Marsga Xujum Rey Bredberi romani (18-bet)

Оёқлари кундадек йўғон-йўғон, юришлари ғоздек алпон-талпон. Сочлари — қуш уяси кўринишида обдон турмакланган бўлиб, ранги қандайдир қўнғир тусда. Лаб деган нарсанинг ўзи йўқ. Унинг ўрнида андоза босиб чизилган йўғон қизил йўл турарди, у қувонгандек бир очилиб, қўрққандек юмиларди. Қошларини эса бутунлай териб ташлаган, атиги иккитагина ингичка тук қолдирган, холос.

Уолтер донг қотиб қолди. Юзидаги табассумдан асар ҳам қолмади. У ҳайрон бўлганча бир жойда туриб қолди.

Қиз шоколадларни ерга тушириб юборди.

— Сиз Женевьева Селзормисиз? — ўз овози бегона овоздек туюлиб сўради Уолтер.

— Сиз Уолтер Гриффмисиз? — сўради қиз.

— Грипп.

— Грипп, — тўғрилади қиз.

— Салом, — базўр деди йигит.

— Салом. — Қиз унинг қўлини сиқди.

Қизнинг бармоқлари шоколаддек ёпишқоқ бўлиб қолган эди.

— Хўш, — деди Уолтер Грипп.

— Нима, — сўради Женевьева Селзор.

— Мен фақат “Хўш” дедим, — изоҳ берди Уолтер.

— Ҳа.

Соат кечги тўққиз. Кундузи улар шаҳар ташқарисига боришди, кечликка эса, йигит филе-миньон пиширди, бироқ Женевьева уни яхши қовурилмаган деб кўнгли тортмади, шунда Уолтер уни яхшилаб қовуришга қарор қилди ва ё кўп қовуриб юборди, ё куйдириб юборди, хуллас, шунга ўхшаш бир нарса бўлди-да. У кулди-да, деди:

— Кетдик кинога!

Қиз “майли” деди-да, шоколад юқи қўли билан унинг қўлтиғидан олди. Бироқ унинг талаби эллик йил олдинги Кларк Гейбл қатнашган фильм билан чекланиб қўя қолди.

— Роса кулгили нарса экан-ку? — Қиқирлаб кулди қиз. — Ичагимни узди-я!

Фильм тугади.

— Яна бир қўйиб бер, — буюрди қиз.

— Яна? — такрор сўради йигит.

— Яна, — жавоб берди қиз.

Йигит ўгирилган эди, қиз унга яқинлашди ва қучоқлаб олди.

— Сен ҳеч ҳам мен ўйлагандек эмас экансан, лекин майли, бўлаверади, — тан олди қиз.

— Раҳмат, — деди йигит нафаси бўғилиб.

— Эҳ-ҳ Гейбл тушмагур: — Қиз унинг оёғидан чимчилаб олди.

— Вой, — деди йигит аста.

Кинодан кейин улар “харид қилгани” жимжит кўчалар бўйлаб юриб кетишди. Қиз ойнаванд пештахтани уриб синдирди ва ўзи танлаб-танлаб топиб олган энг очиқ ранг кўйлакни кийиб олди. Сўнг бошига бир шиша атирни тўнкариб қўйди-да, сувда бўккан исковичга айланди-қўйди.

— Ёшинг нечада? — қизиқсинди йигит.

— Топиб ол. — Қиз уни кўчадан етаклаб кетди, ундан асфальтга тинимсиз атир томчилар эди.

— Ўттизга боргандирсан? — деди йигит.

— Ана, холос, — қуруққина жавоб берди қиз. — Энди йигирма еттига кирдим мен сенга айтсам! Вой, манави ерда қандолатхона ҳам бор экан! Ўлай агар, мана шу машмашалар бошлангандан бери мен бойвуччалардек яшаяпман. Қариндош-уруғларни ҳеч қачон севган эмасман. Эсини еган ҳаммаси. Икки ой бурун Ерга учиб кетишди. Мен ҳам сўнгги ракетада учиб кетишим керак эди, бироқ қолдим. Биласанми нега? — Нега?

— Чунки менга таъна қилишди. Мана шу ерда қолдим. — Истаганча ўзингга атир қуй, хурмачангга сиққанича пиво ич, конфет е, ҳеч ким сенга: “Калориянг кўпайиб кетади!” деб таъна қилмайди. Ўзим хон, кўланкам майдон!

— Ўзинг хон, кўланканг майдон. — Уолтер кўзларини қисди.

— Энди кеч, — деди қиз унга қараб.

— Ҳа.

— Мен чарчадим, — деди қиз.

— Қизиқ, мен сира чарчаганим йўқ.

— Ҳо, — деди қиз.

— Тун бўйи ётмаслигим мумкин, — давом этди йигит. — Биласанми, Майк барида яхши пластинка бор. Юр, мен сенга ўшани қўйиб бераман.

— Мен чарчадим. — Қиз айёрона йилтиллаб турган кўзлари билан унга қаради.

— Мен эса гижинглаган тойдекман, — жавоб берди йигит. — Жуда ғалати-я.

— Юр пардозхонага, — деди қиз. — Мен сенга бир нарса кўрсатаман.

Қиз уни ойнаванд эшикдан ичкарига олиб кирди ва катта оқ қути ёнига етаклаб келди.

— Мен Тексас-Ситидан жўнаётганимда, — тушунтирди қиз, — мана шуни ўзим билан олган эдим. — У қизил тасмани ечди. — Минг қилса ҳам мен Марсдаги ягона хоним, у эса ягона эркак бўлади деб ўйладим. Шунинг учун...

У қопқоқни кўтарди ва шилдироқ, қизғиш, бурма қоғозни бир четга итқитди. Қиз қути ичидаги нарсани силаб қўйди.

— Мана.

Уолтер Гриппнинг кўзи хонасидан чиқиб кетди.

— Нима бу? — сўради ўзини базўр тутиб.

— Ҳеч нарса билмагандек гапирасан-а, тентакча? Қарагин-а, ҳаммаси каштадан қилинган, ҳаммаси шундай оппоқки, асти қўяверасан, кўзинг қамашади...

— Ўлай агар бунинг нималигини билолмаяпман.

— Никоҳ кўйлаги, овсаргина!

— Никоҳ кўйлаги? — йигит хириллаб қолди.

Уолтер кўзини юмди. Қизнинг овози худди боя телефондагидек майин, хотиржам, нафис жаранглар эди. Аммо кўзини очиб қарасаки... йигит дудуқланиб қолди.

— Жуда чиройли, — деди у базўр.

— Ростданми?

— Женевьева. — Йигит эшика тикилди.

— Ҳа?

— Женевьева, мен сенга бир нарсани айтиб қўйишим керак.

— А?

Қиз унга яқинлашди, унинг оппоқ юзидан атир бурқсиб турар эди.

— Сенга айтмоқчиманки...

— Хўш?

— Хайр!

Қиз қичқиришга улгурмаёқ йигит пардозхонадан отилиб чиқди-да, машинасига бориб ўтирди.

Қиз ташқарига югуриб чиқди ва йигитнинг машинани буриб кетаётганига қараганча йўлак чеккасида қотиб қолди.

— Уолтер Грифф, қайт! — Ҳўнграб йиғлаб деди қиз қўлини узатиб.

— Грипп, — тўғрилади йигит.

— Грифф! — қичқирди қиз.

Қизнинг қадамлари ва инграшларига ҳам қарамай, машина жим-жит кўчадан ўқдек учиб кетди. Қиз дўмбоқ қўллари билан ғижимлаётган оппоқ кўйлак узра машинанинг паға-паға тутунлари сузиб юрарди, осмонда эса юлдузлар чарақлар эди. Машина бўшлиқ ичига кириб, қоронғиликда кўздан йўқолди.

Йигит уч кечаю уч кундуз сурункасига машинани ҳайдаб борди. Бир гал орқасидан машина келаётгандек туюлиб, вужудини титроқ босди, қора терга тушди ва у бепоён Марс чўлини кесиб ўтувчи бошқа кўчага чиқиб олди, йўл одамсиз шаҳарлар ёнидан ўтиб борарди. У кетаверди, кетаверди — бир ҳафта юрди, яна бир кун юрди, охири Мерлин-Виллиждан ўн минг мил нарига бориб қолди. Шунда у майда дўкончалари бўлган Холтвинг-Спрингвинс деган қишлоққа кириб келди, бу ердаги дўкончаларда у кечқурунлари пештахталарда чироқ ёқа олар, ресторанларида таомлар буюриб, бемалол ўтира олар эди. Шундан буён у шундай яшаб келаяпти; унинг юз йилга етгулик озиқ-овқатлар билан тўлиб-тошган музлатгич хоначалари бор. Сигареталари захираси ўн минг кунга етади, юмшоқ тўшакли аъло сифатли каравоти ҳам бор. Йиллар ўтаверди, борди-ю, қачонлардир унга битта-яримта одам телефон қилиб қолса, у жавоб бермасди.

Апрел 2026

УЗОҚ ЙИЛЛАР

Шунақа бўлиб қолди: Осмонда шамол эса бошлаганда, у ва унинг унча катта бўлмаган оиласи ўзларининг тош кулбаларида ўтириб олар эдилар ва ёнаётган тарашаларда қўлларини иситардилар. Шамол каналлар юзини мавжлантирар, сал бўлмаса, осмондаги юлдузларни учириб юборарди, мистер Хетэуэй эса, бу шинамликдан мазза қилиб ўтирарди ва хотинига нималарнидир гапирарди, хотини ҳам унга жавоб берар ва у иккала қизи ва ўғлига Ердаги ўтган-кетган нарсалари ҳақида ҳикоя қилар эди. Болалар эса оталарининг сўзларини ўзларича тушунар эдилар.

Катта урушдан кейин йигирма йил ўтганди. Марс улкан қабристонга ўхшарди. Ер-чи? Унга нима бўлди? Узоқ Марс тунларида Хетэуэй ва оиласи кўпинча шу ҳақда мулоҳаза юритишарди. Бу тунда қутурган Марс чанг-бўрони қадимги шаҳар кўчаларидан увиллаганча ва қумга ботиб кетаётган янги пластик деворларни учирганча Марс қабристонларининг пастқам мозорлари устидан эсиб ўтди.

Ниҳоят, бўрон тиниб, ҳаво очилди ва Хетэуэй шамолли осмондаги яшил оловча — Ерни кўриш учун ташқарига чиқди. Ғира-шира хона шифтидаги ёниб турган лампочкани ўзига яхшироқ буриб олмоқчи бўлгандек, у қўлларини юқорига кўтарди. Узоқларга ўлик денгиз тузлари узра нигоҳ солди. “Бутун сайёрада зоғ учмайди, — ўйлади у. — Битта менман. Ва улар”. У тош кулбаси эшиги томон бурилди.

Ҳозир Ерда нималар бўлаётганийкин-а? Ўзининг ўттиз дюмли телескопидан шунча қарамасин, шу пайтгача бирон-бир ўзгариш пайқамади. “Агар ўзимни яхши сақлай олсам, — ўйлади у, — яна йигирма йил яшайман”. Қарабсанки, биронтаси пайдо бўлиб қолибди. Ё ўлик денгизлар ортидан, ё коинотдан қизил олов риштасига боғланган ракетада келиб турибди-да.

— Бир айланиб келай, — қичқирди у эшикка.

— Яхши, — жавоб берди хотини.

У харобалар оралаб, шошмай пастга тушиб кетди.

— “Нью-Йоркда ясалган”, — ўқиди у бир парча темирда. — Қадимги Марс шаҳарлари Ердан келган бундай нарсалардан ҳали кўпини кўради...

У мовий тоғлар оралиғида яқин эллик асрдан буён турган Марс қишлоғи томонга қаради.

Уолтер хилват Марс қабристонига келди: чўл шамоли эсиб турган тепаликда унча катта бўлмаган олти қиррали тошлар саф тортган эди.

Бошини эгиб, у тўртта мозорга, тўртта бесўнақай ёғоч хочга қаради, уларнинг ҳар бирида ном ёзилган эди. Унинг кўзларида ёшдан асар ҳам йўқ. Ёшлари аллақачон қуриб битганди.

— Қилмишим учун мени кечирасанми? — сўради у хочларнинг биридан. — Мен жуда, жуда ёлғиз эдим. Ўзинг тушунасан-ку, шундайми?

У тош кулбасига қайтди ва ичкарига киришдан олдин пешонасига кафтини қўйиб, яна диққат билан осмонни кўздан кечирди.

— Нуқул кутганинг-кутган, қарашдан бошқа ишинг йўқдек, — ғудранди у. — Эҳтимол, кунларнинг бирида — тунда...

Осмонда қизил олов ёнди.

Эшикдан тушаётган ёруғлик халақит бермаслиги учун у бир томонга одимлади.

— Яна бир қараганингда... — шивирлади у.

Қизил олов ўша жойда ёниб турарди.

— Кеча кечқурун у йўқ эди, — деди Хетэуэй.

У қоқилиб, йиқилиб тушди, сўнг оёққа турди-да, кулба ортига югуриб ўтди, телескопини очиб, уни осмонга тўғрилади.

Узоқ вақт осмонга кўзини қисиб қараб тургандан кейин — бир дақиқа ўтгач, у уйининг пастак эшиги тагида пайдо бўлди. Хотини, иккала қизи ва ўғли унга ўгирилишди. Унинг ҳа деганда тили калимага келавермасди.

— Хушхабар олиб келдим, — деди у. — Мен осмонга қараб турган эдим. Бу ёққа ракета учиб келаяпти, у бизларнинг ҳаммамизни уйга олиб кетади. Эрта тонгда шу ерда бўлади.

У қўлини столга қўйди, бошини кафтлари орасига олиб, йиғлаб юборди.

У Нью-Нью-Йоркдан нима қолган бўлса, ҳаммасини ёқиб юборди.

Машъалани олди-да, пластикдан ясалган шу шаҳарга қараб кетди ва аланга билан ўтган жойидаги барча деворларни туртиб-туртиб кета бошлади. Шаҳар нур ва жазираманинг қудратли қуюнидан яшнаб кетди. У бир квадрат мил кенгликдаги гулханга айланди.

— Бунақасини коинотда кўриш мумкин, холос. Бу машъал ракетани мистер Хетэуэй ва оиласи ҳузурига олиб келади.

У уйига қайтиб келди; юраги тез-тез ва оғриқли урар эди.

— Кўраяпсизми? — у баланд кўтарилган қўлида чанг босган шишани ушлаб олганди. — Мен мана бу шаробни атайлаб мана шу тун учун асраб қўйгандим. Вақт-соати билан кимдир бизни топиб олишини билар эдим! Шу қувончли он учун кўтарайлик!

У бешта қадаҳни тўлдирди.

— Ҳа, озмунча вақт ўтмади... — Ўз қадаҳига кўзларини тикиб қараганча, яна гап қотди у. — Уруш бошланган кун эсингиздами? Йигирма йил ва етти ой муқаддам. Барча ракеталарни Марсдан уйга чақириб олинганди. Сэм, мен ва болалар эса барчамиз бу вақтда тоғда эдик, қадимшунослик билан машғул эдик, марсликларнинг қадимги жарроҳлигини ўрганаётган эдик. Биз отларни ўлгудек қилиб чоптирганимиз эсингдами? Барибир ҳам роса бир ҳафтага кечиккан эдик. Шаҳар ҳувиллаб қолганди. Америка дабдала бўлганди, қолганларни кутиб ҳам ўтирмай, ракеталар битта қолмай кетиб қолгани эсингдами, а, эсингдами? Кейин қарасакки, қолганлар фақат биз бўлган эканмиз, эсингдами? Эй, худойим, қанча йиллар ўтибди-я! Сизларсиз мен чидай олмасдим. Сизларсиз мен ўзимни ўлдириб қўйган бўлардим. Сизлар туфайли шунча кутишга чидаб келдим. Келинг, сизлар учун ичайлик. — У қадаҳни кўтарди. — Бизнинг узоқ муддатли кутганимиз учун ичайлик.

У шаробни сипқорди, хотини, иккала қизи ва ўғли қадаҳларни лабларига олиб боришди. Шароб тўртталовининг ҳам ияклари тагидан жилдираб оқиб туша бошлади.

Тонгга яқин шаҳардан қолган ҳамма нарсани шамол катта-катта юмшоқ қора лахтакларга айлантириб, денгиз туби бўйлаб сочиб юборди. Ёнғин ўчди, бироқ мақсадга эришилган эди. Осмондаги қизил доғ катталаша бошлади.

Тош кулба ичида қовурилган занжабил кулчасининг тотли ҳиди тарала бошлади. Хетэуэй кириб келганида хотини стол устига янги нонли қайноқ қолипни қўймоқда эди. Қизлари қаттиқ супурги билан яланғоч тош-полни ҳафсала билан супурар, ўғли эса, кумуш идишларни ювар эди.

— Биз уларга шоҳона нонушта тайёрлаймиз; — Хетэуэй шодон кулди. — Энг аъло либосларингизни кийиб олинглар! У шошиб томорқасидан улкан темир сарой томон ўтди. Бу ерда музлатгич ва унча катта бўлмаган электростанция бўлиб, уларни шу яқин йилларда таъмирдан чиқарган ва бўш вақтларида соатларни, телефонларни, магнитофонларни моҳирона таъмирлаган ингичка, қалтироқ бармоқлари билан ҳаммасини жой-жойига қўйиб чиққан эди. Саройда у яратган талай буюмлар қалашиб ётарди, жумладан нима иш қилишини ҳатто ўзи ҳам билмайдиган, мутлақо ғалати ускуналар ҳам бор эди.

У музлатгич ичидан дуккакли донлар ва йигирма йил аввалги қулупнай солинган қиров босган оппоқ қутиларни олди. “Бу ёққа чиқ, бадбахт”, — деди-да, музлаган жўжани суғурди.

Ракета қўнганда ҳавони ҳар хил пазандалик таомлар ҳиди тутиб кетганди.

Худди ёш боладек Хетэуэй нишабликдан пастга қараб чопди. Кўкрагида қаттиқ оғриқ сезиб, у таққа тўхтади. Нариги тошга бориб ўтирди ва энди нафасини ростлашни хаёлига ҳам келтирмай, олға чопиб кетди.

У чўққа айланган ракетадан кўтарилган қайноқ ҳовур ичида тўхтади. Люк очилди. У ердан бир одам мўралади.

Хетэуэй кафтини пешонасига қўйиб, узоқ қараб турди ва охири деди:

— Капитан Уайлдер!

— Ким бу? — сўради Уайлдер. У пастга сакраб тушди ва чолга қараганча қотиб қолди. Сўнг қўлини узатди. — Ёпирай, бу Хетэуэй-ку.

— Мутлақо тўғри, бу менман.

— Хетэуэй менинг биринчи экипажимдан, Тўртинчи экспедициямдан.

Улар бир-бирларига диққат билан разм сола бошлашди.

— Кўришганимизга ҳам анча бўлди, капитан.

— Жуда кўп бўлди. Сизни кўрганимдан хурсандман.

— Мен қариб қолдим, — деди Хетэуэй соддадилларча.

— Мен ҳам энди ёш эмасман. Йигирма йил саргардон кездим: Юпитер, Сатурн, Нептун...

— Бўлмаса-чи, сизнинг Марсни мустамлака қилишингизга халақит бермаслигингиз учун унвонингизни кўтаришган деб эшитдим. — Чол атрофга аланглади. — Сиз нуқул саёҳатларда бўлиб, эҳтимол, ҳатто нималар бўлганидан ҳам бехабардирсиз...

— Айтмасангиз ҳам биламан, — жавоб берди Уайлдер. — Биз Марс атрофини икки марта айланиб ўтдик. Сиздан ташқари Уолдер Грипп деган яна бир одамни тополдик, холос, бу ердан ўн минг мил нарида. Уни ўзимиз билан олиб келмоқчи бўлган эдик, бироқ у кўнмади. Биз учиб кетганимизда, у йўл ўртасида арғимчоқда трубка чекиб ўтирарди, орқамиздан қўл силтаб қолди. Марс ўлган, бутунлай ўлган, ҳатто марсликлар ҳам қолмаган. Ер қалай?

— Сиздан ортиқ ҳеч нарса билмайман. Гоҳ-гоҳ Ер радиосини тутиб қоламан, элас-элас эшитилади. Лекин ҳар гал қандайдир бегона тилда. Мен эса чет тилларидан, афсуски, битта лотин тилини биламан. Баъзи сўзларни англаб етаман. Нима бўлганда ҳам Ернинг катта қисмида одам қирилиб кетган, уруш эса ҳали ҳам давом этаяпти. Сиз ўша ёққа учиб кетаяпсизми, командир?

— Ҳа. Ўзингиздан қолар гап йўқ, ўз кўзим билан кўриб, ишонсам дейман. Орамизда радио алоқаси йўқ-да, масофа ҳаддан ташқари катта. У ёқда нима бўлишидан қатъи назар, биз Ерга учиб кетаяпмиз.

— Мени ҳам олиб оласизларми?

Капитан бир лаҳза тараддудланди.

— Э-ҳа, бўлмаса-чи, бу ерда хотинингиз ҳам бор-а, эсимда, эсимда. Бизлар, янглишмасам, йигирма беш йил бурун кўришган эдик, тўғрими? Сизлар Биринчи Шаҳарни қурганларингизда, сиз хизматни ташлаб, уни ўзингиз билан ердан олиб олган эдингиз. Болаларингиз ҳам бор эди...

— Ўғил ва икки қиз...

— Ҳа, ҳа, эслаяпман. Улар шу ердами?

— Кулбамизда, ҳов анови тепалик устида. Биз сизларга ажойиб нонушта тайёрлаб қўйганмиз, келасизларми?

— Меҳмонни атои худо дейдилар, мистер Хетэуэй. — Капитан Уайлдер ракета томонга ўгирилди. — Кемадан тушинглар!

Улар қияликдан тепага қараб боришарди. — Хетэуэй ва капитан Уайлдер, уларнинг ортидан яна йигирмата одам, кема экипажи, эрталабки салқин ҳаводан чуқур-чуқур нафас олар эдилар. Қуёш чиқди, ҳаво очиқ эди.

— Спэндер эсингиздами, капитан?

— Уни эсдан чиқариб бўларканми?..

— Йилда бир марта унинг қабри ёнидан ўтишимга тўғри келади. Охири гўё у хоҳлагандек бўлди. У бизнинг бу ерга қўнишимизга қарши эди. Энди ҳамма бу ерни ташлаб кетганидан боши осмонга етган бўлса, ажаб эмас.

— Анови-чи... Оти нима эди? Паркхилл, Сэм Паркхилл, унга нима бўлади?

— Сосискахона очиб олган.

— Ановинга ўхшаб-а...

— Бир ҳафтадан кейин эса уруш бошланиб қолди ва у Ерга қайтиб кетди. — Хетэуэй бирдан юрагини чангаллаганча тошга ўтириб қолди. — Кечирасиз. Ҳаяжонланиб кетдим. Шунча йиллар ўтиб, бирдан сизни учратиб қолганим. Бироз нафасимни ростлаб олай.

Унинг юраги қинидан чиқиб кетаётгандек ҳис қилмоқда эди ўзини. У томирини ушлаб кўрди. Расво...

— Бизда врач бор, — деди Уайлдер. — Хафа бўлманг, Хетэуэй, биламан, сиз ўзингиз врачсиз, лекин барибир бизнинг врач билан маслаҳатлашиб кўрамиз...

Докторни чақиришди.

— Ҳозир ўтиб кетади. — Ишонч билан деди Хетэуэй. — Бу бари кутишдан, ҳаяжондан.

У бўғилиб, лаблари кўкарди.

— Биласизми, — деди у врач унинг кўкрагига стетоскоп қўйганида. — Шунча йиллар мобайнида мен гўё бугунги кун учун яшагандекман. Энди эса, сиз шу ердалигингизда мени Ерга олиб кетгани келишди, гўё менга шундан бошқа нарса керак эмасдек. Энди мен ётиб, омонатни топширсам бўлаверади.

— Манг, — доктор унга сариқ ҳапдори берди. — Бу ерда сиз кўпроқ дам олсангиз яхши бўларди.

— Кераги йўқ. Яна бир оз ўтираман-да, тамом. Сизларни кўрганимдан шунчалик хурсандманки! Янги овозларни эшитгандан ўзимда йўқман.

— Дори фойда бераяптими?

— Зўр. Кетдик!

Улар тепаликка кўтарилишди.

— Алиса, қара, кимни олиб келдим! — Хетэуэй хўмрайди ва бошини эшикка суқди. — Алиса, эшитаяпсанми?

Хотини пайдо бўлди. Изма-из баланд, хушқомат иккала қизи чиқиб келди, уларнинг ортидан янада новчароқ барваста ўғли кўринди.

— Алиса, капитан Уайлдер эсингдами?

Аёл дудмалланди, худди кўрсатма кутаётгандек Хетэуэйга қаради, сўнг жилмайди.

— Ҳа, бўлмаса-чи, капитан Уайлдер!

— Кечагидек эсимизда, миссис Хетэуэй, биз сиз билан — менинг Юпитерга учиб кетишим арафасида сиз билан бирга тушлик қилган эдик.

Аёл унинг қўлини қизғин қисиб қўйди.

— Қизларим Маргарет ва Сюзень. Ўғлим Жон. Болаларим, сизлар, албатта, капитанни унутмагандирсиз?

Қўл бериб кўришишлар, кулги, жонли сўзлашувлар.

Капитан Уайлдер бурнини чўзди.

— Наҳотки занжабил кулчалари пишаётган бўлса?

— Ейсизми?

Ҳамма ҳаракатга тушди. Кўз очиб-юмгунча йиғма столлар қўйилди. Печлардан қайноқ таомлар олиб чиқилди, ликопчалар, кумуш идишчалар, кимхоб сочиқчалар пайдо бўлди. Капитан Уайлдер миссис Хетэуэйга узоқ қараб қолди, сўнг нигоҳини унинг ўғлига ва жимгина ҳаракат қилаётган бўйдор қизларига олди. Олдидан лип-лип ўтаётган кишиларнинг юзларига қарар, ёшларнинг силлиқ қўлларининг ҳар бир ҳаракатига разм солар, битта ҳам ажин тушмаган нафис чеҳралардаги биронта ифодани назардан қочирмасди. У миссис Хетэуэйнинг ўғли олиб келган столга ўтирди.

— Неччига кирдингиз, Жон?

— Йигирма учга, — жавоб берди йигит.

Уайлдер саросималанганча қўлларидаги санчқи ва пичоқни айлантириб, ўйнарди. У бирдан бўздек оқариб кетди. Ёнида ўтирган фазогир унга шивирлади:

— Капитан Уайлдер, бу ерда нимадир бўлаётганга ўхшайди.

Ўғли столлар олиб келгани кетди.

— Нима демоқчисиз ўзи, Уильямсон?

— Мен 43 га кирдим, капитан. Йигирма йил аввал мен ёш Хетэуэй билан бирга ўқиган эдим. Лекин у эндигина йигирма учга кирдим деб айтаяпти, лекин бу ташдан қарагандагина шундай. Булар ҳаммаси нотўғри. У кам деганда 42 га кирган. Бунинг тагида нима гап бор, сэр?

— Билмайман.

— Рангингиз ўчинқирагандай, сэр?

— Тобим йўқ. Қизимнинг ҳам тоби йўқ.

— Мен уларни йигирма йил аввал кўрганман, улар эса ўзгармаган, битта ҳам ажин тушмаган. Сиздан бир нарсани миннат қилиб сўрасам бўладими, Уильямсон? Мен сизга бир топшириқ бермоқчиман. Қаёққа боришни ва нималарни текширишни тушунтириб бераман. Нонуштадан кейин аста жуфтакни ростлаб қоласиз. Сизга бор-йўғи ўн дақиқа керак бўлади. Бу ердан қўл узатса етади. Биз қўнаётганимизда ракетадан туриб кўрган эдик. Илтимос! Бундай жиддий гапираётганингизнинг маъносини билсак бўладими? — Миссис Хетэуэй шоша-пиша уларнинг косаларига шўрва қуйиб чиқди. — Бундоқ кулиб ўтирсаларинг-чи! Яна биргамиз, саёҳат тугаган, сизлар деярлик уйдасизлар!

— Ҳа, ҳа, бўлмасам-чи. — Капитан Уайлдер кулди. — Сиз шундай ажойибсизки, ўн гулингиздан бир гулингиз очилмагандек, миссис Хетэуэй!

— Эҳ, бор бўлинг сиз эркаклар!

У аёлнинг товусдек юришларига қараб турди. Аёлнинг юзлари ял-ял ёнар эди, худди нақш олмадек, силлиқ ва қип-қизил. Аёл ҳазилларга қўнғироқдек кулиб жавоб қайтарди,