмайман деб.

— Мен Дилдорага уйланмасам бошқа бировга ҳам уйланмайман деганман, — таҳдидона деди Садир аввалги айтганларини онасининг ёдига солиб қўймоқчи бўлиб.

— Ҳали қаёқдаги битта кўр қизни деб гапимни икки қиласанми? — чинаккамига дағдаға қила бошлади онаси.

— Мен, — деди Садир ўрнидан туриб: — Сизларниям, униям яхши кўраман.

— Ўшани ўқишда кўрган бўлсанг билиб қўй. Ўқиш-пўқишингни йиғиштирасан. Бу менинг охирги гапим. Агар шуни дейдиган бўлсанг, уйдан йўқол.

Онасининг бу гапига ҳеч ким эътироз билдирмади. Лекин Садирнинг ҳайдалиши ҳақида ҳавога сочилиб кетган бир оғиз сўз отасини ҳам, аммаси-ю Садирнинг ўзини ҳам бир сапчитиб туширди.

Йигит гапини давом эттирмоқчи бўлди-ю, сўзини йўқотган одамдай ҳовли томонга қаради. Бирдан олма дарахтининг остида юрган қора мушукни кўрди. Унга тикилиб, ёнаётган кўзларидаги тушунарсиз ҳолатдан қўрқуви ошди. Бошидаги оғриқ лаҳзалар ичида бутун танаси бўйлаб ёйилди. Аммо ҳарчанд уринмасин нигоҳини мушукнинг нигоҳларидан ололмасди. Ҳатто киприклари ҳам ўзига бўйсунмас, оёғи эса жонивор томонга судрарди. Қулоқлари остида элас-элас ота-онаси, аммаси ўзининг исмини тутиб чақиргани эшитиларди. Сўри устида қадам ташлаб пастга юра бошлади. Бир маҳал бутун азои баданида гурсиллаб нимагадир урилганининг азобини туйди. Айниқса бошининг қаттиқ тушиши хаёлини ўзига келтирди. Алҳол бу узоққа чўзилмай яна ҳушидан кетиб йиқилди.

3

Садир кўзини очиб, ётган жойини кўздан кечирди. Касалхонанинг тезёрдам хонасига ўхшайди. Турли асбоб-ускуналар ва алламбало жиҳозлар... Хуллас тиббиётга доир анча-мунча нарсаси бор.

У ўрнидан турмоқчи бўлиб, илкис гавдасини кўтарди. Билагида қаттиқ оғриқ сезди. Бу оғриқ худди баданга нина санчилишини эслатарди. Йигит мажбур гавдасини оҳиста ташлаб чўзилди. Секингина билакларига қаради. Билагига укол қўйишибди. Бироз вақт шифтга термилиб ётди. Нималар бўлганини эслашга уринди. Уйларидаги сўрини кўз олдига келтирди. Онасининг куйиб-пишиб гапираётганини ҳам. Кейин олма дарахти, кейин ўзини таъқиб этаётган анави ярамас қора мушук жонланди хаёлида. Узоқ ўйлади. Ўйларига берилиб кўзи илинибди. Қанча ухлади билмайди. Ҳар тугул майин овоздан уйғониб кетди. Тепасида ҳамшира шприцни кўтариб жилмайиб турарди. Деразадан ташқарига қаради. Атрофга қоронғи тушган.

— Қани яхши йигит ўгирилинг-чи? — деди ҳамшира бир қўлиди шприц, яна бирида спиртга ботирилган пахтани кўз-кўз қилиб.

— Анчадан бери ётибманми? — сўради Садир ёнбошлаб ётаркан.

— Ҳм-м, — жавоб қилди ҳамшира қисқагина қилиб.

— Бу ер...

Садирнинг гапи бўғзида қолди. Ҳамшира унинг гапини давом эттириб:

— Шошилинч тиббий ёрдам бўлими, — деди. — Камроқ гапирсангиз ўзингизга яхши бўлади. Бўмаса толиқиб қоласиз.

— Реанимация денг, — ҳазин таъкидлади йигит. Сўнг чиқиб кетаётган ҳамширадан сўради: — Уйимдагилар шу ердами?

— Ташқарида.

— Айтиворинг, илтимос, — ялинганнамо гапирди йигит.

— Бу ерга мумкинмас. Ҳозир врач келади. Палатага ўтказинглар деса, уларни кейин киргизамиз. Палатага...

Ҳамширанинг гаплари йигитга тасалли бўлди. У осмонга термилиб ётиб дўхтирни кута бошлади. Хайриятки, орадан кўп ўтмай врачнинг қораси кўринди. Йигитга бир-икки савол берди, асбоблари билан текшириб кўрди. Сўнг ҳамшираларга Садирни палата ўтказиш ҳақида буйруқ берди, нималарнидир тайинлади.

Палата шинамгина эди. Икки кишилик хона. Кроват ҳам, табуретка ҳам икки донадан.

Садир ўзини палатага жойлаштирган ҳамширадан ота-онасини киргизишларини илтимос қилди. Бироз ўтиб хонага ота-онаси кирди. Бибигул опа ўғилини қучоқлаб роса йиғлади. Нормат аканинг-да ўғлининг соғайганидан кўзлари намланди. Улар узоқ гаплашишди.

— Сени бизга Худойимнинг ўзи қайтариб берди, — дейди онаси икки гапнинг бирида.

Садир кўнглидан ўтаётган саволларни қандай сўрашни билмай пича ўйланди. Ниҳоят юрак ютиб:

— Анчадан бери ётибманми? — сўради онасидан.

Хотинидан олдин Нормат ака олғирлик қилиб гапни илиб кетди:

— Ҳаммаси ўтиб кетди. Буларни ўйлама.

— Билишим керак! Ахир...

Ўғлининг қайсарлигини билиб, Бибигул опа:

— Анчадан бери, — деди ғамгин оҳангда. — Бошинг билан ёмон йиқилибсан. Мия суягинг лат еб ичкарига йиринглаб кетди.

Бибигул опанинг чеҳраси мунгли тус олди.

— Дилдора, — деди Садир беихтиёр. Сўнг ўзи ҳам ҳозир у ҳақда сўрашнинг мавриди эмаслигини пайқаб тилини тишлади. Бироқ онаси ялт этиб Нормат акага қаради, эри бошини маъноли қимирлатди. Бибигул опа мийиғида илжайди.

— Уям шу ердайди. Боя кетди. Эрталаб келади, — деди.

— Бояқиш қиз роса йиғлади-да, — деди отаси ўғлини оҳиста туртиб.

Улар гангир-гунгирни авжига чиқаришаётганди шошиб-ҳовлиқиб Зеби аммаси кириб келди. Аммаси озроқ шартаки, қандай гап