Marsga Xujum Rey Bredberi romani (3-bet)

ҳа, ҳа!

— Биз тўрттамиз — мен ва мана бу учаласи. Кемам экипажи.

— Мана ҳозир трубкани оламан-у, қўнғироқ қиламан.

— Ер. Ракета. Одамлар. Парвоз. Само.

— Қўнғироқ қиламан-да, боплаб таъзирини бераман. — Қичқирди мистер Ааа ва худди театрдаги қўғирчоқдек деразадан ғойиб бўлди.

Қандайдир номаълум аппаратда икки кишининг қаттиқ айтишаётгани баралла эшитилиб турарди. Капитан ва унинг командаси ўзларининг нафис сарвқомат ва жонажон ракеталарига мунгли қараганча ҳовлида тик туришарди.

Мистер Ааа деразадан гавдасини чиқариб, тантанавор эълон қилди:

— Мен уни дуэлга чақирдим. Виждоним ҳаққи. Эшитдингизми, дуэлга.

— Мистер Ааа, — босиқлик билан гап бошлади капитан.

— Шартта отиб ташлайман, мана мени айтди дерсиз!

— Мистер Ааа, илтимос, гапимга қулоқ солинг. Биз олтмиш миллион миллик йўлни босиб келаяпмиз.

Мистер Ааа биринчи марта капитанга эътибор қилди.

— Шошманг, нима дедингиз? Ие, қаердан келдик дедингиз?

Капитан оппоқ тишларини кўрсатиб жилмайди. У ўзича шивирлади:

— Ҳайрият-ей, энди ўзига келди! — сўнг баланд овозда деди: — Олтмиш миллион миллик наридаги Ер сайёрасидан келдик!

Мистер Ааа эснади.

Йилнинг шу фаслида — зўрға эллик миллион, ундан ортиқ эмас. У қўлига қандайдир даҳшатли қуролни олди.

— Бўпти, мен кетдим. Мана бу аҳмоқона хатингизни олинг. Билмадим, бу хат сизга нима каромат кўрсатади, кейин анови тепаликдан шаҳарчага ўтиб боринг. У Иопр деб аталади. У ерда дардингизни мистер Ииига айтасиз. У айнан сизга керак одам. Сизга анови мистер Тттнинг кераги йўқ эди. Томи кетган, уни нариги дунёга, албатта, жўнатмай қўймайман. Лекин буни мен қилмайман. Бу менинг вазифамга кирмайди.

— Вазифа, вазифа! — эрмак қилиб деди командир. — Ердан келган одамларни қабул қилиш керак бўлганда аллақандай вазифага бало борми?

— Бунақа бемаъни гапларингизни қўйинг! Буни ҳамма билади. — Мистер Ааа зинадан пастга қараб чопди. Яхши қолинг!

Шундай дея у ит қувлаган соқовдек пилдираб кетди.

Фазогирлар мутлақо ҳангуманг бўлиб қолишди. Охири капитан деди:

— Йўқ, барибир, гапимизга қулоқ соладиган одамни топмай қўймаймиз.

— Ҳозирча кетиб, кейин қайтиб келсак-чи? — мунгли ҳолда деди ўртоқларидан бири. — Учиб кетиб яна қўнсак, учиб кетиб яна қўнсак. Бунгача уларнинг ақли кириб, бизларни кутиб олишга тараддуд кўришармиди.

— Ҳа, шундай қилмаса бўлмайдиганга ўхшайди, — тўнғиллаб деди ғамгин капитан.

Шаҳарча жиз-биз эди. Марсликлар уйларига гоҳ кириб, гоҳ чиқар, бир-бири билан саломлашардилар, улар юзларига ёқимли хилма-хиллик учун олтин, мовий, қизил рангдаги ниқоблар кийиб олган эдилар, бундан ташқари, кумуш лабли ва бринч қошли, кулиб турган ва тумшайган ниқоблар ҳам бор эди. Хуллас, ҳар бир ниқоб ўз эгасининг ахлоқини намойиш этиб турарди. Узоқ йўл босиб, қора терга ботган ерликлар тўхтадилар ва ёшгина қизалоқдан мистер Ииининг қаерда яшашини сўрадилар.

— Ҳов, ана у ерда, — боши билан имлаб кўрсатди қизалоқ.

Капитан тоқатсизлик билан, эҳтиёткорона бир тиззасига чўкди-да, қизалоқнинг маъсумгина чеҳрасига қаради.

— Ҳой қизалоқ, биласанми, сенга бир нарса айтмоқчиман.

У қизалоқни тиззасига ўтқазди-да, кенг кафтлари билан унинг қорача қўлчаларини сиқди, гўё тун бўйи унга эртак сўзламоқчидек, гўё бир-биридан қизиқ воқеа ва тафсилотларни шошмасдан қизалоқнинг ёш шуурига эринмай жойламоқчи бўлгандек.

— Биласанми, жажжигинам, ярим йил муқаддам Марсга бошқа бир ракета учиб келар эди. Унда Йорк исмли бир одам ўз ёрдамчиси билан бўларди. Биз унга нима бўлганини билмаймиз. Балки улар ҳалокатга учрагандир, улар ракетада учиб келар эдилар, биз ҳам ракетада учиб келдик. Ишонмасанг, ана, бир кўриб қўй-а, қара, қандай катта ракета! Шунинг учун биз иккинчи экспедициямиз, биздан олдин эса биринчи бўлган эди. Биз Ернинг ўзидан узоқ учиб келдик...

Қизалоқ беихтиёр бир қўлини бўшатди-да, юзига лоқайдликни ифода этувчи олтин ниқобни тушириб олди. Сўнг ўйинчоқ олтин ўргимчак уясини олиб, уни ерга тушириб юборди, капитан эса ҳамон унга уқдирарди. Ўйинчоқ ўргимчак итоаткорона қизалоқнинг тиззасига ўрмалаб чиқди, қизалоқ эса лоқайд бир тарзда ҳалиги ниқобининг тирқишчасидан уни кузатиб турарди: капитан беозоргина ўргимчакни итқитиб юборди-да, ўз саргузаштларини ҳикоя қилишда давом этди.

— Биз — ерликлармиз, деди у. — Гапимга ишонасанми?

— Ҳа. — Қизалоқ оёқларининг бармоқлари қумда нималар чизаётганига кўзининг қири билан қараб турарди.

— Жуда ақлли қизалоқ экансан. — Командир уни ўзига қаратиш учун қизалоқнинг қўлини ярим ҳазил-ярим чин билан чимчилаб қўйди. — Биз ўзимизга ракета қуриб олдик, бунга ишонасанми?

Қизалоқ бармоғини бурнига тиқди.

— А-ҳа.

— Ва... йўқ, йўқ, доногинам. Бармоғингни бурнингдан ол... Ва мен самовий кема командири, ва...

— Бундай ракетада тарихда ҳали ҳеч ким ҳеч қачон коинотга чиққан эмас, — дона-дона қилиб деди кўзларини қисганча қизалоқ.

— Қойил! Буни қандай биласан?

— Телепатия. — У бармоғини наридан-бери тиззасига суртди.

— Хўш? Наҳотки бу сени озгина бўлса-да, қизиқтирмаса? — деярли қичқириб деди командир. — Наҳотки, бундан хурсанд эмассан?

— Ундан кўра сиз мистер Ииининг олдига борсангиз, яхши бўларди. — Қизалоқ ўйинчоқни ерга тушириб юборди. — У сизлар билан жон-жон деб гаплашади.

Шундай дея қизалоқ изма-из ўзи билан югуриб кетаётган ўйинчоқ-ўргимчак ҳамроҳлигида қочиб кетди.

Командир қизга қўлини узатганча ва орқасидан қараганча жойида ўтириб қолаверди. У кўзларига ёш қалқиб чиққанини ҳис қилди. Ночор аҳволда оғзини очиб, бўм-бўш қўлларига қараб қўйди. Ўз сояларидан кўз узмай, ўртоқлари унинг ёнида турарди. Улар йўлдаги тошларга тупуришди...

Мистер Ииининг ўзи эшикни очди. У маърузага шошарди, бироқ агар тезроқ ичкарига кириб муддаога кўчиб қолишса, улар учун бир неча дақиқа вақтини ажратишга тайёр эди...

— Кўп вақтингизни олмаймиз, — деди капитан шишган қовоқларини ҳорғин кўтариб. — Биз Ердан келганмиз, анави ерда ракетамиз турибди, биз тўрттамиз — уч фазогир ва командир. Биз бутунлай ҳолдан тойганмиз, қорнимиз оч. Ухлашга қулай жой қидираяпмиз. Кимдир бизга шаҳарча калитини топширса ёки шунга ўхшаган бирор ёрдам берса яхши бўларди, қўлларимизни қисиб, урра деб қичқиришса, “табриклаймиз, чол боболар!” дейишса бошимиз кўкка етар эди. Бор-йўқ илтимосимиз шу!

Мистер Иии дароз гавдали, қалин кўк шишали кўзойнак ортига яширинган сарғиш кўзли одам эди. Ёзув столи узра энгашиб, у қандайдир қоғозларни ўйчан варақларди, ора-чора синчков нигоҳлари билан меҳмонларга қараб қўярди.

— Бу иш қоғозлари қайси гўрга кетди экан-а. — У столнинг барча тортмаларини титиб чиқди. — Қаерга қўйдим-а? — У қовоғини уйди. — Қаердадир, мана бу ердамиди-ей... Эй, ҳа, мана улар! Марҳамат! — у шиддат билан капитанга қоғозни узатди. — Сиз буларга имзо чекишингиз керак. — Мана бу даҳмазаларни ўқиб чиқишимиз керакми?

Кўзойнакнинг қалин шишалари капитанга қадалди.

— Ахир ўзингиз айтмадингизми, Ердан келдик деб? Шундай экан, бунга имзо чекинг, вассалом.

Капитан имзо чекди.

— Команда ҳам имзо чекиши керакми?

Мистер Иии унга қаради, қолган учаласига ҳам қаради ва масхараомуз қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборди.

— Булар ҳам имзо чекиши керакми?! Ваҳ-ҳаҳ-ҳа! Эй, қойил-эй! Улар... улар... — унинг кўзларидан ёш оқа кетди. У тиззасига шап этиб урди-да, кулгидан икки букилиб қолди. У оғзини карракдек очиб кулар эди. У столга ёпишиб олди. — Улар ҳам имзо чексин эмиш!..

Фазогирлар хўмрайишди.

— Бунинг нима куладиган жойи бор экан?

— Улар ҳам имзо чексин эмиш! — Азбаройи кўп кулганидан чарчаб, уҳ тортиб деди мистер Иии. — Тағин кулгили эмасмиш! Мен буларни албатта мистер Ыыыга айтаман! — у кулгидан ўзини тўхтатолмай, имзо чекилган иш қоғозларига кўз югуртирди. — Ҳаммаси жойидага ўхшайди. — У бош ирғаб қўйди. — Ахир охир-оқибатда зарур бўлиб қолса, ҳатто эвтанизияга ҳам рози улар. — У яна узоқ ҳингирлаб кулди.

— Нимага рози!

— Бўпти, қўяверинг, менинг сизга асраган бир нарсам бор. Мана. Манави калитни олинг.

Капитаннинг юзи кундай ёришиб кетди.

— О, бу қандай буюк шараф!

— Бу шаҳар калити эмас, тўнка! — тўнғиллади мистер Иии.

— Уйнинг калити. Йўлакдан тўғри боринглар-да, катта эшикни очинг, ичкарига киринг-да, уни зичлаб ёпиб қўйинг. Ўша ерда тунашингиз мумкин. Эрталаб эса мен ҳузурингизга мистер Ыыыни юбораман.

Капитан журъатсизгина калитни олди. У бошини хам қилиб турарди. Ўртоқлари жойидан қилт этмасди. Гўё баданларидаги ҳамма қон сўриб олингандек, улар тамоман ҳолдан тойган эдилар.

— Хўш, тағин нима? Нима гап ўзи? — сўради мистер Иии. — Нимани кутаяпсиз? Нима хоҳлайсиз? — У капитанга яқинроқ борди-да, бошини эгиб пастдан унинг юзига қаради. — Гапиринг, ахир!

— Сиз ҳатто... — деб гап бошлади капитан. — Яна айтмоқчиманки... ўйлашга ҳам... — у чайналди. — Биз қаттиқ меҳнат қилдик, узоқ йўл босиб келдик, балки, ҳалиги, нима эди, қўлимизни сиқарсиз ва... ҳеч бўлмаганда “баракалла!” дерсиз... — У жим бўлиб қолди.

Мистер Иии истамайгина унга қўлини тутди.

— Табриклайман! — Унинг лабларида совуқ табассум жилваланди. — Табриклайман. — У орқа ўгирди. — Энди мен борай. Калитни эсингиздан чиқарманг.

Шундай дея у гўё меҳмонлар ҳавода эриб кетгандек, уларга ортиқ эътибор ҳам қилмай, мистер Иии хона бўйлаб юрар экан, ихчамгина портфелига қандайдир қоғозларни тиқди. Бу нари борса беш дақиқача давом этди ва бу вақт ичида у бирор марта ҳам қовоғини уйиб турган тўрттала меҳмонга чурқ этиб оғиз очмади. Меҳмонлар эса бошларини эгганча ҳорғин кўзларини ерга тикиб, бурунларидан тортса йиқилгудек бир ҳолда зўрға оёқда туришарди.

Чиқиб кета туриб, мистер Иии тирноқларига синчковлик билан разм солди.

Кечқурунги ғира-шираликда йўлак бўйлаб кетиб боришарди. Улар катта ялтиллаган кумушранг эшик олдида тўхташди ва кумуш калит билан уни очишди. Ичкарига кириб эшикни зичлаб ёпишди-да, атрофга разм солиб қарашди.

Улар кенг, чароғон залда туришарди. Эркаклар ва аёллар столларда ўтиришар, тўп-тўп бўлиб туришар, суҳбатлашишар эди. Қулфнинг шиқирлаганини эшитиб, улар қайрилиб қарашди ва махсус либос кийган тўрттала одамга тикилиб қолишди.

Марсликлардан биттаси улар олдига бориб таъзим қилди.

— Мен мистер Уууман, — таништирди у ўзини.

— Мен эса Нью-Йоркдан, Ердан келган капитан Жонатан Уильямсман, — жавоб берди капитан пинагини ҳам бузмай.

Бирдан залда гулдурос қарсаклар янгради.

Қийқириқ ва ҳайқириқлардан шифт ларзага келди. Қўлларини силкитган, ҳайқириб қичқирган, столларни ағдар-тўнтар қилган, бир-бирини туртганча марсликлар залнинг барча томонидан ўзларини ерликлар томон отишди, уларни маҳкам қучоқлаб тўртталасини ҳам қўлларига кўтариб олишди. Олти марта улар меҳмонларни елкаларида кўтариб бутун зални айланиб чиқишди. Олти марта югуриб фахрий доира ясашди, улар тўхтовсиз сакрар, ирғишлар, рақс тушар, баланд овозда қўшиқ айтар эдилар. Ерликлар шу қадар ҳанг-манг бўлиб қолишдики, бутун бир дақиқа давомида уларни кўтариб турган елкалар узра миниб юришди, шундан кейингина ўзларига келиб, кула бошлашди ва бир-бирларига қараб:

— Ана, холос, мана бу бошқа гап! — дея қичқира бошлашди.

— Зўр! Аллақачон шундай қилиш керак эди! Э-ҳа, у-ҳа-ҳа, воҳ-воҳ!

Улар тантанали суратда бир-бирлариги им қоқар, кафтларини бир-бирларига уриб қаттиқ-қаттиқ чапак чалар эдилар.

— Э-ҳе!!!

— Урра! — ҳайқирарди оломон. Марсликлар ерликни стол устига қўйишди. Қийқириқлар тинди, капитан сал бўлмаса ҳўнграб юбораёзди.

— Раҳмат сизларга, катта, раҳмат. Бу иш зўр бўлди...

— Ўзингиз ҳақингизда сўзлаб беринг, — таклиф қилди мистер Ууу.

Халойиқ ҳаяжон ичида оҳ ва уҳ деб хўрсинар эди. Капитан ўз ўртоқларини бир-бир таништириб чиқди. Уларнинг ҳар бири қисқа-қисқа нутқ ирод қилди, ҳар бирининг нутқи гулдирос қарсаклар ва ҳайқириқлар билан бўлиниб турди.

Мистер Ууу капитаннинг елкасига шапатилаб қўйди.

— Ҳамюртингни бу ерда учратишдан зўр нарса бор эканми! Ахир мен ҳам Ердан келганман-да.

— Ие, қандай қилиб?

— Шундай қилиб. Биз Ердан келганлар анчагинамиз.

— Сиз-а? Ердан келганмисиз? — капитан кўзларини чақчайтирди. — Бундай бўлиши мумкин эмас! Сизлар ҳам ракетада келганмисизлар? Фазовий парвозлар қайси асрдан бошланган эди? — Унинг овозида тушкунлик сезилиб турарди. — Дарвоқе, қаердансизлар, қайси мамлакатдансизлар?

— Туиэреолдан. Мен бу ерга руҳ кучи билан кўп йиллар илгари келганман.

— Туиэрол... — аста такрорлади капитан. — Бундай мамлакатни билмайман. Руҳ кучи дегани нима дегани ўзи?..

— Мана миссис Ррр, у ҳам Ердан келган, тўғрими, мистер Ррр?

Мистер Ррр бош ирғади ва ғалати жилмайиб қўйди.

— Мистер Ююю ҳам, мистер Шшш ҳам, мистер Ввв ҳам!

— Мен эса Юпитердан келганман, — ўзини таништирди бир эркак ғўдайиб.

— Мен эса Сатурндан келганман. — Унинг гапини илиб кетди кўзларини айёрона йилтиллатиб бошқа бири.

— Юпитер, Сатурн... — бидирлади капитан кўзларини пирпиратиб.

Зим-зиё қоронғулик тушган эди. Марсликлар фазогирлар атрфида ивирсир, столларда ўтирардилар, бироқ столлар бўм-бўш бўлиб, зиёфатдан ном-нишон йўқ эди. Сариқ кўзлар чақнар, ёноқларининг тагида чуқур-чуқур соялар ўйнарди, шунда капитан залда деразалар йўқлигини, ёруғ тўғри деворлар орасидан ўтиб келаётганини пайқаб қолди. Эшик ҳам бор-йўғи биттагина эди. Капитан лунжини осилтирди.

— Бир тийинга қиммат нарсалар! Туиэреол дегани қаерда экан-а? Америкадан узоқми?

— Америка нима дегани?

— Америка ҳақида эшитмаганмисиз?! Ўзингиз Ерданман деб айтасиз-у, тағин Американи билмайсиз-а?

Мистер Ууу жаҳл билан бошини силтади.

— Ер бошдан-оёқ денгиз, денгиздан бошқа ҳеч нарса йўқ. У ерда ҳеч қандай қуруқлик йўқ. Ўзим ўша ерданман, мен билмай, ким билсин.

— Шошманг, — капитан орқага бир одим тисарилди, — сиз ғирт марслик экансиз! Кўзларингиз сап-сариқ, баданингиз қорача...

— Ер нуқул жунглилар билан қопланган, — мағрур гап қўшди мистер Ррр. — Мен Орриданман, кумуш маданияти мамлакатиданман!

Капитан нигоҳини бир чеҳрадан бошқа чеҳрага, мистер Ууудан мистер Юююга, мистер Юююдан мистер Зззга, мистер Ззздан мистер Нннга, мистер Хххдан мистер Бббга олди. У марсликларнинг кўзлари бир қорайиб, бир кенгаяётганини, бир чақчайиб, бир хиралашганини кўриб турарди. Унинг вужудини титроқ босди. Ниҳоят, у ўз ҳамроҳлари томон ўгирилди-да, маъюс деди:

— Бунинг нима эканини тушундиларингми?

— Нимани, капитан?

— Бу ҳеч ҳам тантанали учрашув эмас, — ҳорғин деди у, — шошилинч қабул ҳам эмас. Зиёфат ҳам эмас. Биз бу ерда ҳурматли меҳмонлар ҳам эмасмиз. Улар эса Марс ҳукуматининг вакиллари ҳам эмас. Уларнинг кўзларига бир қаранг-а, нутқларига яхшилаб қулоқ солиб кўринг-а!

Фазогирлар нафасларини ичларига ютишди. Кўзларини ола-кула қилганча улар аста-секин ғалати залга нигоҳ югуртира бошлашди.

— Энди билдим. — Капитаннинг овози гўё узоқдан келаётгандек эди. — Билдим, улар бекорга бизга янги манзилларини беришмабди ва биз то мистер Ииини учратгунча бошқа бировнинг олдига жўнатишмабди... Улар бекорга бизга аниқ манзил билан калитни бериб, эшикни очиб кириб, ичкаридан қаттиқ ёпиб олишимизни тайинлашмаган экан. Биз қўлга тушдик...

— Қўлга тушдик дейсизми, командир? Кимнинг қўлига?

Капитан шалвираб қолди.

— Жиннихонага тушибмиз.

Тун чўкди. Шаффоф деворларнинг орасига яширинган чироқлардан таралаётган ғира-шира нурга тўлган кенг танобий уйда сукунат ҳукмрон эди. Тўрттала ерлик ёғоч стол атрофида ўтирганча бошларини хам қилиб, шивирлашар эдилар. Ерда айқаш-уйқаш бўлиб эркак ва аёллар ухлар эдилар. Қоп-қоронғи бурчакларда нималардир ғимирлар, яккам-дуккам кўланкалар қўлларини ғалати-ғалати силкир эдилар. Ҳар ярим соатда фазогирлардан бирон киши кумуш эшик олдига борарди-да, стол олдига қайтиб келарди.

— Фойдаси йўқ, капитан. Биз бу ердан энди чиқиб кетолмаймиз.

— Капитан, наҳотки бизни жинни деб ўйлашган бўлса?!

— Бўлмаса-чи?! Акс ҳолда нега бизнинг келишимизни тантанали кутиб олишмади? Биз улар учун шунчаки руҳий касаллармиз, биздақалар бу ерда тўлиб-тошиб ётибди. — У ухлаб ётган одамларга ишора қилди. — Булар ахир пароноидлар-ку, биттаси ҳам соғ эмас! Лекин улар бизни қандай кутиб олишди! Менга ҳатто, — унинг кўзларида учқун сачради ва ўша заҳоти ўчди, — охири тантанали учрашув устидан чиққандек туюлди. Мана бу ҳайқириқлар, қўшиқлар, нутқлар... Ахир бари зўр бўлган эди-ку...

— Бизни бу ерда қанча ушлаб туришар экан, а?

— Биз ўзимизнинг жинни эмаслигимизни исботлагунимизча.

— Ҳа, бу қийин эмас экан-ку.

— Мен ҳам шундай деб ўйлайман...

— Сиз, афтидан, нимадандир чўчияпсиз, шекилли, капитан?

— Ҳм... Ҳов анови бурчакка бир қаранг.

Қоронғида бир эркак чўнқайиб ўтирарди. Унинг оғзидан миттигина яланғоч аёл шаклидаги мовий олов отилиб турарди. Аёл ҳавода кўкиштоб тутун ичида майин учарди ва нималарнидир шивирлаб хўрсинар эди.

Капитан боши билан бошқа томонни кўрсатди. У ерда бир аёл турар, турган жойида ҳайратомуз шаклларга кирар эди. Аввалига у биллур устунлар ичида тутқун ҳолида кўринди, сўнг олтин ҳайкалга айланди, сўнг кедр ҳассаси шаклини олди ва ниҳоят яна ўзининг аввалги қиёфасига қайтди.

Ҳамма жойда эркаклар ва аёллар бинафшаранг оловнинг ингичка тилларини ўйнар, тинимсиз бир шаклдан бошқасига кирар эдилар, зеро тун ғам-андуҳ ва саргузаштлар палласи ҳисобланади.

— Афсунгарлик, қора жодугар, — шивирлади ерликлардан бири.

— Йўқ, алаҳсирашлар бу. Улар бизга алаҳсирашларини намойиш этишаяпти, биз кўриб турган бу нарсалар уларнинг алаҳсирашларидир. Телепатия. Ўз-ўзини ишонтириш ва телепатия.

— Сиз шундан ташвишдамидингиз, капитан?

— Ҳа. Агар алаҳсирашлар бизга — нафақат, нафақат, бизларга шундай аниқ бўлиб кўринар экан, модомики алаҳсирашлар шундай ишончли ва ростдек бўлиб туюлар экан, улар бизни жинни деб ўйлашлари ҳеч гап эмас-да. Анови эркак мовий оловдан митти аёллар ясай олади, анови аёл эса ҳайкалга айланишга қодир; марсликларнинг ракета кемаси бемор хаёлотимиз самараси деб ўйлашлари учун бемалол кифоя қилади.

Қоронғилик ичидан кимнингдир аянчли хўрсингани эшитилди.

Чор атрофда гоҳ чақнаб, гоҳ ўчиб, мовий оловлар рақс тушар эди. Ухлаб ётган эркакларнинг олдидан қизил қумдан ясалган шайтонваччалар учиб чиқар эди. Аёллар лорсиллаган илонларга айланар эдилар. Турли ҳайвон ва йиртқичларнинг ҳиди анқирди.

Тонг отгач, ҳамма рисоладагидек, қувноқ ва соғлом кўринар эди. Ҳалиги алаҳсирашлар-у, ғалати оловлардан ном-нишон йўқ эди. Капитан ўз жамоадошлари билан ҳали-вери очилиб қолар деган умидда кумуш эшик олдида турар эди.

Мистер Иии роса тўрт соатдан кейин пайдо бўлди. Улар унинг эшик ортидан ичкарига киришидан аввал битта-битта чақириб, ўзининг мўъжазгина хонасиги олиб кириш учун роса уч соат эшик ортида турганига шак-шубҳа қилмас эдилар.

Агар унинг ниқобига ишонадиган бўлсак, бу очиқкўнгил, юзидан табассум аримайдиган бир эркак эди, унинг ниқобида бир эмас, учта кулиб турган қиёфа тасвирланган эди. Дарвоқе, ниқоб остидан чиқаётган товуш табассумли психиатрга унчалик ярашмаётган эди.

— Хўш, сизни нима безовта қилаяпти?

— Сиз бизни жинни деб ўйлаяпсиз, лекин бу тўғри эмас, — деди капитан.

— Аксинча, мен сизларни барчаларингизни жинни деяётганим йўқ, — психиатр кичиккина кўрсаткич таёғини капитанга ниқтади. — Фақат сизни, ҳурматли жаноб. Барча қолганлар — иккиламчи жинни.

Капитан тиззасига шап этиб уриб қўйди.

— Ҳа, гап бу ёқда денг! Ўртоқларимнинг ҳам иш қоғозига имзо чекишлари шартми, деб сўраганимда мистер Ииининг қаҳ-қаҳ уриб кулиши шундан экан-да!

— Ҳа, мистер Иии менга ҳаммасини айтиб берди. — Психиатр ниқобидаги оғзини қийшайтириб, хохолаб кулди. — Зўр ҳазил бўлди-да. Хўш, мен нима деяётган эдим? Ҳа, иккиламчи жиннилар. Менинг олдимга қулоқларидан илонлар чиқиб турадиган аёллар келишади. Менинг муолажамдан кейин илонлар ғойиб бўлади.

— Биз жон-жон деб даволанишга тайёрмиз. Бошланг муолажангизни.

Мистер Иии саросималаниб қолди.

— Во ажаб, ҳеч ким муолажага рози бўлмайди. Бу муолажа жуда ҳам бошқача бўлса керак-да.

— Ҳечқиси йўқ. Муолажани бошланг дедикми, бошланг. Бизнинг соғ эканимизга кейин амин бўласиз.

— Илтимос, аввал қоғозларингизни бир кўриб чиқсам. Муолажа учун ҳаммаси тўғри расмийлаштирилганми? — У папкани варақлаб кетди. — Хўш... Қаранг-а, сизга ўхшаган беморларга алоҳида услублар керак экан. Сиз кўрган жинни¬хонадаги беморлар муолажаси анча жўнроқ экан... Аммо сизникига ўхшаган бирламчи, иккиламчи, эшитув, ҳидлов ва таъм билув жинниларини қўшиб ҳисоблаганда сезув ва кўрув сезгилари билан биргаликда мен сизга айтсам, иш ниҳоятда ёмон. Биз эвтаназияни қўллашга мажбур бўламиз.

Капитан ҳайқирганча оёққа турди.

— Нималар деяпсиз ўзи, бошимизни қотирманг! Қани, бошланг! Бизни текширинг, тиззамизга болғача билан