Marsga Xujum Rey Bredberi romani (10-bet)

эди. Ракеталар, ракеталар, худди тунда чертилган ноғорадек. Ракеталар чигирткадек чириллаб, пушти тутун пўртанасига келиб қўнар эдилар. Ракеталардан болға тутган одамлар тўкилиб тушар эдилар: ўзга оламни ўзлари хоҳлагандек шаклга келтириб, кўзларига ғалати кўринган ҳамма нарсани йўқотардилар, пўлат тишли йиртқичдай оғизларига тишлаб олган михларни битта-битта қўлларига олиб, уйларнинг синчига қоқар, том ёпар эдилар. Нима қилиб бўлса ҳам тезроқ бегона ваҳимали юлдузлардан яшириниш керак-ку; тунда бошпана бўлиш учун яшил пардаларни осар эдилар. Кейин дурадгорлар навбатдаги ишга шошилардилар ва гулли туваклар, гулдор чит кўйлакли, кастрюл кўтарган аёллар пайдо бўлар эдилар ва эшиклар ортига, парда тутилган деразалар оралиғига яширинган Марс сукунатини бузиб, аёллар ошхонани бошларига кўтарар эдилар.

Олти ой ичида яйдоқ сайёрада минглаб чирсилловчи, зинғилловчи неон найчалари ва сариқ электр лампочкалари бўлган ўнлаб шаҳарчалар қад кўтарган эди. Марсга тўқсон мингдан ортиқроқ одам келиб бўлганди. Ерда эса бошқалар ҳам жомадонларини ҳозирлай бошлашган эди...

« So'nggi tahrir: 25 Mart 2014, 23:19:18 muallifi AbdulAziz »

Qayd etilgan

Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.

Hazrati Umar ibn Hattob r.a.

--------------------------------------------------------------------------------

Ansora

Mega Member

*******

Rahmat

-aytdi: 12698

-oldi: 12889

Xabarlar: 19283

Jins: Ayol

Re: Marsga hujum (roman). Rey Bredberi

« Javob #2 : 12 Mart 2010, 21:28:00 »

Август 2002

ТУНГИ УЧРАШУВ

Мовий тоғларга жўнаш олдидан Томас Гомес ёлғиз бензоколонка ёнида тўхтади.

— Ёлғиз зерикмаяпсизми, дадажон? — сўради Томас.

Чол латта билан унча катта бўлмаган юк машинасининг ойнасини артди.

— Унчалик эмас.

— Хўш, Марс сизга ёқадими, бобой?

— Зўр. Ҳар доим бир янги нарса бўлиб туради. Бултур бу ерга келганимда даставвал сенга айтган эдим: олдинга қарама, ҳеч нарса талаб қилма, ҳеч нарсага ҳайрон бўлма. Ерни унутиш керак, бўлган ҳамма гапларни унутиш керак. Энди кўзга қараб юрмаса, кўникиб бормаса ва бу ерда ҳамма нарса унақа эмаслигини, ҳамма нарса бошқача эканини тушуниб бормаса бўлмайди. Бу ерда об-ҳаво бир хил — бундан ортиқ масхаравозлик бўладими, бу Марс иқлими эмиш. Кундузи дўзахи алим, тунда жаҳаннам. Гуллари ҳам ғалати, ёмғири ундан ғалати — ҳар қадамда кўз кўриб қулоқ эшитмаган нарсалар! Мен бу ерга ором олгани келган эдим, ҳамма нарса бошқача бўлган жойда қолган умримни ўтказаман, деб ўйлагандим. Кекса одамга бу жуда ҳам муҳим — муҳитни алмаштириш. Ёшларга гапиришнинг ҳожати йўқ, бошқа чолларни эса худо уриб қўйган. Битта мен таваккал қилдим. Томоша қилиб тўймайдиган, чор атрофда ўйин-кулги авж олган кўнглимдагидек шундай бир ғалати жойни топишга жазм қилдим. Мана, мана бу бензоколонкага келиб жойлашиб олдим. Агар ғала-ғовур жонимга тегса, шартта қорамни ўчираман-да, биронта эски, тинчроқ йўлга кўчиб оламан; кундалик ризқимга пул топсам бўлди-да, ундан кейин у ерда ҳамма нарса Марсда нега бунчалик оёғи осмондан эканини тушуниб олишимга вақтим бўлади.

— Чакки ўйламагансиз, дадажон, — деди Томас; унинг қорача қўллари дам олганча рул чамбари устида ётарди. Унинг кайфияти аъло эди. Кетма-кет ўн кун бир янги қишлоқда ишлади, энди икки кун таътил олиб, байрамга кетмоқчи бўлиб турибди.

— Энди бошқа ҳеч нарсага ҳайратланмай ҳам қўйганман, — давом этди чол, — томоша қиламан, вассалом. Таассурот тўплаяпман десам ҳам бўлади. Агар сенга мана шу Марс ёқмаётган бўлса, яхшиси, Ерга қайтиб кета қол. Бу ерда ҳаммаси оёғи осмондан: тупроқ, ҳаво, каналлар, туб одамлар, (тўғри, мен ҳали улардан биттасини ҳам кўрганим йўқ, лекин айтишларича, улар аллақаерларда кезиб юрар эмишлар), соатлар; менинг соатим ҳам фириб бера бошлаган. Бу ерда ҳатто вақт ҳам оёғи осмондан. Гоҳо туриб-туриб бу лаънати сайёрада мендан бошқа битта ҳам тирик жон йўқ, битта ўзимман, деб ўйлаб қоламан. Бўм-бўш. Гоҳида эса гўё мен саккиз яшар болакайман. Чиллаширман, атрофдагилар эса барчаси отдай соғлом! Худо ҳаққи, бу ер кекса одам учун бопта жой экан. Бу ерда мудраш йўқ экан, қандайдир бахтли бўлиб қолдим. Биласанми, Марс нима дегани? У менга етмиш йил олдин рождествода совға қилишган нарсани бир чақага олмайди. Билмадим, бундай нарсани сен қўлингга олиб кўрганмикансан: уларнинг калейдоскопи эмиш, ичида биллур парчалари, лахтаклар, мунчоқлар, ҳар турли майда-чуйда тақинчоқлар... Уларнинг орасидан қуёшга қарасанг — оғзинг ланг очилиб қолади! Бошдан-оёқ кашта! Ана шунақа! Марс дегани шу бўлади. Агар уни ўзингдан бегона қилишни истамасанг, томоша қилиб лаззатлан-у, бирон нарса сўрама. Эй, худо, биласанми, йўқми, мана бу кўриб турганинг катта йўлни марсликлар ўн олти аср муқаддам ётқизишган, лекин ҳалигача шундай турибди! Бир доллар ва эллик центни чўзиб қўй-да, оқ йўл, марҳамат, кетавер!

Томас сўзсиз жилмайганча машинасини эски шосседан учириб кетди.

Тоғлар оралаб узоқ юришди, қоронғиликлардан ўтишди, у рулни ушлаб кетар экан, ора-сира бир қўлини саватга суқиб, у ердан дирилдоқ олар эди. Тўхтовсиз бир соатдан кўпроқ елиб келишаётган бўлса-да, рўпарадан битта ҳам машина, битта ҳам чироқ учрамади, фақат тасмадек чўзилган йўл, моторнинг тариллаши-ю, ғувиллаши ва атрофни қамраб олган сокин, унсиз Марс кўзга ташланади, холос. Марс — ҳар доим тинч, бу тун эса ҳар доимгидан ҳам тинчроқ эди. Томаснинг кўз олдидан чўллар, қуриб қолган денгизлар, юлдузлар оралиғидаги чўққилар лип-лип ўтар эди.

Бугунги тунда ҳавода Вақт ҳиди анқирди. Миясига келган бу фикрдан у хаёлан жилмайиб қўйди. Ёмон фикр эмас. Аслида-чи? Вақтнинг ҳиди қанақа бўлади? Чангми, соатми, одамми? Бундоқ ўйлаб кўрганда бу вақт дегани ўзи қанақа бўлади? Эшитса бўладими? У бир қарасанг зим-зиё мағорада шилдираб тушаётган сув, бир қарасанг чорлаётган товуш, бир қарасанг бўш қути қопқоғига тўкилаётган тупроқнинг шувуллаши, бир қарасанг ёмғир. Қани, юраверайлик-чи, вақтнинг қандай кўринишини сўраб олармиз. У қоп-қоронғи қудуққа товушсиз учиб тушаётган қорнинг ўзгинаси ёки худди пастга, ҳеч нарсанинг ичига тушаётган, янги йил шарларига ўхшаган юз миллиардлаб чеҳралар сувратга олинган қадимий товушсиз фильм. Вақтнинг ҳиди ана шунақа бўлади ва унинг кўриниши ҳамда қулоққа эшитилиши ҳам худди шунақа бўлади. Бугунги тунда — Томас бир қўлини ён дарчадан чиқарди, — бугунги тунда уни ҳатто қўл билан пайпаслаб кўрса ҳам бўладигандек туюлаяпти.

У машинани Вақт тоғлари ичидан ҳайдаб борарди. Нимадир бўйнига қадалди ва Томас диққат билан олдинга қараганча, гавдасини тиклади.

У бир мўъжазгина ўлик марс шаҳарчасига кириб келди, моторни ўчирди ва уни қуршаб турган сукунат қўйнига кўзларини тикди. Нафасини ичига ютганча у кабина ичидан ой нурига чўмилган, неча асрларки, ҳеч ким яшамаётган оппоқ биноларга разм солди. Ҳашаматли, тўкис бинолар, вайрон бўлган эса-да, барибир муҳташам эди.

Моторни ўт олдириб, Томас яна бир-икки мил юрди, сўнг яна тўхтади, машинадан чиқди, қўлида корзинкаси билан чанг босган шаҳарга назар солиш мумкин бўлган тепалик устига кўтарилди. Термосни очди ва ўзига бир финжон қаҳва қуйди. Шундоқ ёнгинасидан тун қуши учиб ўтди. Унинг юраги ҳайратомуз даражада тинч, хотиржам эди.

Беш дақиқача ўтгач, Томаснинг қулоғига қандайдир товуш чалинди. Қадимги тош йўл муюлишида кўздан йўқолган ҳув тепаликда у аллақандай ҳаракатни пайқади, хирагина ёғду кўринди, сўнг заиф тариллаган овоз эшитилди. Томас финжонни қўлида ушлаганча орқасига ўгирилди. Тоғдан ғалати бир нарса тушиб келарди. Бу сарғиш-яшил ҳашаротга, хонқизига ўхшаган машина эди, у сонсиз яшил биллурдек жимирлаганча, ёқут кўзларини чақнатиб муздек ҳавода равон юриб келар эди. Машинанинг олтита оёғи қадимги тош йўлда шивалаётган ёмғирдек майин айланарди. Машина орқасидан эса Томасга эритилган олтин тусли кўзлари билан бир марслик қараб турарди.

Томас қўлини кўтарди ва хаёлан: “Салом!” деб қичқирди, бироқ лаблари қимирламади. Чунки бу марслик эди. Бироқ Томас қирғоқларида нотаниш одамлар юрган мовий дарёларда, Ерда сузар, ёт уйларда ёт одамлар билан овқатланар ва ҳар доим унинг энг яхши кўрган қуроли табассум бўлар эди. У ёнида тўппонча олиб юрмасди. Ҳозир ҳам Томас гарчанд юрагининг бир четида ваҳима яшириниб турган бўлса-да, бунга ҳожат сезмаётган эди.

Марсликнинг ҳам қўлида ҳеч нарса йўқ эди. Муздек ҳаво орасидан улар бир-бирига бир сонияча қараб туришди.

Биринчи бўлиб Томас сўз қотди.

— Салом! — деди у.

— Салом! — деди марслик ўзининг тилида.

Улар бир-бирини тушунишмади.

— Сиз “Салом” дедингизми? — иккаласи бараварига сўради.

— Нима дедингиз? — давом этишди улар ҳар қайси ўзининг тилида.

Иккаласи ҳам қовоғини уйиб олди.

— Сиз кимсиз? — сўради Томас инглизчалаб.

— Сиз бу ерда нима қилаяпсиз? — ановининг лаблари марсликча қимирлаб деди.

— Қаёққа кетаяпсиз? — сўради ҳар иккаласи жиддий тарзда.

— Менинг исмим Томас Гомес.

— Менинг исмим Мью Ка.

Улардан биронтаси ҳам наригисини тушунгани йўқ, бироқ ҳар бири бармоғи билан ўзининг кўксига нуқиди ва иккаласининг ҳам гапи бир-бирига тушунарли бўлди.

Бирдан марслик кулиб юборди.

— Шошманг!

Томас, гарчанд унга ҳеч ким тегмаган бўлса-да, бошига нимадир теккандек бўлди.

— Мана шунақа! — деди марслик инглизчалаб. — Энди ишлар жўнашиб кетади.

— Сиз менинг тилимни шунча тез ўрганиб олдингизми?

— Сизни қаранг-у!

Иккаласи ҳам нима дейишини билмай, Томаснинг қўлидаги қайноқ қаҳвали финжонга қарашди.

— Бирон янги гап борми? — сўради марслик унга ва финжонга қараганча, афтидан, у уни ҳам, буни ҳам ўзича тасаввур қилиб.

— Бир финжон қаҳва ичасизми? — таклиф қилди Томас.

— Катта раҳмат.

Марслик ўз машинасидан сирғалиб чиқди.

Иккинчи финжонга тўлдириб қайноқ қаҳва қуйилди. Томас уни марсликка узатди.

Уларнинг қўллари тўқнашди ва худди туман орасидан ўтгандек бирининг қўли иккинчисининг ичига кирди.

— Ё Исо Масиҳ! — деб юборди Томас ва финжон қўлидан тушиб кетди.

— Осмон кучлари! — деди марслик ўзининг тилида.

— Нималар бўлганини кўргандирсиз? — шивирлаб дейишди улар.

Иккаласининг ҳам қўрқувдан баданидан муздек тер чиқиб кетди.

Марслик финжонга эгилди, бироқ уни ҳеч ололмасди.

— Ё тавба! — оҳ тортиб юборди Томас.

— Қани, қани! — марслик финжонни тутиш учун қайта-қайта уринди, бироқ ҳеч уддалай олмади. У қаддини ростлади, бирпас ўйлаб турди, кейин камаридан пичоқни суғуриб олди.

— Ҳой! — қичқирди Томас.

— Сиз тушунмадингиз, ушлаб олинг! — деди марслик ва пичоғини отди.

Томас бир-бирига жуфтлашган кафтларини тутиб берди. Пичоқ қўлларининг орасидан ерга тушди. Томас уни ердан олмоқчи бўлди, бироқ уни тута олмади ва титраб-қақшаганча орқага тисарилди.

У гавдасини осмонга тутиб турган марсликка қаради.

— Юлдузлар! — деди Томас.

— Юлдузлар! — такрорлади марслик Томасга қараб.

Марсликнинг гавдаси орқасидан ёрқин, оппоқ юлдузлар чарақлаб турарди, унинг вужуди бамисоли учқунлар сачраб турган қировли нафис медуза қобиғидек юлдузлар билан безатилганди. Марсликнинг кўкраги ва қорни устида сиёҳранг кўзлардек юлдузлар жимирлар, билакларида жавоҳирот ялт-ялт қиларди.

— Мен сизнинг гавдангиздан нарёқни кўриб турибман! — деди Томас.

— Мен ҳам сизнинг гавдангиздан нарёқни кўраяпман! — жавоб берди марслик бир қадам ортга чекиниб.

Томас ўзини пайпаслаб кўрди, ўз танасининг ҳақиқий иссиқлигини ҳис қилди ва кўнгли хотиржам бўлди. “Ҳаммаси жойида, — ўйлади у, — мен яшаяпман”.

Марслик қўли билан ўзининг бурни, лабини туртиб кўрди.

— Мен ҳам жисмсиз эмасман, — паст овозда деди у. — Жоним бор!

Томас унга маънодор қаради.

— Аммо агар мен яшаётган бўлсам, демак сиз — ўликсиз.

— Йўқ, сиз ўликсиз!

— Рўё!

— Арвоҳ!

Улар бармоқлари билан бир-бирларини кўрсатишар ва юлдуз нури худди ханжар дамидек, худди муз сумалакдек, худди тиллақўнғиздек уларнинг қўллари учида чақнар ва тўкиларди. Улар яна ўз туйғуларини текшириб кўришди ва ҳар бири ўзининг тўрт мучаси соппа-соғлигига ва ҳаяжон, жўшқинлик, эҳтирос, ҳайрат билан чулғанганига амин бўлди, ҳар бири наригисини олисдаги оламлар ёғдусини тутиб олувчи ва ўзидан таратувчи шаффоф призма, бор бўлмаган нарса деб билар эди...

“Мен мастман, — деди ўзича Томас. — Эртага мен бу ҳақда ҳеч кимга чурқ этмайман!”

Улар қадимги тош йўл устида туришарди ва ҳар иккаласи ҳам жойидан жилмасди.

— Қаердан келгансиз? — сўради ниҳоят марслик.

— Ердан.

— У нима дегани?

— У ёқдан. — Томас бош ирғаб осмонга ишора қилди.

— Қачондан бери?

— Биз бир йил аввал учиб келган эдик, наҳотки эсингизда бўлмаса?

— Йўқ.

— Сизлар эса бу вақтга келиб тугаб-битгандингиз. Қарийб битта қолмай. Сизлардан жуда кам қолган — наҳотки шуни ҳам билмасангиз?

— Бу тўғри эмас.

— Мен сизга айтаяпман-ку, тугаб-битгансизлар, деб. Жасадларни ўз кўзим билан кўрдим. Хоналарда, барча уйларда қорайган жасадлар ётибди ва ҳаммаси ўлик. Минглаб жасад.

— Нималар деяпсиз, бизлар тирикмиз!

— Мистер, барчангизни юқумли касаллик қириб юборган. Қизиқ, наҳотки бундан бехабарсиз? Сиз бир бало қилиб жон сақлаб қолгансиз.

— Мен жон сақлаб қолганим йўқ, қандай қилиб ҳам жон сақлаб қолар эдим? Нималар деяётганингизни биласизми ўзи? Мен Эниал тоғлари ёнидаги канал ёқалаб байрамга кетаётган эдим, ўтган кунги тунда ўша ерда бўлган эдим. Сиз шаҳарни кўрмаяпсизми? — Марслик қўлини чўзиб кўрсатди.

Томас ўша ёққа қаради ва харобаларни кўрди.

— Ахир бу шаҳар кўп минг йиллардан буён ўлик-ку!

Марслик қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборди.

— Ўлик? Мен у ерда кеча тунадим-ку!

— Мен эса ўтган ҳафта ўша ердан ўтдим, ундан олдинги ҳафтада ҳам, кўрган нарсам эса харобалардан бошқа нарса эмас! Вайрон бўлган устунларни кўраяпсизми?

— Вайрон бўлган? Мен уларни ой нурида яққол кўриб турибман. Тўғри, типпа-тик устунлар.

— Кўчаларда чангдан бошқа ҳеч нарса йўқ, — деди Томас.

— Кўчалар топ-тоза!

— Каналлар аллақачон қуриб қолган, улар бўм-бўш.

— Мусалласга лиммо-лим каналлар!

— Шаҳар ўлик.

— Шаҳар тирик! — эътироз билдирди марслик яна ҳам қаттиқроқ кулиб. — Сиз қаттиқ янглишаяпсиз. У ерда қанча карнавал чироқлари борлигини кўраяпсизми? У ерда аёллардек нафис, чиройли қайиқчалар, қайиқчалардек чиройли, нафис аёллар, бадани қум рангига ўхшаган аёллар, қўлларида ял-ял гуллар тутган аёллар бор. Мен уларни ҳов анави ерда кўчалар бўйлаб, бу ердан ипдек ингичка бўлиб кўринувчи кўчалар бўйлаб чопишаётганини кўриб турибман, ҳа, кўриб турибман. Мен худди ўша ерга бораяпман, байрамга, биз тун бўйи каналда сузамиз, қўшиқ айтамиз, ичамиз, севишамиз. Наҳотки сиз ҳеч нарсани кўрмаяпсиз?

— Мистер, бу офтобда қоқланган калтакесакка ўхшаш ўлик шаҳар. Одамларимизнинг истаган биридан сўраб кўринг. Менга келсак, Грин-Ситига — Иллинойс тош йўлидаги манзилгоҳга кетаяпман, биз уни яқингинада барпо этдик. Сиз нимададир янглишаяпсиз. Биз бу ерга Оригон ўрмонларидан энг аъло сифатли тахталардан миллион квадрат фут, энг яхши пўлат михлардан бир неча ўнлаб тонна келтирдик ва шундай ажойиб манзилгоҳ барпо этдикки, қараб тўймайсан, киши. Айни бугун шулардан бирини юваяпмиз. Ердан хотинларимиз ва қайлиқларимизни олиб, иккита ракета учиб келаяпти. Халқ ўйинлари ўйналади, вискилар ичилади...

Марслик ҳушёр тортди.

— Анови томонда деяпсизми?

— Ҳа, ракеталар турган жойда! — Томас уни тепалик чеккасига олиб келди-да, пастга ишора қилди; — Кўраяпсизми?

— Йўқ.

— Ҳов ана-ку, ҳов ана, жин урсин! Узун-узун, кумуш ранг нарсалар.

— Кўрмаяпман.

Энди Томас кулиб юборди.

— Кўзингиз қамашаяпти!

— Менинг кўзим зўр кўради. Сиз кўрмаяпсиз.

— Бўпти, бўпти, янги манзилгоҳни-чи, кўраяпсизми? Ёки буни ҳам кўрмаяпсизми?

— Океандан бошқа ҳеч нарсани кўрмаяпман — буни устига, ҳозир айни сув қайтиши пайти.

— Ҳурматли жаноб, бу океан қирқ аср муқаддам буғланиб кетган.

— Э, жуда ошириб юбордингиз.

— Лекин бу ҳақиқат, худо ҳаққи!

Марсликнинг юзи жуда ҳам жиддий тус олди.

— Шошманг. Сиз ростдан ҳам шаҳарни кўрмаяпсизми? Мен айтган шаҳарни-я? Оппоқ устунлар, силлиқ қайиқлар, байрам чироқлари — мен уларни аниқ кўриб турибман-ку! Қулоқ солинг-а! Мен ҳатто у ерда қанақа қўшиқлар айтишаётганини ҳам эшитаяпман. Ахир орадаги масофа узоқ эмас-ку!

Томас қулоқ солди-да, бошини чайқади.

— Йўқ!

— Мен эса, — давом этди марслик, — сиз тасвирлаётган нарсани кўрмаяпман. Нега бундоқ экан-а?..

Улар яна совқотгандек аста жунжикиб қўйишди, худди уларнинг баданларига муздек ниналар келиб санчилгандек бўлди.

— Балки?...

— Нима?

— Сиз “осмондан” дедингизми?

— Ердан.

— Ер — ном, қуруқ товуш... — деди марслик. — Аммо... бир соат бурун мен довондан ўтиб келаётганимда... — У энсасига қўлини текказди. — Бир нарсани сездим.

— Совуқними?

— Ҳа.

— Ҳозир ҳамми?

— Ҳа, яна совуқ. Чироққа, тоғларга, йўлга бир нарса бўлгандек эди, қандайдир ғалати нарса. Чироқ ҳам, йўл ҳам гўё ундек эмасдек, шунда вужудимда бир лаҳза шундай туйғу пайдо бўлдики, гўё мен коинотдаги энг сўнгги тирик жонман...

— Менда ҳам шундай бўлган эди! — деди Томас ҳаяжон ичида; у гўё юрагидаги сирни ишониб, қиёматлик дўсти билан суҳбатлашаётгандек эди.

Марслик кўзларини юмди ва яна очди.

— Буни фақат бир нарса билан изоҳлаш мумкин. Ҳамма гап Вақтда. Ҳа, ҳа. Сиз Ўтмишнинг хилқатисиз!

— Йўқ, сиз Ўтмишнинг хилқатисиз, — деди ерлик бироз ўйланиб туриб.

— Жуда дангал гапирасиз-а! Ҳали ким Ўтмишдан-у, ким Келажакдан эканлигини исботлаб ҳам берарсиз? Ҳозир қайси йил?

— Икки минг иккинчи йил!

— Буни қандай тушунсам бўлади? — Томас ўйланиб турди-да, елка учириб қўйди.

— Ҳеч қандай.

— Барибир, мен сизга айтсам, бизнинг йилномамизга кўра ҳозир 4 462 853 йил. Сўзлар чўт эмас, чўт эмасга ҳам арзимайдиган даражада! Бизлар юлдузлар ҳолатини аниқлайдиган соат қани?

— Харобаларнинг ўзи тайёр исбот-ку! Улар менинг Келажак эканимни айтиб турибди. Мен тирикман. Сиз эса ўликсиз!

— Менинг бутун борлиғим бундай имкониятни рад этади. Менинг юрагим уриб турибди, ошқозоним овқат бер деяпти, чанқоқдан тилим қақраб кетаяпти. Йўқ, бизлардан ҳеч биримиз на ўликмиз, на тирик. Дарвоқе, ўликдан кўра кўпроқ тирикмиз. Яна ҳам тўғрироғи, биз ўртада қолгандекмиз. Мана: тунда йўлда бир-бирига дуч келиб қолган иккита мусофир, ҳар бири ўз йўлидан кетаётган икки нотаниш одам. Сиз харобалар дедингизми?

— Ҳа. Қўрқиб кетдингизми? Майли.

— Келажакни ким кўришни истайди? Уни қачондир, кимдир кўрадими? Одам Ўтмишни кўра олиши мумкин, бироқ агар... Сиз устунлар қулаб тушди дедингизми? Денгиз қуриб қолган, каналлар бўм-бўш, қизлар ўлган, гуллар сўлган дедингизми? — Марслик жим бўлиб қолди, бироқ кейин яна шаҳар томонга қаради. — Лекин ана улар! Мен уларни кўраяпман. Менга шунинг ўзи етарли. Сиз нима десангиз денг-у, улар мени кутишаяпти.

Худди шундайин узоқда Томасни ракеталар, манзилгоҳлар, Ердан келган аёллар — барчалари кутар эдилар.

— Биз иккимизнинг ҳеч қачон мошимиз очилмайди, — деди у.

— Мошимиз очилмаслигига келишдик бўлмаса, — таклиф қилди марслик. — Ўтмиш, Келажак — барибир эмасми, фақат биз яшаб қолсак бўлди, биздан кейин бўладиган нарсалар, барибир бўлади. — Эртагами, ёки ўн минг йил кейинми. Мана бу эҳромлар — юз асрдан кейинги сизнинг тамаддунингиз қолдиқлари эмаслигини сиз қаердан билиб ўтирибсиз? Билмаймиз. Шунинг учун суриштирмай қўя қолинг. Аммо тун қисқа. Ана, осмонда байрам мушаклари порлади, қушлар парвоз қилди.

Томас қўлини чўзди. Марслик ҳам шундай қилди.

Уларнинг қўллари бир-бирига тўқнашмади — қўллар бир-бирига сингиб кетди.

— Биз ҳали учрашамиз-а?

— Ким билсин! Насиб қилса учрашиб қолармиз.

— Сиз билан байрамингизда бирга бўлгим келаяпти.

— Мен эса сизнинг манзилгоҳингизга боргим, сиз айтган кемани, одамларни кўргим, нималар бўлганини бир бошдан эшитгим келаяпти.

— Хайр, — деди Томас.

— Хайрли тун.

Марслик ўзининг яшил темир экипажида тоғ томон товушсиз елиб кетди, ерлик юк машинасини бурди-да, тескари томонга индамай ҳайдаб кетди.

— Э худо, бу қанақа туш бўлди, — уҳ тортди Томас қўлини рул устига қўйганча, ракеталар, аёллар, ўткир виски, Виржиния рақслари, олдиндаги хурсандчилик ҳақида ўйларкан...

Тун зим-зиё эди. Ойлар ботди. Фақат бўм-бўш тош йўл узра юлдузлар милтиллар эди. На тиқ этган товуш, на бир машина, на бир тирик жон, ҳеч нима йўқ эди. Муздек зим-зиё тун бўйи шундай ҳол ҳукм сурди.

Октябр 2002

СОҲИЛ

Марс бамисоли океаннинг узоқ қирғоғи эди, одамлар тўлқинлар каби унинг сатҳи бўйлаб ҳар томонга ёйилиб