Adashgan avtobus 2 (kamolov)
Nabijon Hoshimov asari
2 qism
Аммо Бекзод ва Барно ишга келган жой улар ўйлаганчалик қулай эмасди. Бу ерда – ертўлада, қонунийми ё ноқонунийми, асосан кимёвий маҳсулотлар ишлаб чиқариларкан. Чиройли офис идорасида паспортларини "Бизга шартнома тузиш учун керак бўлади", деб олиб қолишиб, ертўладаги цехга бошлаб боришди. Бироқ оғир темир эшикларнинг ортларидан маҳкам ёпилиб, қулфланганидан бехабар эдилар. Ётоқхона, ошхона ҳам шу ерда экан. Бу ерда аллақандай нохуш ҳид ва зах иқлим ҳукмрон эди.
Ишлаб чиқариш цехларида ишлайдиганлар кўп экан. Улар турли миллатга мансуб бўлиб, баъзи жойларда газниқоб тақиб ишлашарди.
...Оилавий ишловчиларга ётоқда жой кўзда тутилмаган экан. Бекзод ва Барнога аёллар ётоқхонасининг энг четига жой қилиб беришди ва парда тутиб қўйишга ваъда қилишди. Уларни қадоқлаш бўлинмасига ишга қўйишди. Иш вақти ўн олти соат бўлиб, дам олиш кунларисиз кунбай ва бетўхтов эди. Аввалига икки ёш "Яхши жой топиб олдик", дея хурсанд бўлиб ишга киришдилар. Аммо бу ерда Барно ўзини ёмон ҳис қила бошлади. Ҳомиладор аёл ертўланинг бадбўй ҳавосидан безовта бўлар, тоза ҳаво етишмай нафаси қисиларди. Барно ҳар қандай оғир ишга рози эди. Фақат унга тоза ҳаво ва эрига яхши ҳақ тўлашса бўлгани.
Бекзод ҳам хотинидан хавотир ола бошлади. Яқин орада кўпайишадиган бўлишса, ертўладаги шароитда чақалоқ билан қандай яшайди? Пул топамиз деб гўдакни нобуд қилиб қўйиш мумкин. Бошқа ишчиларнинг ҳам маслаҳатлари деярли шундай эди. Шу туфайли Бекзод цех бошлиғига мурожаат қилишга мажбур бўлди. У тепадагилар билан маслаҳатлашиб, маъмурий бинодан бирор иш топилиб қолишига ваъда берди.
Кўп ўтмай цех бошлиғи Бекзодни ҳузурига чақирди. Тепадагилар рози бўлганмиш. Барно кир ювиш бўлинмасида ишлаши мумкин экан. Ўша ерда фақат ўзи учун ётоқ жой ҳам қилиб беришаркан.
– У ерда аёллар ишлайдими? – сўради йигит ўйга толиб.
– Ҳа, албатта. Гўлаххонада бир юртдошинг ҳам бор. У шарти кетиб парти қолган мўйсафид киши.
– Жойни бир кўриб келсам бўладими?
Цех бошлиғи Алексей Николаевич кулиб қўйди.
– Нима, ишонмайсанми?
– У рус тилини умуман тушунмайди, қийналади-да.
– Нега олиб келдинг бўлмаса?
– Бирга ишлаш учун.
– Кейин меҳнат шартномаси ҳам туздинглар, тўғрими?
– Ҳа.
– Бу қоғоз қонуний ҳужжат ҳисобланади, шуни биласанми? У бажарилмас экан, бу ердан бир тийин ҳам ҳақ ололмайсан, осонликча чиқиб ҳам кетолмайсан. Қочиб кетишни-ку, умуман хаёлинггаям келтирма. Атроф ботқоқли ўрмон, айиғу бўриларга ем бўласан. Ҳеч ким сенларга ёрдам бера олмайди.
Бекзод микроавтобуснинг тунда қалин ўрмонлар ва аланг-биланг йўллар билан жуда узоқ йўл босиб келганини, йўлда ухлаб қолишганини эслади. Алексей Николаевичнинг гапига кўнишдан бошқа чора йўқ эди. Наилож, сабрли бўлишга тўғри келади. Алоҳида яшасак ҳам бир жойдамиз-ку. Ҳар ҳолда бир-биримиздан хабар олиб туришнинг йўлини топармиз. Бошлиқлар тушунишар, ахир улар ҳам инсон-ку, деб қўйди йигит ўзича ва келганларидан буён уларга яхши муносабатда бўлишаётгани ҳақида ўйларкан, кўнгли хотиржам тортди. Бироқ Барнонинг юраги негадир эридан айрилишга дов бермасди. Фақат ҳомиласини омон сақлаш учун рози бўлди.
Келинчак юборилаётган жой Бекзод ўйлаганидай бехавотир ва ишончли жой эмасди. Аввало, у ер кир ювиш жойи бўлмай, ҳаммом – сауна эди. Тўғри, саунада оқ чойшабларни ювиш, дазмоллаш ишлари бўлиб, бошқа ишлар ҳам қалашиб ётарди.
Гап шундаки, саунада эркак ва аёллар учун хоналар расман ажратиб қўйилган бўлса-да, асосан маъмурият ходимлари ва уларнинг гумашталари бўлган яқин дўстлари, текширувчи, назорат қилувчи ҳуқуқ-тартибот органидан келган "нозик меҳмон"лар қип-яланғоч ҳолда эркагу аёллар аралаш-қуралаш бўлиб маишат қиладиган, ҳатто пивою ароқ ичиб, гиёҳванд модда қабул қилиб, овқатланиб, дам оладиган мўъжаз гўша ҳисобланарди.
Дастлаб эркак ва аёлнинг бемалол сигарета чекиб қип-яланғоч ўтирганларига кўзи тушган Барнонинг эси оғаёзди ва қўрққанидан қичқириб юбориб ўзини ташқарига отди. "Бекзод ака!" дея бақириб йиғлай бошлади.
– Ҳой, аҳмоқ қиз, нега бақирасан! Бор жойингга, қайт! – дея ўшқирди қуролланган қоровул киши ва Барнонинг қўлидан тутиб судраганча сауна хоналаридан бирига итариб юборди-да, эшикни қулфлаб қўйди. Қўрқиб кетган Барно бу ерда то овози бўғилгунича йиғлади. Бир оздан сўнг бир аёл кириб унга ўшқириб тинчлантирган бўлди.
– Нега йиғлайсан?! Сени биров зўрлаётгани йўқ-ку, муттаҳам! – деди у рус тилида.
Барно уни тушунмади.
– Мени бу ердан олиб кетинг, опажон! Мен қўрқаман, эримнинг ёнига олиб боринг! – дея ҳадеб қичқираверди.
Аёл унинг юзига бир тарсаки туширди. Қиз бировларнинг қўлида етим ўсган бўлса-да, умри бино бўлиб калтак емаганди, хўрлиги келиб йиғлайверди. Бир оздан сўнг аёл бир ўзбек мўйсафидни бошлаб келди. Барно хона бурчагига ёпишиб, сочларини ёйиб юзини тўсиб олганди.
– Анави қизни тинчлантириб бер, ҳаммани безовта қилаяпти. Бу ерга ишлаш учун келган бўлса, чидасин, ҳақини олади! – деди аёл.Унинг исми Мария бўлиб, саунанинг мудираси экан.
– Тинчланинг, қизим. Сизга ҳеч ким тегмайди. Бу ерга келишдан аввал ҳар хил ҳолатга тайёр бўлишингиз керак эди, – деди мўйсафид соф ўзбек тилида.
Барно жавоб қайтариш ўрнига пиқиллаб йиғлайверди.
– Тушунмадингиз шекилли, ё шумо тожикми?
– ...
– Афсуски, тожикчани билмайман. Мениям сиздек қизим бор. Лекин бу ёқларга келишни унга асло раво кўрмасдим... – деди хўрсиниб. Сўнгра Мариядан сўради: – А где её муж?
– Внизу. Там её тошнит. Она беременная, работать не может. Поэтому сюда направили. Она в сауне увидела голых мужчин. Почему-то испугалась. Здесь же такая работа, сауна есть сауна, что поделаешь. Объясните ей.
– Қизим, тинчланинг, бу ҳаммом деяпти. Бу ерда эр-хотинлар бирга чўмилишади. Мен сув иситадиган қозонга олов ёқаман. Қўрқманг, хўпми?
Барно бош ирғади.
– Мени кечиринг, тоғажон, жуда қўрқиб кетдим.
– Ҳечқиси йўқ. Бир гап бўлса, мен шу бинонинг орқасидаман. Исмим Ёраҳмад. Сизга ўхшаб мен ҳам бу ерга ишлагани келганман.
Барно оқсоқолга ялт этиб қаради ва юртдошини топиб олганидан кўнгли хотиржам тортгандек бўлди.
– Мен нима иш қиламан ўзи, тоға?
– Ичкари хоналарни супуриб тозалайсиз, чойшабларни ювасиз. Сиз араб аёлларига ўхшаб ўраниб кийиниб олинг, хўпми? Ҳеч кимга эътибор берманг, кўрмаганга, билмаганга олиб, ишингизни қилиб юраверинг.
– О чем ты болтаешь, Ярахмад? Иди к себе. Дальше сама разберусь. Если она не хочет работать, заставлю!
– Нет, всё нормально. Она поняла. Я ей всё объяснил.
– Скажи ей, чтобы она не вздумала убежать. А то хуже будет!
– "Қочиб кетишни хаёлига ҳам келтирмасин, оқибати ёмон бўлади", деяпти. "Ладно" денг, хўпми, қизим?
– Ладно, – деди келинчак секин ва наилож итоат қилди.
– А ну-ка, пошли. Я тебе покажу, чем ты будешь заниматься.
– Хўп, сизга омад ёр бўлсин, қизим. Ўзингизни эҳтиёт қилинг. Асло қўрқманг. Бўйсунишдан бошқа иложимиз йўқ. Ишлагани келдингизми, чиданг, сабрли бўлинг. Ҳа, айтмоқчи, эрингизга бу ерда кўрганларингизни айтишни маслаҳат бермайман. Ҳар ҳолда, заҳарли ертўладан кўра сизга шу ер яхши! Мен ҳам уч йилдан зиёд цехда ишладим, соғлигимни йўқотдим. Уйимга хат-хабар ҳам юборолмадим. Мени яқинда қўйиб юборишмоқчи. юборишмоқчи. Соғ-омон ватанимга етиб олишга умид қилиб яшаяпман. Бу ерларни бошқа елкамнинг чуқури кўрсин.
– Ты много болтаешь, Ярахмад. Иди, ты свободен!
– Ладно. Бўпти, қизим, ўзим сиздан хабар олиб тураман, – деди мўйсафид ва чиқиб кетди.
Ташқи эшикни тақиллатган эди, қуролли соқчи очди.
* * *
Шундай қилиб, тақдирга тан берган Барно саунада ишлай бошлади. Хоналарни иложи борича ҳеч ким йўқлигида тозалаб артиб олар, мижозлар ичкаридан хизматчи аёлни чақириб, бирор нима сўраб қолгани тақдирдагина танасининг кўзидан бошқа ҳамма жойини беркитиб кириб борар, ҳеч қаёққа қарамай фақат боши эгик ерга қараб юрар, стол устини тез-тез йиғиштирар, пиводан бўшаган шишаларни йиғар, идиш синиқларини супуриб-сидирар, сўраган сочиқ ёки чойшабларнинг янгисини олиб келиб берарди.
Бу ерга келган аёллар асосан оқ чойшабда кўкракларини тўсиш учун фойдаланишса, эркаклар белларига танғиб олишарди. Барно бу кўриниш ва ҳолатларга секин-аста кўника борди. У туну кун бошқаларнинг эътиборини иложи борича ўзига қаратмаслик, мабодо бирор шилқимлик содир бўлган тақдирда қаерга қочиш ва ўзини қандай ҳимоя қилиш чораларини кўриш ҳақида ўйларди. У баъзан ўзини кўр бўрилар ичра қолган қўзичоқдай ҳис этар, аммо ҳар қандай кўзанинг бир кунмас бир кун қўлдан тушиб синиш хавфи борлиги ойдай равшан эди.
Одатдаги кунлардан бири эди. Тўладан келган бир маст ўзини тута олмай, ароқ шишасини ерга тушириб синдириб қўйди. Оқсоч Барнони чақиртиришди. У келиб тозалай бошлади. Гарангсиб ўтирган ўша маст мижознинг нигоҳи ҳозиргина қўлидан тушириб юборган шиша синиғини стол тагига кириб йиғиштираётган аёлнинг кўкрагига тушиб, чанг солди. Қўрқиб кетган Барно бошини стол тахтасининг қиррасига қаттиқ уриб, ҳушини йўқотаёзди ва қичқира олмади. Фурсатдан фойдаланиб маст орқасидан маҳкам қучиб олди. Барнонинг жаҳли жунбушга келди. Бор овози билан "Вой-дод, ёрдам беринглар!" дея ўзбекчалаб қичқирди. Аммо унинг маст шериклари ёрдам бериш ўрнига уларнинг устидан масхара қилиб кула бошлашди. Ниҳоят бирови: "Отпусти её. Она не шлюха, а служанка", деса ҳам қизга баттар ёпишиб, уни ўзи томон ағдариб ўша ернинг ўзида гўё ҳирсини қондириб олишни ихтиёр қилдими ёки ҳазиллашгиси келдими, ҳар ҳолда белига танғилган чойшабни ечиб итқитди. Барно қўрқиб кетди. Шишанинг синиқ бўлаги билан мастнинг дуч келган жойига туширди. Шиша эркакнинг аллақандай татуировка чизилган елкасини тилиб юборди. Барно стол тагидан жон ҳалпида чиқиб, қочиб қолмоқчи бўлганди, силлиқ полда сирғалиб йиқилиб тушди. Ярадор бўлган киши оғриқдан шундай бўкирдики, саунанинг ойналари зириллаб кетди. Азоб тортган қизни жазолаш мақсадида унга томон ташланди. Воқеанинг жиддий тус олганини кўрган шериклари, яхшики, уни ушлаб қолишди. Қичқириқни эшитган сауна мудираси чопиб кириб хизматкорни етаклаб олиб кетди.
Ҳамма нохушлик кейин бошланди. Жабрланган кимса шу ерни ўз назоратига олган банда бошлиғи Эльфан исмли йигит бўлиб, у ҳеч қачон бировдан бундай жабр кўрмаган экан. Алам ўтида ёниб ҳовуридан ҳеч тушгиси келмасди.
Кейинчалик корхона бошлиғига, ўша аёлни менинг ихтиёримга берасан, йўқса корхонангни остин-устин қилиб ташлайман, деб дўқ-пўписа қила бошлади. Корхона маъмури унинг оилали экани ва эри ҳам шу ерда ишлаётганини маълум қилди. Унда эрини ҳам топиб берасан, дея шарт қўйди.
Иложсиз қолган бошлиқ Бекзод ва Барнони ўз ҳузурига чақиртириб, келинчакнинг бекор қаршилик кўрсатиб, унга тан жароҳати етказганини, энди ишлари пачавалигини маълум қилди:
– Ундан ўзларинг кечирим сўраб, керак бўлса, ялиниб-ёлворасанлар, акс ҳолда, улар сенларни олиб чиқиб кетиб ўлдириб юбориши мумкин. Мен ҳимоя қилолмайман, – деди.
Ниҳоят, ўртага қўйилган одам орқали "Ўз ихтиёри билан ўша аёл менинг қўйнимга киради, эри ҳам тепамда турсин", деган шарт қўйибди. Бекзод бу гапни Барнога таржима қилиб бермади. Йигитлик ғурури жунбушга келди. "Лекин ўша аблаҳни ўлдирсам, Барнонинг тақдири не кечади?" деган машъум ўй унинг хаёлини чулғаб олди.
Икки ёшнинг ҳаётида кутилмаган оғир кунлар бошланди. Барно ўзини қўярга жой тополмас, тинмай у ёқдан бу ёққа юрар, тунларни бедорликда ўтказарди. Яшаётган, лаш-лушларга тўла кичик омборхонанинг эшигига темир ҳалқа илинган бўлса-да, гўё кимдир уни бузиб очиб устига бостириб келаётгандай туюлаверарди.
У тунлари тепадаги кичик дарчадан мўралаб турган тўлин ойга қараб илтижо қиларди:
– Эй Яратган эгам, ўзинг мадад бер! Нима гуноҳ қилдимки, мени доим жазолаб келдинг. Ота-онамдан айирдинг, етим қолдим, эндигина бахтимни топдим деганимда энди шу хўрликлар ҳам бормиди?! – дея йиғларди.
Бир пайт эшик оҳиста тақиллади. Қиз ўзини ўғри мушукдек хона бурчагига олди. Ташқаридан Ёраҳмаднинг шивирлаган овози эшитилди:
– Қизим, қўрқманг. Бу мен, тоғангизман. Эшикни очинг, гап бор.
Барнонинг юрагида илинж олови ярқ этиб ёнди. У чопиб бориб эшикни очди. Мўйсафид қўлида егулик билан кириб келди. Тўрт дона олма экан. "Шуни еб олинг, қувват бўлади", деди у. Келинчак пиқиллаб йиғлаб юборди ва бошини Ёраҳмад аканинг елкасига қўйди. У мўйсафидни ўз отасидек кўриб қолганди.
– Ҳамма гапдан хабарим бор, қизим. Фалокат-да, – дея хўрсиниб қўйди у.
– Энди нима бўлади?.. – сўради Барно йиғламсираб.
– Битта йўли бор.
– ...?
– Бу ердан бир илож қилиб қочиб кетишларинг керак.
– Қандай қилиб?
– Менинг ҳам бошим қотиб қолди. Қўрқманг, бир иложини қиламиз. Шу кунларда бошлиқ менга жавоб бермоқчи. Унинг ҳузурига кириб, иложи бўлса, сизларга ҳам рухсат сўрайман.
– Раҳмат, тоғажон. Илоҳим умрингиздан барака топинг, – деди келинчак мунгли.
– Қизимнинг ҳам бўйи етиб қолгандир. Тириклигимда уни кўриб, турмушга узатишим керак, – деди мўйсафид ўйчан ва чуқур хўрсиниб қўйди. – Умр шунақа тез ўтиб кетдики, келганимга дарров тўрт йил бўлиб қолибди. Хотинимнинг аҳволи не кечди экан, билмадим.
Улар шундай дардлашиб турган ҳам эдики, ташқаридан аллақандай шовқин эшитилди. Соқчининг тез юриб келаётган қадам товуши эшитилди. У эшикни қаттиқ тақиллатди.
– Эй, девушка! А ну-ка, выходи!
– Ким у? – сўради қиз.
– Тебя начальник зовёт. Иди в сауну!
– Вой, тоғажон, анави киши нима деяпти?!
– Қўрқма, қизим, мен бирга бораман.
Мўйсафид эшикни очди. Соқчининг кўзлари безовта эди. Уларни саунанинг орқа эшиги томон бошлаб борди. Аммо соқчи Ёраҳмадни тўхтатиб қолмоқчи бўлди.
– Эй, ну-ка постой, ты куда?!
– Она моя дочь, мы вместе пойдём, понял?
– Да?! Смотри-ка.
Уларни сауна залида қўлини орқасига тираб, оёқларини кериб, виқор билан Эльфан кутиб турар, унинг уч-тўрт чапдаст йигитлари бирга эди.
– Ты кто такой? – сўради у Ёраҳмадга еб қўйгудек нигоҳ билан.
– Я её отец. Хочу за неё попросить прощения. А она совсем не знает русский язык. Понимаешь, она беременная и захотела защитить ребёнка. Прости её. Мы люди, созданные богом, к друг другу не должны иметь зло. У нас, у мусульман, женщины не только в сауне работают, и даже не проходят между двумя мужчинами.
Эльфан анча ҳовуридан тушгандай кўринди.
– Бўлмаса, у бу ерда нима қилаяпти?! – деди у ўз тилида ўшқириб.
– Цехда ишлолмаяпти, боласи нобуд бўлиши мумкин. Эркаксан-ку ахир. Сен учун бошқа қизлар тиқилиб ётибди.
Эльфан машинасининг калит занжирини айлантириб бир оз хўмрайиб турди-да: "Бўлмаса, кўзимга бошқа кўринмасин. Болалар, кетдик!" дея ортга бурилиб чиқиб кетди. "Раҳмат сенга!" деди мўйсафид. Барно титраб-қақшаб йиғлаб чўккалаб қолди. Ёраҳмад уни ўрнидан турғазиб қўйди.
– Раҳмат, отажон. Бу яхшилигингизни ҳечам унутмайман.
Эртасига Ёраҳмад бошлиқ олдига кирди. Унинг бўлган гаплардан хабари бор экан, мўйсафидни мийиғида кулиб қарши олди.
– Нима, сен дарров қизлик ҳам бўлиб олдингми-а?
– Инсонлик бурчимни бажардим, холос. Бечора ўзи етим ўсган экан, эри ҳам етим. Қўшнилар никоҳлаб қўйишибди. Улар бу ёқларга ҳалол ишлаб, пул топгани келишган. Иложи бўлса, уларга ёрдам қил, савоб бўлади. Ёки, уларга ҳам рухсат бер, мен уларни ўзим билан бирга ола кетай.
– Йўқ. Энди улар ишлайверишсин. Сенинг ўрнингга ўша йигит гўлахчилик қилаверади. Майли, ўша омборхонада ҳозирча яшаб тураверишсин. Фарзандли бўлгач, кетишса кетаверади.
– Раҳмат сенга, Аркадий.
Аркадий улкан сейфининг пастидаги эшигини очди-да, у ердан Ёраҳмаднинг паспортини топди ва бир талай пул олиб узатди.
– Манави учун раҳмат десанг, арзийди, отахон. Лекин Эльфанни шаштидан қайтардинг, қойил! Мен буни ҳечам кутмагандим. Ўзинг ҳам ёмон ишламадинг. Раҳмат сенга. Аммо бир илтимос бор.
– Қанақа илтимос?
– Бу ерда кўрганларингни ҳеч кимга айтмайсан. Чунки ишлаб чиқараётган маҳсулотларимиз махфий. Бу корхона юқоридаги катта бир амалдорларга қарашли. Агар бу ернинг сирлари фош бўлиб қолгудек бўлса, сени соғ қўйишмайди. Ҳамма координатларинг бизга маълум. Тўғрисини айтсам, ҳали бу ердан ҳеч ким соғ-омон чиқиб кетмаган. Лекин мен сенга ишонаман. Бўпти, уйингга эсон-омон етиб ол. Сени Барнаулгача элтиб қўйишади.
– Ҳа-ҳа, тушунаман. Кўнглинг тўқ бўлсин. Ҳеч кимга чурқ этмайман, ишонавер.Барнонинг ой-куни тобора яқинлашиб, ишга яроқсиз бўлиб борарди. У энди асосан машинада кир ювиш ва дазмоллаш ишларини бажарарди. Сауна ичкарисида бир рус кампир фаррошлик қила бошлади. Бекзоднинг ҳам кўнгли хотиржам тортди. Чунки яхши иш топди. Қишда ҳам қозонхонада иссиққина олов олдида ишлайди, хотини ёнида, кийимлари, ўзи доимо озода, қорни тўқ, баъзан саунага ҳам кириб туради. Аммо Бекзод ила Барнони фақат бир муаммо ташвишлантирарди. Бу гўдакни эсон-омон дунёга келтириб олиш, сўнгра уни парваришлаш. Корхона маъмурлари бу ҳолга қандай қарашади, номаълум эди. Улар ҳам албатта туғруқхонада аёлнинг кимлиги, қаерданлигини суриштиришларини билишарди. Бу ҳол корхона сирлари ошкор бўлишига олиб келиши мумкин. Шу туфайли кимё корхонасининг раҳбари Аркадий Михайлович сауна мудираси Марияни ҳузурига маслаҳатга чақиртирди. Мария уни хотиржам қилиб, Барнони янги фаррош Зоя холаникига олиб кетишларини ва ўша ерда кўзи ёришини айтди. Аммо чақалоқни корхона ҳудудига олиб келмай, эру хотинга бутунлай жавоб бериб юбориш кераклигини тавсия қилди.
– Яхши, – деди бошлиқ. – Лекин улар бу ерда кўрганларини бошқаларга айтиб қўйишлари мумкин-ку...
– Улардан тилхат оламиз. Қўлларига ҳужжати, маошларини берамиз. Кўрасиз, улар сиздан жуда миннатдор бўлишади ҳали.
– Бўпти, келишдик. Ишингизни қилаверинг. Кампирга айтинг, тайёргарлигини кўраверсин.
Бекзод ва Барнонинг бу гаплардан хабари йўқ эди. Улар тунлари ширин орзуларга берилардилар:
– Бекзод ака.
– Ҳов...
– Ухлаяпсизми?
– Йўқ.
– Ёраҳмад ака уйига етиб олгандир-а?
– Ҳа, нима эди?
– Яхши одам экан. Мени ўз қизидай кўрарди. Борсак, шу кишини излаб топамиз-а?
– Хўп.
– У кишини бир йўқлаб келамиз-а?
– Ҳа.
– Қизиқ, ўғилли бўлармикинмиз, қизликми?
– Билмасам.
– Исмини нима қўямиз?
– Уф-ф, ухлайлик.
– Ўғил бўлса, Ёраҳмад деб қўяйлик.
– Хўп.
– Қиз бўлса-чи?
– Ҳе, ойингни...!
– Бўпти, ойимнинг исмини қўямиз. Ҳақиқатан ҳам Лобар – яхши исм.
Барно севиниб дўппайган қорнини аста силаб қўйди. Эрининг хуррак овози эшитилди, бироқ Барнонинг уйқуси қочганди.
* * *
Зоя хола билан унинг бир вақтлар туғруқхонада доя бўлиб ишлаган қўшниси Ирина деган кампир доялик қилишди. Барно қўчқордай ўғил кўрди. Унга Ёраҳмад деб исм қўйишди. Бир ҳафта ўтгач, Мария Бекзоднинг ёнига келиб, унинг қўлига ҳужжатлари ва бошлиқ берган маошини тутқазди.
– Манави қоғозларга имзо қўй.
– Қанақа қоғоз?
– Биттаси пул олганинг ҳақида, иккинчиси корхона сирларини ошкор этмаслик тўғрисида тилхат. Мабодо ваъдангни бузсанг, ўзингга ёмон бўлади.
Бекзод ҳужжатларга индамай қўл қўйиб берди.
– Эртага хизмат машинамиз Новосибирскка иш билан бораркан, нарсаларингни йиғиштириб Зоя холаникига бор. Новосибирскдан Тошкентга поездга ўтирасизлар.
– Нима, биз кетамизми?
– Чақалоқни корхона ҳудудига олиб кириш мумкин эмас. Истасанг, уни ватанингга ташлаб, қайтиб келишинг мумкин.
– Бўпти. Бўлмаса, шундай қиламиз. Сизларга кўп раҳмат. Мен албатта қайтиб келаман.
Эртаси корхонанинг хизмат машинаси уларни Новосибирск темирйўл бекатига ташлаб қўйди. Аммо поезд учун чипта фақат уч кундан кейингагина бор экан. Танимаган, билмаган шаҳарда янги туғилган чақалоқ билан юриш улар учун жуда мушкул туюлди. Бекзод чиптахона ёнида турганида ҳамюрт бир йигит "Истасанглар, бозор ёнида бугун жўнайдиган автобус бор. Чиптасиям унчалик қимматмас", деб қолди. Бу гап Бекзодга маъқул тушди. Йигит хотинига икки кунда манзилга етишларини, бола йиғласа, Барно уни эмизиб кетавериши мумкинлигини тушунтирди.
Улар келишганида автобус деярли тўлганди. Ниёзбек исмли ҳайдовчи ўриндиқдаги икки йигитни орқага ўтқазиб, уларга жой қилиб берди.
– Чақалоғимиз футболчими ёки каштачими? – сўради у жилмайиб.
– Футболчи.
– Исми нима экан?
– Ёраҳмад.
Эндигина ўриндиққа жойлашиб олган Кибриё ва Нилуфар бир чўчиб тушишди. Ашурали исмли ҳамроҳи билан эндигина танишиб улгурган Бекзод ҳам ҳушёр тортди.
– Ўҳ-ҳў, полвон йигит Россияда туғилибди-да, а?
– Ҳа, шунақа бўлиб қолди, – деди Бекзод кулиб ва атрофдагилар билан салом-алик қилди.
Бу пайтда автобус ҳайдовчиси Козим кўзларини ола-кула қилиб чиқиб келди ва йўловчиларга бир совуқ назар ташлади-да, ўз ўриндиғига ўтириб, машина моторини юргизиб қўйди. Сўнгра ойна орқали салондаги йўловчиларни синчков кузата бошлади.
– Ҳурматли биродарлар! Шошилинглар! Автобус Тошкентга жўнавотти. Чипта олганлар,