Killer 6 (kamolov) yaku

Yarqiragan “Neksiya” ko'z ochib yumguncha Qo'qonmahallaga yetib bordi. Mergan aka o'tirgan yerida signal chaldi. Ichkaridan kelishgangina qiz chiqib darvozani ochdi.

Vali bu qizchani o'sha kecha ko'rmagandi. Har holda yoshi o'n uchdan oshib qolgan-da, go'zalligiga tan berib beixtiyor jilmayib qo'ydi.

— Qani, o'g'il bola, tushaylik-chi!..

Vali Mergan akaga ikki qo'lini uzatdi. U epchillik bilan bolani ko'tarib olib aravachasiga o'tqazarkan, bir chekkada hayron bo'lib turgan qizga qarab kuldi.

— Momoxol qizim, ko'rdingmi, bu Valijon!.. Haqiqiy o'g'il bola!.. Tez dasturxon yoz, qorni ochib ketgandir ukangning!..

Bular ham holva ekan. Ichkariga kirgach…

Ne ko'z bilan ko'rsinki, xona o'rtasiga to'shalgan baxmal ko'rpacha ustida Botir akasi o'tirardi…

Xursandligidan qichqirib yuborayozdi.

Botir ham kutmagan ekanmi, o'tirgan yerida silkinib-silkinib ketdi.

— Valijon!.. Valijon, o'zimning ukaginam!.. Qaerlarda yuribsan-a?.. Kel-chi, bir seni bag'rimga bosay!..

Ularning holatini ko'rib Mergan aka ham kulib yubordi.

— Obbo aka-ukalar-ey!.. — deya hayqirdi u Valini ko'tarib Botirning yonboshiga o'tqazarkan. — Zap topishdilaring-a?.. Ha-a, men shunaqa odamman!.. Tushlaringdayam ko'rmagan ishlarni qilib yuraman!..

Momoxol yelib-yugurib o'rtaga dasturxon tuzadi. Yeguliklar keltirib qo'ydi. Mergan aka bir imlagandi, patnisda aroq, gazaklar olib kirib xontaxta ustini yasatgan bo'ldi.

— Qani, omad uchun ichamiz! — Mergan aka qadahlarni to'ldirib aroq quydi-da, bittasini olib Botirning og'ziga to'g'riladi. — Kel, og'ayni, o'zim ichirib turaman!..

Vali ularning ichishlarini tomosha qilib o'tirar, uzatib qolishlaridan umidvor edi. Chunki Oqsoqolnikida bir piyola aroq ichgandan beri mazasi og'zida qolgandi.

Shu ko'yi yarim soatcha kutdi. Bir shisha aroq tugab, Mergan aka ikkinchisini ochdi. Ammo hadeganda unga uzatavermadi.

“Mayli, — ichida o'yladi Vali. — uzatmasa uzatmas. Katta bo'lvolay, o'zimning pulim ko'p bo'ladi. O'shanda menam bularga bermasdan aroq ichaman!..”

— Valijon, zerikmadingmi, bolam? — Mergan aka tovoqdagi oshdan Botirga yedirarkan, unga kulib qarab qo'ydi. — Oshdan ol, sovib qoladi!..

— Men tashqarilarni aylanib kelsam maylimi? — so'radi Vali kutilmaganda qo'lidagi qoshiqni joyiga qo'yib. — Hovlilarni tomosha qilaman.

— Shunaqami? Mayli, ana, Momoxol seni aylantiradi. Qizim, qaverdasan?.. Kel, yetakla aravachani!..

Momoxol oshxona edi. Dadasining ovozini eshitib yugurgancha ichkariga kirdi-da, Vali o'tirgan aravachani yetaklab tashqariga chiqdi…

— Qo'yaver, o'zim aylanaveraman! — dedi Vali hovliga chiqishgach. — O'rganib ketganman…

Qiz uning oyoqlaridan ko'z uzolmas, nimanidir so'ramoqchi bo'lardi-yu, iymanibmi, sira jur'at etolmasdi.

— Menga qara, oyog'ingga nima qilgan? — nihoyat yurak yutib so'radi qiz.

— Oyog'imgami?.. — qizga havas bilan tikilib javob qildi Vali. — Mashinadan yiqilib tushganman…

— Voy bechora-ey! Ilgari butunmidi oyoqlaring?

— Albatta butun edi…

— Kechirasan agar xafa qilgan bo'lsam!

— Xafa emasman… Yaxshisi menga boshqa uylaringniyam ko'rsatgin, maylimi?

— Yur, senga hov anavi yerdagi uylarni ko'rsataman!..

Momoxol uni yo'lak bo'ylab yetaklab tomorqaga yaqinroq yerdagi ikki xonali uychaga olib kirdi…

Uy unchalik bezatilmagandi. Naqshlari ham yo'q. Shunchaki oqlab qo'yilgan.

Ammo Valining e'tiborini boshqa narsa tortdi. Xona burchida qora sandiq turardi. Ana o'sha sandiqdan ko'z uzolmay qoldi.

— Momoxol, anavi sandiqda nima bor? — asta qizdan so'radi u.

Momoxol sekin derazadan tashqariga qarab olgach, Valining qulog'iga shivirladi.

— Bu yerda dadamning qurollari turadi.

— Nima? Qurollari? O'zing ko'rganmisan?

— Albatta ko'rganman.

— Mergan amaki nima qiladi bu qurollarni?

— Jinnimisan? Sotadi.

— Mergan amaki-ya?

— Ha-da, bo'lmasa nima ish qiladi?..

Vali tushundi. Shuning uchun ham uning ko'z qarashlariga qiziqib qolgan ekan-da!.. Tushunarli. Demak, Valiga o'zicha quroldan o'q otishni o'rgatmoqchi bo'lgan…

Bolaning niyati buzila borar, shu xonadan chiqib ketgisi kelmasdi. Ikki ko'zi sandiqda edi… Essiz, qulfi katta ekan. Bunaqa qulfni katta odamlar ham kalitsiz ocholmasa kerak…

Yo'q, agar kechasi bildirmay kirib kalitini axtarib ko'rsa-chi?.. Buyam bo'lmaydi. Mergan amaki bilib qolsa…

“Baribir o'g'irlab ketaman. — qizga bir-ikki marta ma'noli qarab qo'yib xayolidan o'tkazdi Vali. — Yo'lini topaman… Agar o'g'irlay olsam, hech kim topolmaydigan yerlarga yashirinib olaman-da, haqiqiy killer bo'laman…”

Bolaning orzulari bir dunyo edi. Biroq killer bo'lish oson emasligini, jonini naq o'limga tikishi muqarrarligini hali tushunmasdi…

***

Uychadan chiqib Momoxolning ko'magida Mergan akalar o'tirgan xonaga kirib borgan Vali hamon sandiq haqida bosh qotirardi. O'z xayollari bilan bo'lib Botirning bir chetga yotib olgancha qusayotganiga ham e'tibor qilmadi…

— Amaki, men hov anavi yerdagi uychangizda uxlasam bo'lmaydimi? — tavakkal so'radi u o'tirgan yerida mudrayotgan Mergan akaga yuzlanib.

Kutilmagan savol uy egasini hushyor torttirdi.

— Nima? Qaysi uyni aytayapsan?

— Hov anavi… Tomorqa tarafdagi uy.

— U yerda nima qilasan?..

— Aravachamminan kechasi tashqariga chiqishga qulay ekan.

— Sen… Aravachada uxlamoqchimisan?

— Ha.

— Joning qiynalib ketadi-ku, bola!.. Qo'y, yaxshisi, mana shu xonada uxla. Momoxol yumshoqqina joy solib beradi. Nima qilasan u yerda?..

— Jon amaki, ruxsat bera qoling!.. — yolg'ondakam yalina boshladi Vali. — Menga yoqib qoldi-da!..

— Bo'pti. — Mergan aka garchi kayfi bo'lsa-da, bolaga o'g'rincha razm soldi. — O'tgin, ammo xonadagi narsalarga tegmagin!..

— Tegmayman…

— Qani, o'zim seni o'sha xonaga oborib qo'yaman!..

— Dada, siz qo'yavering, men o'zim!.. — Momoxol yugurib kelib aravachani dadasining qo'lidan oldi. — Siz damingizni olavering!..

Shu tobda Vali sezdiki, Mergan aka qiziga ko'zi bilan sirli ishoralar qildi. Qiz ham uni tushunib boshini sekingina qimirlatib qo'ydi-da, Valini uycha tomon olib ketdi…

Qorong'i tun. Qish bo'lishiga qaramay, bu kecha yer muzlamadi. Havo iliq edi. Bu albatta qor yog'ishidan darak…

Haqiqatan, birdan havo aynib qor uchqunlay boshladi. Bu mahal Vali uy chirog'ini yoqmasdan, gohi-gohida derazadan tashqariga qarab olgancha kalit izlardi. Sholchalar ostini, shkaf ichlarini titkilab chiqdi. Nihoyat topdi. Xursandligidan terisiga sig'may ketgan Vali oyog'i dard qilayotganini ham unutdi. Shosha-pisha kalitni qo'liga olib sandiqqa osilgan qulfga soldi…

Ajabo!.. Sandiq to'la avtomat, miltiq edi…

— Voy, zo'r-ku!.. — dedi o'ziga-o'zi ovozini hiyla balandlatib. — Shuncha miltig'ing bo'lsa bormi…

— Aytgandim-ku hech narsaga tegmagin deb!..

Kutilmagan ovozdan cho'chib tushgan Vali sal qursa aravachadan ag'darilib tushayozdi…

Keskin boshini ko'tarib tepasiga qaradi. Unga Mergan aka mayin jilmaygan ko'yi tikilib turardi.

— Obbo sen-ey, — kuldi u Valining yelkasiga qoqib. — ja usta ekansan-ku-a?.. Bu sandiqni uncha-muncha odam ocholmasdi. Kalit topishni-ku, qo'yaver!..

— M-men… — Vali nimadir demoqchi, o'zini oqlamoqchi bo'ldi. Tili aylanmadi. Tutilib qoldi.

— Mayli, — dedi Mergan aka. — Seni kechirsa bo'ladi. Pul o'g'irlayotganing yo'q-ku!.. Miltiqqa ishqibozligingni bilaman. Shoshmasang, shu miltiqlarning eng zo'ri seniki bo'ladi. Odam o'ldirasan, shu yo'l bilan pul topasan.

— Rostdanmi? — so'radi hovliqib Vali. — Qachon berasiz?..

— Biroz vaqt bor. Biz Botir akangminan ertaga maslahatlashib ko'ramiz… Aytgancha, umringda miltiq otib ko'rganmisan o'zi?

— Otmaganman-u, lekin… Bu ishlar menga chikora, amaki. Ko'raverib ko'zim pishib ketgan.

— Qaerda ko'rgansan?

— Axlatxonalarda.

— U yerda miltiq nima qiladi?

— Kelishardi-da miltiq ko'targan odamlar!.. Bir kuni-chi, qimorbozlar bittasini opkelib axlatxonaning o'zida otib tashlashgan. Miltig'ining ovoziyam unchalik chiqmagan.

— Shunaqa degin?.. Yo'q, baribir miltiqdan aniq nishonga olishni o'rganmasang bo'lmaydi… Xo'p, hozir yotib uxla. Kalitni buyoqqa ber!..

Vali uy egasi chiqib ketgach, bo'laricha bo'ldi. Qilib qo'ygan ishidan pushaymonlar yedi. Mergan akaning indamaganini ko'z oldiga keltirib, so'nggi so'zlarini eslagani sayin duv qizarib ketaverdi… Tashqarida esa, qor kuchaya boshladi…

***

— Hov og'ayni, bosh qalay? Turaqol endi!.. — Mergan aka g'ujanak bo'lib yotgan Botirni erta tongda turtib uyg'otdi.

— Ie, uxlab qolibmiz-ku! — ko'zlarini bazo'r ochib kulimsiradi Botir. — Nima balo, qor yog'ayaptimi deyman?

— Ha, — og'ir xo'rsinib javob qildi Mergan aka. — qish qishligini qilgani yaxshi-da!.. Qolaversa, bizning ishda mana shunaqangi qorli kunlar juda qo'l keladi… Kel, seni yuvintirib qo'yay, keyin muhim gap bor!..

Mergan aka qo'lsiz-oyoqsiz Botirni yarim qop undek dast ko'tarib kranning oldiga olib chiqdi va yuz-qo'llarini chayib, sochiq bilan artdi.

— Ana endi o'tirib choyxo'rlik qilamiz, og'ayni! — dedi uyga kirishgach. — Peshonangga shu kunlar yozilgan ekan. Nimayam qilarding… Esingdami, qanday baquvvat, chayir yigit eding?!.

Botir javob berish o'rniga bosh egdi.

— Menga qara, — Mergan aka atayin jimlikni buzib do'stining ko'nglini ko'tarishga urinardi. — anavi qizing bo'lardi-ku!.. E, bir paytlar uchrashib yurgan…

— Yaramni yangilama, Mergan! — lablarini tishladi Botir. — Men afg'ondan manavinaqangi ahvolda qaytib kelganimni ko'rdi-yu… Qizlargayam ishonib bo'lmas ekan…

— Ayol zotiga ishonib bo'lmaydi, og'ayni!.. — uning gapini ma'qulladi Mergan aka. — O'shim qirqqa bordi. Momoxol borakan yaxshiyam. Onasi bo'lsa, birinchi marta qamalganimdayoq quyon bo'lib qolgan…

— Hozir qaerda?

— O'sha… Surxondaryosida-da, go'rda bo'larmidi?!. Aytishlaricha, allaqachon bittasini topib tegvolganmish. Vey, qizim boridi, ko'ray ham demaydi…

— Sen nimaga uylanmay yuribsan?

— O'zing aytding-ku, ayollarga ishonib bo'lmasakan deb!.. Shunaqa ishlardan keyin ishonch qoladimi?.. Bularni-chi, mana shunaqangi xilvat yerga opkevolib jonini olish kerak…

Botir kulib yubordi.

— Haliyam anavinaqalaridan opkeb turaman degin?

— Albatta-da!.. Hali shoshma, biz senminan manaman deganlarini opkelib… Bo'pti, aynimaylik!.. Menga qara, sen shu ahvoldayam menga ko'-o'p yordam bergansan. Qurol masalasini aytaman-da! Mana, sening orqangdan ancha-muncha mijozlar orttirdim. Ishqilib kam bo'lganim yo'q… Endi gap munday… Valini aytaman. Shu… Boladan yaxshigina killer chiqadi-yov!..

— Qaerdan bila qolding? — ayyorona ko'z qisdi Botir.

— Bildim. Kechasi qurollarim turgan sandiqni ochvolib astoydil tomosha qilayotgan ekan… Kel, yana bir yaxshilik qil. Bilaman, kuchli mergan bo'lgansan. Senminan… Qolaversa, talaygina “qaysarlar”ning boshiga yetganmiz. Shu bolani o'rgataylik!.. Ajabmas, “tijorat”imiz yanayam kuchayib ketsa…

— Bu ishni eplasa bo'ladi. — o'ychan ohangda javob berdi Botir. — Vali mengayam ma'qul kep qolgandi… Ko'zlari aytib turadi-da!.. Bo'pti, uni otishga o'rgatish mendan. Faqat unutma, o'zing homiylik qilasan!

— Buyog'idan xavotir olma!.. Mana shu uy, nimaiki boyligim bo'lsa, o'rtada. Faqat sodiq do'st bo'lib qolsak bas…

— Valining o'zi qani? — xavotirlanib boshini ko'tardi-da, deraza tomon ko'z tashladi Botir.

— Ie, — Mergan aka nimadir esiga tushgandek sapchib o'rnidan turdi. — esim qursin. Uyg'otishni unutibman!..

Shu tobda hovlida aravachaning g'ildiragan tovushi eshitilib Mergan aka deraza tomon yugurdi… Qaradi-yu… Ko'ngli tinchlanib qaytadan joyiga o'tirdi.

— Xayriyat, Momoxol uyg'otib opkelayotgan ekan!..

— Ie, yigitcha ja epchil chiqib qoldi-ku! — kuldi Botir. — Qizingminan tanishib ulguribdi-da!..

— Hali bular nihol! Mayli, tanishsin, ajabmas, shuminan ikkovlarining ham ko'ngillari ko'tarilsa…

— Hazillashdim, Mergan, hazillashdim!.. Xo'-o'sh, qani, Valijon, kel, choy ich!..

Botir kulimsiragancha xonaga kirib kelgan Valiga boshi bilan dasturxonni ko'rsatdi. — Mana, amaking senga atab tuxumlar qovurtiribdi…

Vali uy egasining ko'magida ko'rpacha ustiga o'tirib ishtaha bilan tuxumni yeb oldi. Mergan aka uning oldiga piyolada shirin choy qo'ydi-da, maslahatlashish uchun Botirni ko'tarib narigi xonaga chiqib ketdi.

***

Ertasiga qor yanada qalinroq yog'di. Bunday mahallarda hovlida yashaydiganlarning ishlari ko'paygandan-ko'payadi. Hovli, darvoza ro'paralarini qordan tozalanmasa, yurib bo'lmay qoladi. Shu sababli uy egalari qo'llariga kurak olib, erta tongdanoq qor kurashga tushib ketishadi.

Mergan akaning bu to'g'rida muammosi yo'q. Tayin etgan odamlari bor. Ularning qachon kelishgani-yu, qachon qor kurashganini sezmay qolasiz. Albatta mehnatlari evaziga Mergan aka ularga yaxshigina pul to'laydi.

— Botir, — tashqaridagi hamon bo'ralab yog'ayotgan qorga ma'yus tikilgancha do'stiga o'girildi Mergan aka. — Biz qilmoqchi bo'lgan ish Toshkanda amalga oshmaydigan ko'rinadi. Nega deganda, harqalay shahar shahar-da!.. Ko'z ko'p. Bittasi bo'lmasa bittasi, baribir hidlanadi.

— Yo'q, o'zi nimaga bunday qarorga kela qolding? — Botir o'tirgan yerida yelka qisib so'radi. — O'llayman desang, killerlar shaharda tiqilib yotibdi. Nega endi aynan shu bolani tanlaganingni tushunmayyapman. Bu bola nogiron bo'lsa. Qolaversa, hazilakam puling ketmaydi…

— Eh, do'stim!.. Haliyam meni yaxshi bilmas ekansan. Gaping to'g'ri, yollayman desam otadigani tiqilib yotibdi. Ammo, bu bola mening ko'nglimga o'tirishgan. Bunaqalar hech qachon sotqinlik qilishmaydi. Buyog'idan kelsang, nogironligi menga qo'l keladi. Nogironlardan milisa shubhalanmaydi. Albatta, uni yaxshilab o'qitsang. Ikkinchidan… Axir, yoshim ham bir yerga borib qolayapti. Mana, qirqdan oshyapman. Mundoq shogird-pogird ham qoldirish kerak-ku!.. Bizdanam iz qolsin-da!..

— O'ylaysanki, Validan sen istaganchalik zo'r mergan chiqarkanmi? Balki yanglishayotgandirsan?

— Sen uyog'ini o'ylamay qo'yaqol!.. — dedi Mergan aka Botirga yaqin kelib yelkasiga qo'lini qo'yarkan. — Sen o'rgatishni bil!.. Men chiqadi dedimmi, demak, nimanidir bilaman.

— Keyin-chi?.. Uning qo'liminan kimlarni tinchitasan? Dushmaning shunchalar ko'pmi?..

Mergan aka birpas o'ylanib turgach, javob qildi.

— Ha, Botir, dushmanlarim ko'p. Hisob-kitob qiladiganlarim bor. Ularga ochiqchasiga qarshi chiqib bo'lmaydi. Naq yutib yuborishadi. Shu sababliyam ayyorlik bilan yengmoqchiman…

— Xo'p, tayyorgarlikni qaerga ko'chiramiz? — sabrsizlik bilan so'radi Botir.

— Men Namangan cho'llarini bilaman. U yerlarning aylana atrofi qumlik. Hozir ayniqsa, qor yog'ib ja bizbop bo'p qolgandir. Milisa-pilisa zoti bormaydi uyoqlarga. Bomba tashlasangam birov eshitmaydi.

— Juda qulay yer ekan. — dedi Botir kulib. — Unda vaqtni o'tkazmaylik. Tezroq bizlarni o'sha yoqlarga olib bor!

— Gaping to'g'ri, shu bugunoq yo'lga chiqish lozim…

***

… Oradan uch yil vaqt o'tdi. Vali o'n oltiga to'lib, o'n yettiga qadam qo'ydi. Shu yillar ichida umri Mergan akanikida o'tdi. Botirdan merganlikdan yaxshigina saboq oldi…

To'g'ri, Botir ham u kabi aravachada o'tirar, o'tirgan yerida bolaga otish sirlarini o'rgatardi. Ana shu qilingan mehnatlar, ba'zida asabiylashishlar ish berib, nihoyat Mergan akaning orzusi ushaldi. Vali zo'r mergan bo'ldi.

— Ana endi asosiy ishlarga o'tsak ham bo'ladi. — dedi bir kuni Mergan aka Botirga. — Xizmatlaring evaziga senga ketvorgan aravacha sovg'a qilaman, do'stim!.. Qani, Shapko'r, sovg'ani opchiq!..

Bo'yi naq ikki metr keladigan bu erkak Mergan akaning ishongan yordamchilaridan hisoblanardi. Aytishlaricha, Mergan aka bir paytlar o'g'irlik qilib qamalganda, turmada birga o'tirishgan ekan. O'sha-o'sha yaqin bo'lib qolishgan-u, turmadan chiqishgach, Shapko'r(bir ko'zini doim qisibroq yurgani uchun Mergan aka unga shunday laqab qo'yib olgan. Asl ismi Haybatilla bo'lsa-da, u laqabini aytib chaqirishsa, sira achchiqlanmasdi.)ning ishlari yurishmaydi. Mergan aka esa, darrov yo'lini topdi. Botir bilan tanishib, qurol sotish sirlarini o'zlashtirdi. Ko'ribsizki, ko'p o'tmay, cho'ntagi pul ko'rib, yoniga Shapko'rni ham chaqirib oldi…

U yarqiragan aravachani mashina turadigan garajdan yetaklab olib chiqib, Botirning ro'parasiga qo'ydi. Aravacha haqiqatan havas qilsa arzigulik edi. Bunaqasi kam bo'ladi. Nogiron garchi oyoq-qo'lsiz bo'lsa-da, aravachani mustaqil, birovning yordamisiz boshqara olarkan. Ya'ni, ikki chetiga maxsus tugmachalar o'rnatilgan. Ular shu qadar yumshoqki, Botir bir qarichginasi kesilmay qolgan bilaklari bilan bemalol ularni bossa bo'ladi…

— Xo'sh, sovg'a yoqdimi? — kulimsirab Botirga tikildi Mergan aka. — Hali shaharda bunaqa aravacha juda kam. Yo'q desayam bo'ladi. Qara, endi o'zing ham mustaqil yura olasan… Shapko'r, zinalardan ko'tariladigan tugmachasiyam bor ekanmi?..

Haybatilla shosha-pisha aravachaning kitobini qo'liga oldi-da, bir ko'zi qisilgan ko'yi o'qiy boshladi.

— Ko'ryapsanmi o'zi harflarni? — xoxolab kuldi Mergan aka. — Namuncha burningga taqab olmasang?!.

— Shoshmay turing-da, aka!.. — kulgiga jo'r bo'ldi Haybatilla. — Sabringiz chidamaydi-ya vey!.. Ha, mana!.. Manavi sariq tugmani bossa aravacha asta-sekinlik bilan balandlikka, zinapoyalarga qarab chiqa boshlarkan.

— Malades!.. — Mergan aka ikki kaftini bir-biriga ishqalab Botir tomon engashdi. — Qani, o'tir og'ayni!.. Mana shu aravachada o'tirib yuvasan!..

Momoxol dadasining nima demoqchi ekanini tushundi va tezda ayvonga dasturxon yozib aroq, mayda-chuyda gazaklarni keltirib qo'ydi.

— Qani, Valijon, ol! — piyolaga quyilgan aroqni uzatarkan, kuldi Mergan aka. — O'ziyam Namanganlik bo'p ketayozding-ov-a?.. Ol, bugun mana o'n yettiga qadam qo'yding. Endi kap-katta yigitsan… Ol!..

Vali piyoladagi aroqni bir ko'tarishda simirib, tuzlangan bodringdan tishladi.

— Yashavor, o'g'il bola! — qarsak chalib uni olqishladi Mergan aka. — Mana buni haqiqiy merganning ishi desa bo'ladi… Shoshmay turgin, sengayam yaqin orada xuddi Botir akangnikiga o'xshagan aravacha sotib olamiz… Shapko'r, sen nega qoqqan qoziqdan tepamda turibsan? O'tirib ichavermaysanmi?..

Haybatilla haqiqatan ularning o'zaro suhbatiga mahliyo bo'lib o'tirishni ham unutgan ekan. Xijolat tortib Mergan akaning yonidan joy oldi.

— Endi gap munday. — maqsadga o'tdi Mergan aka. — Bir paytlar Samin bo'qoq degan qimorbozminan tortishib qolganman. Yutqazib qo'yib qarzini uzmadi bachchag'ar. Mana, sakkiz yil o'tdi. Lekin mening esimdan chiqqani yo'q.

— O'shanda bir yoqlik qip qo'ya qolmagan ekansan-da! — dedi Botir bo'shagan piyolani bir chetga qo'yayotib. — Senga nima bo'ptiydi o'sha qimorboz?..

— Sen tanirmiding o'zi uni?

— Albatta. Ja unaqangi “krutoy” ham emasdi shekilli?

— To'g'ri. Biroq o'sha vaqtlarda men endi-endi qamoqdan qaytgandim. Qolaversa, yolg'iz edim. Ular ko'pchilik.

— Nima qipti? Bittasini yollab o'ldirtirvorsang olam guliston edi.

— Shunday qilsam ham bo'lardi. Biroq pulni keyin kimdan olaman. Bilasan-ku, yollanma killerlar orqa-ketiga qarab o'tirishmaydi. Tezroq tinchitsa-yu, pulini olsa, shu zahoti ko'zdan g'oyib bo'lsa…

— Bir jihatdan to'g'ri qilgansiz. — suhbatga aralashdi Vali chayir qo'llarini musht qilib. (uch yil ichida u ancha et olgan, har kuni tosh ko'targani tufaylimi, qo'llari dag'allashib qolgandi.) — Endi o'sha iflosni o'zim tinchitaman.

— Rahmat senga, Valijon! — uning yelkasiga qo'lini qo'ydi Mergan aka. — shu kunni kutgandim-da o'zi!.. Endi avval pulni undirib olamiz-u, keyin… — a?..

— Ha, biz endi ko'pchilikmiz. — dedi Haybatilla. — Uncha-munchasini asfalasofinga jo'natish qo'limizdan keladi. Bo'pti, birinchi ish uchun!..

Hammalari Haybatillaning gapidan ruhlanib, to'ldirilgan piyolalarni qo'llariga olishdi…

***

— Seni Shapko'r mashinada olib boradi. — ertasi kuni tongda Valini yoniga chorlab uqtira boshladi Mergan aka. — Men kechasi odam yollab hamma pullarimni olib bo'ldim. Xudoga shukr, qarzidan qutuldi… Ammo bu pullarning foizi bor. Sakkiz yil ichida juda katta miqdorda foiz tuqqan. Ana shu foizlarni Samin o'z hayotiminan to'lashi lozim. Bo'lmasa bo'lmaydi. Qolaversa, alamim shundagina pasanda bo'ladi. Xullas, u katta bir bozorda nomigagina oshxona ochib qo'yibdi. O'zi avvalgiday kechasi hujrasiga qimorbozlarni to'plarkan. Xo'sh, qaerda tinchitgan ma'qulroq deb o'ylaysan?..

Vali bir Botirga, bir Mergan akaga qarab olgach, xotirjamlik bilan javob qildi.

— Albatta qimorxona ma'qul. Bozor nima bo'lgandayam, gavjum yer. Shovqin-suron, milisa deganday…

— Bo'lmasa, hozir