MUHABBAT JILG`ALARI: Bir juft oqqushlar... 3 - Qism...

MUHABBAT JILG`ALARI: Bir juft oqqushlar...

3 - Qism...

Odinaxon To`ychiyevnani jilmayib turgan yuziga qarab, bir lahzaga o`tmishda bo`lgan voqealar shamoli, hotiralarimda yelib o`tdi.

* * *

O`sha paytlar mardikorlik qilishimga to`g`ri kelgandi. Pulga muhjot bo`lib, bir qishloqdosh tanishimga qo`shilib, ombor, stansiyalarda yut tashurib, ortib, turli odamlarni uyida yumushlarini bajarib yurgandik.

O`sha kuni, bir sabab tufayli ishga chiqmagandim, tushga yaqin sherigim, telefon qilib:

- Akbar ish bor, birga qilaylik? -deb qoldi.

- Ho`p! -dedim qanday ish ekanligini so`rab ham o`tirmay.

Manzilni tushuntirgach, taksiga o`tirib o`sha xonadonni topib bordim.

Xonadon boshlig`i 45 yoshlardagi, soch-soqoliga oq oralagan, ko`zaynak taqqan kishi edi. Bir qarashdayoq ziyoli, ilm kishisiligi bilinib turardi. Farhod aka bilan hovlini orqasida qilanadigan ishni muhokama qilishardi. Yonlariga kelgan salomlashib oldimu, ularga halal bermay jimgina kuzatib turdim.

- Domla, - dedi, Farhod aka o`ylanib, - Olti metir juda chuqur emasmi?

- Farhodjon! Unda mayli Besh metir bo`laqolsin...

- Domla buyam chuqur, juda hafli, devorlari qulab ketmasmikin?

- Avvalgi yil qo`shni kavlatgan, bu yerlar qattiq qulamaydi, havotir olmang!

- Ho`p bo`lmasa, kelishib olib boshlayveramiz!

Hullas besh metr chuqurlikda o`ra kavlab, chiqindi suvlar ketadigan tashlama quduq qurushimiz kerak ekan. Ish haqqini kelishib olgach, darhol ishni boshladik.

O`raning kengligi 1,5/1,5 metr bo`lgan, chuqurligi besh metr bo`lgan o`rani tuprog`ini chelaklab qazib chiqarishni o`zi bo`lmadi. Kindik baravor zak suv chiqib ketti. Suvda yurib belimiz barabar qismini, tarvuz kattaligidagi harsangtoshlar bilan to`ldirdik, uni tepasiga guvalakdek, keyin tuhumday! Hullas ikki metrlar qolganda oqava quvurlarni olib kelib o`rnatib, ichidan aylantirib g`isht terib chiqdik. Yer yuzasiga yetganda esa kalodez qopqog`i uchun teshik qoldirib beton manalet quydik!

Shu ishlar bitguncha taxminan bir haftalar vaqt ketti.

Birinch ko`rishganda, tasavur qilganimdek uy egasi Alijon aka inistitutda Himya fanidan dars berar ekan. Ayollari ham ishlar, katta qizi inistitutda, ikki kichik qizlari maktab o`qtuvchisi ekan. Shu sababdan kunning katta qismida uyda yolg`iz qolib ishlardik, tushligimizni esa oshxonaga tayorlab ketishar, ular o`qish, ishdan qaytib kelishga ulgurishmasa, o`zimiz oshxonaga kirib yeb-ichib olardik.

Ishimiz deyarli tugab qolgan edi. Ayni shu damda uy bekasi allanechuk betoqat, alamzanda kayfiyatda bo`lib qoldi. Keyin bilsak uyida AQSH valyutasidagi katta mablag`dagi jamg`armasi yo`qolgan ekan. Hullas kalom bizdan shufha qilib, kechga yaqin militsiyaga topshirib yuborishdi.

So`roq savollardan so`ng, tuni bilan melitsiyaxona o`tirdik. Tonda esa chetga chiqib ketmaslik sharti bilan qo`yib yuborishdi. O`shanda bilganman, tuhmat balosi nechog`li qalbni azoblashini! Bunday pallarda dunyodan, insonlardan bezib ketarkansan! Keyingi uch kun mobaynida yana ikki bor so`roq stulida o`tirib chiqdik. Shundan so`ng chaqirmay qo`yishdi. Odamga alam qiladi, shuncha og`ir mehnat qilasangu, halol haqing o`rniga tuhmat toshini yelkangga ortib qo`yishsa!

- Farhod aka, - dedim, shu paytlar juda pulga muhtojligim uchun alam qilib, - Alam qilyabdi aka, shayton shunaqa gij-gijlayabdiki. Borib yuziga qarab: ``O`sha pullar o`liginga buyursin!`` degilarim kelyabdi... -dedim.

Farhod aka alamli jilmayib qo`ydiyu, keksa donishmanddek o`yga toldi.

- Akbar qo`y, shaytonga hay ber. Ular o`sha arzimagan ish haqqimizni bermaslik uchun, atayin tuhmat qiladigan odamlarga o`xshashmaydi!

- Odamni olasi, ichida bo`ladi deyishadiku?

- Qaydam! - u hursinib qo`ydi, - Bir-biridan yaxshi qizlari bor ekan, ko`rding nonushta, bazida tushliklarimizni tayorlab berishdi. Yaxshi muomila qilishdi, qo`y ota-onasi kasriga shu begunoh qizlar qolmasin. Keyin qarg`agan, qarg`ish olgan isonda ham fayz bo`lmaydi...

Farhod aka ham ikki qizni otasi, balki shunga yoki chindan o`sha qizlarni o`ylab aytayotgandur bu so`zlarni. O`sha damda uni so`zlar menga yoqmagandi, biroq ich-ichimdan u, haqiqiy insoniylik namunasi ko`rsatgani sezgandim.

- Baribir bizga tuhmat qilishga haqlari yo`q edi?

Bir necha kun alamda kuyib yurdim, so`ng yana ishga sho`ng`ib ketdim. Bir qurulish ashyolar sotiladigan do`konga, keltirilgan tunika shifrlarni tushirayotgan edik. Birdan bizni kuzatib turgan ayolga ko`zim tushib qoldi. O`sha tuhmat qilgan honadon bekasi, ancha narida telefonda gaplashgancha bizni kuzatardi.

- Farhod aka, - sekingina imladim, - Qarang!

- Lanat bo`lsin! - uniyam rangi oqardi, - Bu tuhmat balosidan, qamalib qutilamiz shekili-a?

Oradan ko`p o`tmay eri ham paydo bo`lib, bizni yonimizga keldi.

- Hormanglar! - yonimizdagi ikki yigit salomlashdi, biz esa unga e`tibor bermagandek ishimizda davom e`tdik, - Yigitlar bir daqiqaga mumkummi?

E`tibor bermaganimizdan so`ng, o`zi chaqirdi.

- Yurchi Akbar! -dedi Farhod aka, u tomonga yurib ketarkan, men ortidan ergashdim. U qo`l cho`zdi, biz omonat qo`lini siqib so`rashgan bo`ldik.

Shu payt bizni ishga yollagan ish boshqaruvchi, ombor ichidan yugurib keldi va domla bilan qulluq qilgancha salomlashdi.

- Ho`jayin tinchlikmi?

Bizga yov qarash qilgan, ish boshqaruvchini, o`zini tutishidan, bu kishiga yaltoqlanishidan angladimki, bu do`konni egalari ham shu kishilar ekan.

``Yana boshimiz baloga qolmasa edi!``

Yuraimni yana nohush, holatlar asorati bezovta qildi.

- Tinchlik, tinchlik... Boravering ishizdan qolmang! -dedi muloyimlik bilan.

- Yooo agar bu ikkisi... - huddiki bizni jazolashga tayyorday, ovazi titragan ish boshqaruvch kishi, ho`jayinini qoshi uyulgani ko`rdiyu, ovozi hippa bo`g`ildi, - Ho`p! -degancha yana ombor tomon shoshib ketti.

To`la gavdasi lapanglab, ketayotgan kishi ortidan bir on termuldimu!

``Eee quruq!`` deb ichimda kulib qo`ydim.

Domla ham, biroz skunatdan so`ng yana so`z ochdi:

- Yigitlar...

- Menga qarang aka, - Farhod aka, salgina jig`ibiyron bo`lib, keskin ovozda uni so`zini bo`ldi, - Avval aytganimni yana qaytaraman; Pullarizni biz olmadik, maqsadiz qamatish bo`lsa marhamat! - dedi, bilaklarini oldinga cho`zib.

- Farhodjon qizishmeng, iltimos? - endi domlani yuzida ayibdorlik alomatlari ko`rina boshlagani payqadim, - Aavval meni eshiting! -dedi, yanada ovozi mayinlashib.

Farhod aka yanada betoqat, atrofga alanglagadi.

- Eshitamiz!

- Manabuni olib qo`ying, - cho`ntagidan 3, 4 dona 100 talik, Amerika valyutasini chiqarib, Farhod akani kaftiga qo`ydi, - Hizmat haqqiylar ikki karra hissasi bilan!

Men biroz hayrat bilan Farhod akaga, u esa menga, so`ng ikkimiz qarshimizda, nazarida pul berib, qoyilmaqon ish qilganidan mag`rurlangandek, miyg`ida jilmayib turgan kishiga tikildi.

- Nima uchun buncha sahovat? -dedi.

Farhod akani ovazida, bu pullar jirkanish hissi yaqqol sezilgan, g`oyat tasirli bir sas jarangladi. Bu sas uzoq jimlikni paydo qildi. Domlaning nima tabassum qoplagan yuzida, allaqanday aybdorlik alomatlar yaqqol yuzaga chiqib kelayotgani ko`rdi. Bu qiyofani ko`rib, bir qat ko`nglim yengil tortgandek bo`ldi.

- Farhodjon, Akbarjon ming bir uzur, - sukunatni, uning hira tortgan ovozi buzdi, - Bilib-bilmay sizlardan gumonsirab dililarni og`ritibmiz!

Birdan ichimni bo`shliq qopladi, na hafa bo`lishni bilaman ha hursand. Ko`zim Farhod akada. U esa piq etib bir kuldiyu, yuzi yana tuntlashdi. Labini bir cheti qimtinib tortiladi, yuzlariga qizillik yugurgan, bo`yin tomirlari bo`rtib ketgan. Qo`llari mush tug`ulgan. Ikki ko`zi esa anovi kishida.

- Farhodjon gumon imondan ayiradi deyishadi, - ortiga sal qayrilib ayoliga qarab oldi, - Katta pulning alamida ko`zlarimiz hira tortib, nima qilayotganimizni bilmay qoldik, - ko`ksiga qo`l qo`ygancha biroz bo`yin egdi, - Ming bor uzur!

``Demak yo`qotgan pullarini topishibdi, endi vijdonlari qiynalibdida!`` ko`nglimdan o`tqazdim.

- Bilasizmi Alijon aka, hayotimda birovni ignasi ham o`g`irlamaganman! - yelkamga qo`l tashladi, - Bu ukam ham ko`z oldimda katta bo`lgan, juda yaxshi bilaman, halol yigit, besh vaqt ibodatini kanda qilmaydi... Yagona aybimiz aka, oligohlarda o`qib ilm olishga imkonyatimiz bo`lmagani. O`zgalar hizmatida bo`lib, oyla tebratayotganimiz! Biroq sizlar ziyo insonsiz, nahot insonni qiyofasi, usti-boshiga qarab hulosa chiqarib qo`yaqolasiz? - domla hamon jim turardi, - Mana olib qo`ying, - Farhod aka mushtlari orasidagi yuztalaliklarni kafti orasiga olib, uning kaftiga urdi, - Cho`ntaizga solib qo`ying!

- Farhodjon ahir bu haol mehnatiylar, oling buni...

- Keraymas... Endi buni mazzasi bizga tatimaydi!

Bizdan 3, 4 metrlar narida turgan ayoli yugurib keldi.

- Ukajonlar, hamma ayib menda. Bilmay hafa qilib qo`ydim, sizlardan qattiq uzur so`rayman. Bizni kechirilar, ish haqqingizni oling, kam desayz yana beramiz, - ayolni ovozi bo`g`ildi, - Iltimos faqat bizni qarg`amanglar?

``Shu ikkisidan boshqasi olmagan! Bularni militsitya so`roq qilmasa, qaytga yashirgani aytmaydi!`` shu so`zlarni bizga eshitgizdirib eriga aytgandi va melitsiyaga topshirgandi. O`sha gaplari yana qulog`im ostida jarangladi.

- Ehhh opa, biz ham insonmiz. So`roq paytida bir savolni ming martalab takrorlaganda, nohaq xonaga qamaganda, birning ham qalbimiz tirnaldi, qon bo`ldi... Sizni muruvatiz, manbu bir parcha qog`ozim davo bo`lmayabdi, aksincha batta tirnayabdi. Shukun izzat-nafs, or-nomusdan mosvo emasmiz... - ayolni ko`zida ikki tomchi yosh halqalandi, - Qo`rqmang, sizni allaqachon kechirganmiz. Bergan non tuziz haqqi, qilgan mehnatimizga ham rozimiz. Qarg`amaymiz, mayli begunoh qizlariz haqqi, ota-onasi kasriga ular qolmasin... - Farhod aka cho`ntagidan telefonini olib soatiga qaradi, so`ng hotirjam qiyofada menga qarab qo`ydi, - Asr nomozimiz qazo bo`lmasin, biz ketamiz...

Lekin domla ish boshqaruvchizga ayting, bugungi ish haqiqimizni bersin. Uyda qo`limizga qaragan oylamiz kutadi, quruq kirib bormaylik...

Ayol ko`zyoshlarini yashirib, terkari qarab oldi. Eri esa bir necha sonya esankirab turgandan so`ng, o`z ombor tomonga ketti.

Davomi bor...

Muallif: -MAJNUN-