Tuzoq 8 (kamolov)
Улар чиқиб кетаётгаиида Семённинг келганига эндигина икки соат бўлганди. Анжела билан Рустамнинг кетишига югурдаклар монелик қилишолмади. Айни пайтда бу ҳақда Семёнга хабар беришнинг ҳам иложи йўқ эди. Чунки, агар уйи ёниб кетаётган бўлсаям, Семён бундай пайтда ўзини уйғотган одамни кечирмас эди. Тўрт соат учган самолёт Ўзбекистон пойтахтига
етиб келаётганлигини борт кузатувчиси — қип-қизил хонатлас кўйлак кийган, юзи оппоқ, сочлари қопқора қиз майин овозда инглиз, рус ва ўзбек тилларида эълон қилганида Рустамнинг кўзида ёш пайдо бўлди. Қувониб кетганидан, ўрнидан туриб қизни қучоқлаб олишига, юзидан ўпишига бир баҳя қолди.
— Ура! — дея бақирди у. Унинг овозидан самолётга чиққанидан бери ухлаб
келаётган Анжела уйгониб кетиб, атрофга олазарак боққанча:
— Тинчликми? — дея сўради. Салондаги бошқа йўловчилар эса кўринишидан туппа-тузук одамга ҳайратланиб қарашди. “Эй худо, ишқилиб, самолёт эсон-омон қўнсин-да” , — дея хаёлидан ўтказди Рустам ҳамда Анжелага:
— Ўзбекистонга келдик, эшитаяпсанми? Ўзбекистонга! — деди кўз ёшини яширмай. Анжеланинг унта юраги ачишиб кетди. Рустамни
қучоғутб, “Табриклайман” , — деди пичирлаб. Самолёт ерга қўнди. Ҳаммадан олдин худди биров куваётгандай шошиб-пишиб самолёт салонидан чиққан Рустам ерга тушмаёқ қулочини кенг очиб чукур нафас олди ва: “Ассалом, Ўзбекистон!” — дея қичқирди. Инглиз тилини билмайдиганлар: “ Бу боядан бери нега довдираяпти?” — дея ўйлашди. Биладиганлар эса мийигида кулишди. Рустам пастга югуриб тушди-да, ерга ётиб, уни узоқ ўпиб турди. Асфальтнинг иссиқ тафти унинг лабини куйдириш арафасида Анжела келиб, Рустамнинг қўлтиғидан олдида:
— Тур, жиннивой, — деди. Улар таксида меҳмонхона томон кетишаркан, хорижлик узбек атрофдан кўз узмас, зўр иштиёқ билан кузатар эди.
— Ҳозироқ йўлга тушамиз, — деди Рустам улар меҳмонхонага жойлашиб олганларидан кейин.
— Нималар деяпсан? — деб кулди Анжела.
— Узбекистан деганлари биттагина мана шу шаҳардан иборат эмас. Қарийб ярим Америкага яқин территорияси. Колаверса, қаёққа борамиз? Кимдан сўраймиз? Шуларнинг ўзиям катта муаммо. Бундан ташқари, иккаламиз ҳам итдай чарчаганмиз. Бугунча дам олайлик, эртага йўлга тушамиз. Рустам Анжеланинг айтганига ноилож кўнди. Аммо юмшоқ диванда шифтга қараб қанча ётмасин, барибир уйқуси келавермади. Ички бир ҳаяжон уни ташқарига чорлайверарди. У секин бошини кўтариб, Анжела ётган диванга қаради. Жувоннинг кўзлари юмуқ, бир те кисла нафас олаётганлигини кўргач, шиппагини кийди-да, шкафнинг ёнига бориб кийина бошлади.
— Қаёққа? — дея сўраб қолди шу пайт кўзини очган Анжела. Худди ўғирлик қилаётган одамдай Рустам чўчиб
тушди ва орқасига ўгирилиб:
— Шундай, ташқарига чиқиб келмоқчийдим, — деди.
— Ҳеч қаерни билмайсан-ку, адашиб кетасан, — деди норози бўлиб Анжела.
— Юр унда сен ҳам, бирга айланамиз.
— Ташқарининг иссиклигини кўрмайсанми? Озгина салқин тушсин, кейин чиқармиз.
— Сабрим чидамаяпти, Анжела. Шунча ухлашга ҳаракат қилсам ҳам кўзимга уйқу келмади. Бироз айланайлик, кейин келиб дам оламиз. Рустамнинг қайсарлигини қайтаролмаслигига амин
бўлган Анжела унинг айтганига кўнишдан бошқа илож тополмади.Шаҳар Рустамга ёқиб тушди. У ҳамма нарсага зўр
эътибор билан қарар, ўзига таниш бўлган бирон нима қидирарди. Қоп-қора сочларини орқасига ёйиб ташлаб олган, ўзлари европача кийинган қизлар унинг кўзини қамаштирарди. “Бунча чиройли бўлмаса бу ернинг қизлари?! Юзларининг тиникдиги-чи?'’ — деб ўйлаб, ҳар битта қизни кўзи билан кузатиб қўярди у.
— Мен сенинг бу қилиғингдан рашк қила бошладим, — деди ёнида кетаётган Анжела туртиб қўйиб.
— Тан бермай иложинг йўқ, — деди Рустам очиқча иқрор бўлиб, — қизларнинг чиройлилигини қара. Ҳаво қанчалик иссиқ бўлмасин, ҳаммаси оппоқ. Бу ердаги каби қизларни на Европада ва на Америкада
учратасан.
— Ҳа, — дея тан олди Анжела ҳам, — ҳақиқатан ҳам чиройли экан. Улар бир соатга яқин айланганларидан сўнг ошхоналардан бирига киришди. Рустамнинг кўзи паловга тушди -ю, ҳаяжонланиб кетди.
— Мен, — деди у энтикиб, — бу овқатни ёшлигимда еганман. Ҳалиям эсимда. Ишонмасанг, мазасини ҳам айтиб беришим мумкин.
— Ишондим, ишондим, — деди Анжела кулиб, — ёшлигингни эслашинг учун айнан шу таомдан еймиз. Биринчи луқмани оғзига олганидан сўнг Рустам
узоқ вақт кўзини юмиб турди.
— Нима бало қилаяпсан? — деди ҳайрон бўлган Анжела.
— Мазасини кўраяпман.
— Жиннивой, — дея кулиб қўйди Анжела. Меҳмонхонага қайтиб келганларида иккаласи ҳам
ҳолдан тойган эди. Шу боис, ювиниб олишди-да, сўнг пинакка кетишди. Рустам тушида онасини кўрди. Унинг бошида оппоқ рўмол. Кўзлари кулиб турибди. Лекин сочининг оппоқлиги, пешонасидаги сон-саноқсиз ажинлар унинг кўнглини хира қилди.
— Ойи, нега бунчалик сочингиз оқариб кетган? — дея сўради у.
— Отанг икковимиз сени роса соғиндик. Тезроқ келақол, — деди она унинг са вол и га жавоб бермасдан. Рустам энди унинг ёнига югуриб бормоқчи эди,
бирдан гуп этиб йиқилиб тушди. У кузини очганида ерда ётар эди. Ҳеч нарсани англолмай карахт аҳволда бироз атрофга қараб турди-да, сўнг я на диванига чиқиб ётди. Тезда ухлаб қолган эса-да, ўша тотли тушни бошқа кўрмади. Кечки саккизларда улар уйгонишиб , тамадди
қилишди-да, меҳмонхона атрофида бир соатлар чамаси сайр қилишди. Кейин яна хоналарига қайтиб келишди. Рустам телевизорни ёкди. Ўзбек тилидаги кўрсатувга умуман тушунмаётган эса-да, тикилиб тураверди. Унинг орқасидан Анжела келиб қучокдади. Ундан ўша улар бирга бўлган илк кечадаги хушбўй атир ҳиди келар эди.
— Сен мени бутунлай унутиб қўйдинг, — деди у ноз билан ва эркакнинг томогидан упди.
— Унутганим йўқ, — деди Рустам унга бир қараб қўйиб, — кун бўйи биргамиз-ку, ҳатто кечасиям.
— Менга камлик қилаяпти...
— Сен истаётган нарса менинг умуман хаёлимга келгани йўқ.
— Ўзим эслатиб қўяман.
Анжела ечина бошлади..
* * *
Очил билан Фозилга юртга қайтиш осон кечмади. Аввалига уч кун улар Олянинг уйида биқиниб ётишди. Кейин Киевга поездда кетишди. Ундан Сочига боришди ва у ердан самолётга чипта олиб, Тошкентга учиб келишди.
— Энди, — деди Очил таксида “Отчопар” га кетаётганларида, — сен билан бирон жойга борсам кучук бўлай.
— Бўлмаса, ўзингга бирорта итнинг номини қўявер, — деди Фозил кулиб.
— Мана кўрасан. Бирортаям жойга бормайман.
— Сен мени ёмон қилиб, ўзинг оппоқ бўлиб қолмоқчимисан? Ҳе ўргилдим сендан. Мен нима гуноҳ қилдим? Неча кундан бери фақат мени айблайсан. Ўтирсам ўпоқ, турсам сўпоқ. Ўзинг жа сўфимисан? — деди бирдан жахди чиқиб кетган Фозил.
— Ҳали қишлоққа бориб ҳаммага нима бўлганлигини бирмабир айтиб саситарсан ҳам.
— Ҳаммани ўзингдай деб ўйлама. Сенинг оғзингдан чиқмаса. Москвадаги гаплар Москвада қолади, — деди Очил унга қирғий қараш қилиб.
— Жўра, — деди дарров паст тушган Фозил, — нима бўлсак иккаламиз бўлдик. Буни қишлоққа бориб гуллаганимиз билан икковимиздан бошқа ҳеч ким шарманда бўлмайди. Шу ерда келишиб олайлик, бировга бошимиздан ўтганларни гапирмаймиз. Гапирган кўт , келишдикми? Улар қўл ташлашиб, қасам ичишди. Аммо бу қасамнинг умри қишлоққа боргунларига қадар етди, холос. Борган куниёқ, Фозил қариндош-уруғига, ёру биродарларига “ҳақ” берди. Кечга бориб кайфи ошиб қолган “ сайёҳ” Рустамбой ҳақида тўлиб-тошиб, қўшиб-чатиб гапириб берди ва табиийки, миллиардер ва унинг гумашталарининг чув тушиб қолишида ўзи қаҳрамонлик вазифасини ўтаганлигини оғзи кўпириб ҳикоя қилди. Очилнинг ҳам уйида деярли шунга ўхшаш тафсилотлар бўлди. Шу боисдан ҳам ҳар икки “қадрдон" ўртоқ “кўт”га айланмади. Албатта, қишлоқда айтилган гапларнинг учқур қаноти бўлади. Очил билан Фозил эртасига ҳали бош оғриғидан қутулолмай қатиқ ичаётганларида қўшни қишлокдагилар, ундан наридагилар уларнинг саргузаштларидан хабар топиб улгуришганди. Орадан икки кун ўтганидан кейин эса бутун туманда бу воқеанинг янада қўшиб-чатилган тафсилотлари кезиб юрар эди.уҲозир Америкада яшайдиган Рустам қачонлардир шу ерда туғилгани, кейин унинг ўғирлаб кетилиши ҳақидаги хабар Рустамнинг ҳақиқий ота-онасининг қулоғига ҳам етиб келди. Фозил ресторанда Рустамнинг қулоғига “лагмон’’ илаётганида, ўзи билмаган ҳолда ҳақиқатни ҳам гапириб қўйганди. Яъни, у ёшлик кезларида йўқолиб қолган бола ҳақида эшитганди. Тўғрироғи, Рустамнинг йўқолиб қолиши район, областда ваҳимали туе олган, ота-оналар болаларини кўчага чиқармай қўйганди. Етмишдан ошиб қолган Бўрибой ота бунақа гаплар ни аввал ҳам эшитгандиДДекин уларнинг ҳеч бири тўғри бўлиб чиқмаганлиги учун бу хабарга ҳам қўл силтади. “ Бўлса бордир, — дея ўйлади у оппоқ соқолини силаб, — лекин мен қидириб борсам, бошқа Рустам бўлиб чиқади. Ҳатто миллатиям ўзбек бўлмайди. Бундан ўн беш йил аввал ҳам шунақа бир хабар тарқалГанди. Ўлай деб қидириб излаб топсам, татар чиқиб келди. Бунинг устига, отиям Рустам эмас, Рамил экан. Буям шунга ўхшаш ran-да” . Гарчи хаёлидан шунақа ўйлар ўтган эса-да, барибир кўнглининг бир чеккасида умид учқунлари пайдо бўлди. Бу шунчалик майда эдики, киприк соясини ҳам ёритолмас эди. Бозордан шунақа миш-мишларни эшитиб келган Бўрибой ота узум сўриси тагидаги чорпояда неварасини ўйнатиб ўтирган кампирининг ёнига келиб ўтирди. Сўнг кампирига чои дамлаб келишни буюрди. Бўрибой отанинг иккита келини бор эди. Бири Рустамнинг акасининг, иккинчиси эса укасининг хотини. Уларнинг ҳар иккиси ҳам чол-кампир билан бирга яшарди. Чунки Бўрибой ота қўли калталик қилганидан, ҳеч бирига уй-жой қуриб беролмаган, шу боис бор-йўғи тўрт хонали уйининг учта хонасини иккаласига бўлиб берганди. Ҳали келинлар ёш, болалари кам пайти жой масаласида қийналишмади. Аммо болалар катга бўлган ва кўпайган сайин уйнинг торлиги билиниб қолди. Бунинг устига, болаларнинг тез-тез уришиб қолиши, унга катталарнинг ҳам аралашиши икки овсинни юз кўрмас даражага олиб келган эди. Бўрибой ота улар га қараб туриб, ичида эзилар, ҳеч курса, болалари ни тузукроқ ўқишларда ўқитиб, топармон-тутармон қилолмаганидан афсус чекарди. Эҳтимолки, шу боисдан ҳам ота келинлари: “Фақат нима иши бўлса, менга айтади, овсиним тараллабедод қилиб юради”, қабилидаги ўйга боришмасин деган хаёлда уларга иш буюрмас, нимаики дарди бўлса, кампирига айтар, келинларга қандай буйруқ беришни эса, кампирининг ўзи эплаб ташларди.
— Кампир, — деди Бўрибой ота суюққина чойни ҳўплагач, афти буришиб, пиёласидаги чойга хунук назар билан қарар экан, — пенсияни беришмадими?
— Қишлоқнинг нариги томонига почтачи келиб тарқатиб кетибди. Эшагинг ҳаром ўлгур, ҳар доим шундай қилади. Навбат бизга келганда пули тамом бўп қолади... Эртага келармиш, — деди кампир кўлидаги набирасини кўрпачанинг устига ўтқазиб қўяркан. Бу аёл ёшлигида қишлоқнинг энг олд қизи эди. Ҳамма унга ошику беқарор бўлганди. Лекин Бўрибой ота барининг бармоғини тишлатиб куйди. Ойсифат билан озгина салом-алиги фойда бериб, бир кун и кечкурун олиб қочиб кетди ҳамда ҳамма ишни бажариб ташлади. Ўзига тўқ бўлган Ойсифатнинг ота-онаси шундан кейингина қизларини унга беришга мажбур бўлишди. Ойсифат Рустам йўқолиб қолгунча ҳам илгаригидай гўзал эди, уни кўрганларнинг, албагга, бир маротаба суқи тушарди. Аммо Рустам йўқолди-ю, у бирдан ўзини олдириб қўйди. Юзи га ажин тушди, сочи қировдай оқариб кетди. Унинг чиройидан асар ҳам қолмаганди.
— Ҳмм, — деди Бўрибой ота ўйланиб, — бугун гўшт олиб келмоқчийдим. Пул сагана етмади. Унга кампири ёвқараш қилиб қўйди.
— Кейин, — деди Бўрибой ота, айтсамми айтмасамми, деган хаёлда, — шу битта ran эшитиб қолдим...
— Нима гапакан? — дея сўради кампир чолидан кўзини узмай.
— Эсингдами, ўн беш йил бўлдими-ўн олти йилми... йўқолиб қолган бир татар болани излаб борувдим...
— Унга нима қипти? — дея бирдан чолининг гапини бўлди кампир.
— Ҳеч бало қилмаган, — деди чол кампири гапини бўлганидан жаҳли чиқиб, — яна битта шундай ran тарқабди. Америкадан бир бола Масковда шу районлик иккита савдогар боламинан учрашиб копти. Шу бола: “Мени бир пайтлар ўғирлаб кетишган, ҳозир Америкада яшайман. Бойлигимнинг учи-қуйруғи йўқ. Отим Рустам”, дебди.
— Ни-ма?! — деб юборди бирдан ҳаяжонланиб кетган кампир.
— Оти Рустамакан? Кўралмай ўлиб кетаманма, деб қўрқувдим болам бечорани!
— Шу пайтдан кўз ёш тўковурасанма?! — дея уришган бўлди кампирини Бўрибой ота, аслида ўзининг ҳам кўнгли бўшаб кетганди.
— Отаси, — деди кампир кўзидаги ёшини рўмолига артиб, — қаердайкан шу болалар, уйини сўраб суриштирдингизма?
— Бозорда эшитдим бу гапни, кимдан сўрайман? Илгариям бундайча миш -мишлар ёлғон чиқувди. Шунинг учун...
— Ҳечам шу болангизни ўйламанг, йўқолгандаям уч-тўрт кунгина излагансиз, мен уни кўчадан етаклаб келганим йўқ-ку! — дея яна чолининг гапини бўлган кампир дийдиёсини бошлаб юборди.
— Дарров биғиллашга тушасан! Суриштирувдим, милисаям изловди. Тополмовдик-да, энағарди боласи! — деб Бўрибой чол пиёласидаги совиб қолган чойни ичди-да, ўрнидан туриш ҳаракатига тушди.
— Қақа борасиз энди? — деди кампири жиғибийрони чиқиб.
— Улингнинг биронтасини олиб, топаман шу болаларни, — деди Бўрибой ота кўзидаги ёшини яшириб. Чол билан унинг катга угли Равшан қуёш уфққа
ёнбошлайдиган маҳал, амал-тақал қилиб Очилнинг уйини топиб келишди. Очил бунақа ошна-огайниси йукдигидан, уларни хушламайгина кутиб олди. Бўрибой ота ичидаги гапни узоқ сақлаб туролмади. Озгина у ёқ-бу ёкдан гаплашиб турганларидан кейин бирдан мақсадга кўчиб қўя қолди.
— Тўғриси, шунақа гаплар ҳам бўлувди, — дея чайналди Очил. — Лекин биз унчалик ҳам эътибор қилмаганмиз. Асосан савдо билан шуғулланганмиз... Даврада Очилнинг ҳам отаси ўтирган эди. У ўғлининг бунақа чайналишига чидолмади. Илгаридан ҳам унинг отаси дангал гаплиги билан қишлокда танилганди. Нимаики, хоҳ яхши-хоҳ ёмон бўлсин, шартта истаган одамига айтиб кетаверарди. Бунинг устига, ичида сир сақлаб туролмасди. Ўғилларини ҳам шунақа қилиб улғайтирмоқчи эди. Аммо уддасидан чиқолмади. Ташқи кўриниши отасига ўхшаган фарзанддарнинг бошқа ҳамма фазилатлари онасига, унинг уруғ-аймоғига тортиб кетди.
— Эзмаланмай нима бўган бўлса, ҳаммасини гапир-да, баччағарди боласи, булар шунча йўлдан оворайи сарсон бўлиб келишган. Сен эзмаланиб мияни қотирасан! — боласини койиди дангалчи ота. Очил отасига норози қиёфада бир қараб қўйдида, гапни энди узокдан бошламоқчи бўлганида, падар уни яна силтаб ташлади. Шундан кейингина Очил қисман Рустам ҳақида гапириб берди. — Болам, — деди кўзидан ёш чиқиб кетган Бўрибой ота, — мени шу ёкдарга обор, бориш-келишини тўлайман. Бу гапдан Очилнинг ранги оқарди.
— Мен боролмайман, у томонларнинг милисаси жуля ёмон буп кетган. Ҳозир борган одамни ушлаб олиб қамаб қўйяпти, — дея ёлғон гапирди у.
— Лекин унинг ўзи бу ёққа келмоқчийди. Ажабмас, бир-икки кунда келиб қолса...
* * *
Семённинг боши қотиб қолди. У нима қилиш, қандай йўл тутишни билмасди. Рустам пайдо бўлгунча кўпинча Анжела билан маслаҳат қиларди. Энди у йўқ. Семён илк маротаба ўзини ёлғиз ҳис этди. Яхшилаб ўйлаб қараса, атрофида биронта ҳам садоқатли одами йўқ экан. Ҳамма ундан қўрққанидан, пулининг кўплигидан атрофига тўпланар, хизматини қиларкан. “Йўқ, — деди у бирдан ўзига-ўзи, — бунақаси кетмайди! Нега довдираяпман? Бунақаси менга ярашмайди. Мен ҳеч қачон ёлғиз қолмайман. Мен доим олдинга юраман. Ҳамиша шунақа бўлиб келган, бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади. Ўзимни йўқотдимми, демак, мен ўлимга маҳкум одамман. Мен ёлғиз эмасман. Мен суянадиган Мен борман! Ҳа... ҳа, мен фақатгина Ўзимга суянаман. Бошқалар менинг олдимда ҳеч киммас!” У телефонии олди-да, Вадимнинг рақамини терди.
— Огайни, — деди у салом-аликдан кейин, — бир келиб меникида меҳмон бўлиб кет. Гаплашадиган гаплар бор. Одатдагидек, Вадим йўқ демади. “Албатта бораман, — деди у, — чақчақлашиб ўтирамиз” . Кўнгли бироз кўтарилган Семён ўрнидан турди-да, тансоқчиларидан бирини чақириб, тезда Маргаритани уйготиб келишларини буюрди. Ўзи эса гольф таёқчаларини олиш учун уйнинг орқа томонига ўтди.
— Рита, — деди Семён узун оёкдарини намойиш этиб келаётган жувонга, — сенинг туришингни сабрсизлик билан кутаётган эдим. Манави гўрсўхталарнинг, — шундай деб ёнидаги йигитларни кўрсатди, — биронтаси ҳам гольф ўйинини билмайди. Биттагина сендан умидим, шунинг учун ҳам уйготишга мажбур бўлдим. Ноз билан унинг юзидан ўпиб қўйган Маргарита йигитларга бирма-бир назар ташларкан, ҳар бирига алоҳида жилмайиб:
— Мениям гўрсўхта десанг бўларкан, — деди.
— Оббо, — деди коптокни уриш учун эгилиб турган Семён қаддини тиклаб, — бир ўзим ўйнасам, умуман қизиқ бўлмайди-да. Ундан кўра ўйнамаганим бўлсин. Яхшиси, юр, пивохўрлик қиламиз. Маргарита унинг бу таклифига қаршилик қилмади. Шундоққина кўм-кўк майса устига ўтириб олиб, оёғутарини икки томонга ёйди. Семён ҳам унинг ёнига шунақа қилиб ўтирди.
— Мен ҳам шундай ўтиришни яхши кўраман, айниқса, сендай жоннинг офати ёнимда бўлса, — деди у кулиб.
— Анжелани кўрганингда-чи? — деди Маргарита бир кўзини қисиб.
— У ҳамма вақт ҳам менинг кўнглимдагини тополмайди. Сен бўлсанг, бир қарашимнинг ўзидаёқ нима демоқчилигимни билиб оласан, — деди Семён ва Маргаританинг кўзига тикилди. Аммо Маргарита унинг бунақа ўқрайиб қарашидан мақсади нима эканлигини билолмади. Билганда
ҳам қўлидан ҳеч нарса келмасди.
— Паша, — деди Семён ёнидаги йигитга, — хонимни яхшилаб чўмилтиринглар. Хоним гольф ўйнашдан кўра чўмилишни яхши кўраркан. Йигитлари Семённи Анжела билан Маргаританинг
ҳийласидан хабардор қилишган эди. Аммо бу томоша нима учун кераклигини билмасди. Шундоғам Маргарита билан унинг ишқий саргузаштларини ҳамма билди-ку, Семён буни ҳеч кимдан яширмади-ку. Нима кераги бор экан уни кино қилишнинг? Семён икки жувоннинг махфий ишидан хабардор бўлган лаҳзадаёқ Маргаритага ҳукм эълон қилиб қўйган эди. Яъни, у сувга бўктирилади.
— Ҳозиргина чўмилиб чиқдим, — .деди мафтункор жилмайган Маргарита ҳеч нимага тушунмай
.— Чўмилгансиз-у, лекин сузмагансиз-да, хоним,
— деди Семён машҳур ўқрайишини унга тағин “ҳадя” этиб.
* * *
Очилнинг га пи дан кўнгли тўлмаган Бўрибой чол
уйига бошини эгиб қайтди. Чорпояда чолининг келишига илҳақ кўз тикиб ўтирган кампирини кўрганида эса баттар эзилди. “Шу бечорага ҳам жавр бўлиб кетди, — дея ўйлади у, — менга текканидан бери рўшнолик кўрмайди. Ўзи шу боласини бошқача яхши кўрарди”. Кампир чоли келиб ўтирганидан кейин талай муддат юрак ютиб бир нарса сўрай олмади. Чол ҳам келини дамлаб келган суюққина чойдан икки-уч пиёла ичмагунча ёрилмади. Охири кампирнинг тоқати тоқ бўлиб:
— Нима бўлди? — дея сўради. Чол жавоб ўрнига қўлини силтаб қўйди.
— Гапиринг, бошқайканма, улар учратган бола Рустаммасаканма? — деди кампир лаблари титраб.
— У ёгини худо билади, — чол хўрсинди. — Баччағарди боласининг айтишига қараганда, ҳақиқатан Рустам деган одам билан Москвада билла бўганакан, билла ўтиришиб чой ҳам ичибди. У мени ёшлигимда Ўзбекистондан ўғирлаб кетишган, деб айтибди.
— Кейин-чи, кейин нима бўпти? — деди кампир сабри чидамай.
— Нима бўларди, Рустам ўзи ётайдиган жойга кетибди. Булар ўзларининг қўноғига.
— Бораман, келаман, деган гаплардан айтмаппа?
— Айтипти, келаман, депти.
— Қачон келаркан?
— Бунисини уям билмасмиш.
— Юр, бирга бориб келайлик, демадингизма?
— Айтдим, — деди чол кампири эзмалик қилаверганидан жаҳли чиқиб, — йўл пулингди тўлайман,бориб келайлик, дедим. Кўнмади-да баччағардинг боласи.
— Яхшилаб айтмагансиз-да. Бўмаса кўнайди, — деб кампир кўзига ёш олди.
— Бутун бошли болангиз йўқ бўлиб кетсаям сизди парвойингизга кемайди. Эртага ўзим бориб келаман шу одамди олдига.
— Бор. Ҳозироқ бор. Ҳе...
— Қўйингизлар, — дея бирдан ran га аралашди
Равшан, — бирдан эковингизам тутаб кетасизлар.
— Биронта боланг ҳаяллаб қолсин-чи, нима аҳволга тушаркансан?! — деди кампир тўнғичига заҳрини сочиб.
— Боланг — бола, лекин жигаринг, битта қориндан талашиб тушганинг — бегона. Жонинг ачимайди.
— Эна, нималар дейверасиз ўзингизча? — деди Равшан асабийлашиб. — Ҳали мен бирон нарса дедимма? Бирдан одамни уришишга тушасиз.
— Бўмаса сенгина ер ютгур, шу боладан Рустамди қаердалигини билиб олмайсанма, эртага укангди олиб йўлга тушмайсанма? — деди кампир шангиллаб.
— Москва деганларига умримда бормаган бўлсам, уни қаердан излайман? — дея ўзини oryiaraH бўлди Равшан.
— Одамлар дунёнинг у бурчагига бориб келишаяпти. Силар бўлсаларинг, тухум босиб ётовринглар
уйда, хўпми! — деди кампир алам билан.
— Бу борса-ю, у бу ёққа қараб чиқса, — ranга аралашди Бўрибой чол, — кейин сарсон бўп қайтиб келади. Ундан кўра озгина кутайлик, ажабмас, ўз оёги билан кириб келиб қолса.