Adashgan avtobus 4 (kamolov ) (2-bet)
аталган янги қўшиқни ижро этди:
Боши тошдан бўлсин эркакни доим,
Боласи оч қолса қиёмат қоим.
Хотинни заҳридан асра, Худойим,
Кўчага чиқади тирикчиликда,
Нималар бўлмайди йигитчиликда.
Кимгадир қучоғин очади бозор,
Кимдир ҳунар билар, кимдир мардикор.
Киракашлик қилар машинаси бор,
Кимдир меҳнат қилар шерикчиликда,
Нималар бўлмайди йигитчиликда.
Қанча узоқларни яқин қиласан,
Тупроқни ҳам элаб олтин қиласан.
Ўзингдан ўтганин ўзинг биласан,
Тақдирга тан берма бу йўқчиликда,
Нималар бўлмайди йигитчиликда.
Ҳалол ризқинг териб янги тонгни кут,
Умидни йўқотма этагидан тут.
Бесамар кетказган умрингни унут,
Јанимат бўлар бу кун тўқчиликда,
Нималар бўлмайди йигитчиликда.
Қўшиқни қарсаклар билан олқишлашди. Русийзабон ёшлар қўшиқ матнига унчалик тушунишмаган бўлишса-да, унинг майин оҳанги, хонанданинг овози ёқимли эканлигини ҳис этишди. Жамшид ҳам бўш келмади, ўзининг Россияга ишга борганлар ҳақида ўйлаб юрган қўшиғини илк бор ижро этди: Россияда пул топиб бой бўламан деб,
Бой бўлсам, машина, той оламан деб.
Осмонда юлдузу ой бўламан деб,
Хато қилдик биз, хато қилманг сиз!
Автобусда ўзиям юз киши кетдик,
Билолмадик, билмадик, қайлардан ўтдик.
Ниҳоят, ит топмас манзилга етдик,
Хато қилдик-ей, хато қилдик биз.
Ишимиз ўрмонда бир бино қуриш,
Тунимиз ит ётиш ва мирза туриш.
Ботқоғу захларда исқиртдай юриш,
Хато қилдик, ҳай, хато қилдик-да.
"Россияда минг доллар маош оласан",
Десалар ишонма, бало оласан.
Ўзбошимча кетсанг, гадо бўласан,
Хато қилдим мен, хато қилма сен!
Хотингаям икки йилда ёзолмадим хат,
Ошналар, ҳамюртлар, сизга маслаҳат.
Ватанда ишлар кўп, ана, марҳамат,
Хато қилдик биз, хато қилманг сиз!
Сўнгра Эдик, Татьяналар ҳам ўз ёқтирган қўшиқларини куйлашди. Йўл азобидан хуфтон бўлган диллар бир зум бўлсада ёришди. Эрбек тоғорани доира қилиб чалиб берди. Қўшиқлар рақсларга уланди ва ғарибона базму жамшид тонггача давом этди.
Аммо биргина Ашуралининг кўнгли ғаш эди. "Буларнинг нияти нима ўзи? Тўғри йўл қолиб, нега бу томондан юришди? Наҳотки, нариги автобусдагиларни алдаб бошқа жойга юборишган бўлишса?...". негадир йўлда тушиб қолган лўли хотиннинг ҳайдовчига қараб "Сен шайтонга шериксан!" дегани кўз олдига келаверди. Ёдига Айбике тушиб қолди ва унинг рақамларини терди. Аммо "Абонент рақами ўчирилган" деган овоз янграйверди. Ҳамма ўзи билан ўзи овора. Фермер хонадонининг ичкарисидан гўдак йиғиси эшитиларди. Бир аёл чақалоқли Барнони ичкарига олиб кириб кетди. Ташқарида қор ёғар, оппоқ оқариб тонг ёришиб борарди.
Ашурали деярли ухлай олмади. Думалаб, хашакларни шитирлатиб, беҳол ағанаб чиқди. Бир пайт телефонига "СМС" келгани ҳақидаги хабар келди. "СМС" матни уни ҳушёр торттирди. Унда қирғиз тилида шундай ёзилганди:
"Байке. Жардам берингыздер! Биздерды алдашыпды. Бир жайға қамашды. Пистолетдеры бар. Адресимызды анав шафердер билет. Айбике".
Буни ўқиган Ашурали шарт ўрнидан туриб кетди ва ташқарига отилди. Нима қиларини билолмай у ёқ-бу ёққа безовта юра бошлади. "Оббо муттаҳам, ифлослар-ей! Кўринишидан одамга ўхшашади-я, шайтонлар! Бу ҳақда ҳозирча ҳеч кимга чурқ этмаслигим керак. Акс ҳолда тўполон бошланади. Йигитлар билан секин маслаҳатлашиб олишим лозим. Демак, автобус тузалгунича бир оз вақт бор. Мана, кимлар одамларимизни қул қилиб сотаяпти! Йигитларимиз қаёққа ғойиб бўлаяпти десам, гап бу ёқда экан-да! Илоннинг сирти юмшоқ, ичи заҳар бўлади, деб бежиз айтишмаган...".
* * *
Тутқунларни алдаб олиб келинган жой ташландиқ олмос кони бўлиб, бу ердан тош қазиб олинар ва майдаланарди. Корхона олд томони баланд, тиканли симли тўсиқ билан ўралган, орқа томони бепоён ботқоқлик эди. Назоратчиларнинг ёнларида тўппонча, қўлларида резина таёқ ўйнарди.
Йигитлар хўрликка чидай олишмади. Бир соқчи ўтиб қолганди, уни тирқишдан кўришди ва қичқира бошлашди:
– Эй сволоч! Отпусти нас!
– Замолчи! – деди соқчи бепарво.
– Что от нас хотите, эй! – дея қичқирди Хумора ҳам.
– Сейчас придет начальник и сам объяснит.
– Мы кушать хотим. Воду давай!
– Потерпи...
– А я в туалет хочу! – деди бир йигит.
– Пожалуйста, – деди соқчи масхараомуз бош кийимини ечиб.
– Майли, бир оз чидайлик, – уҳ тортди Шерқул.
– Ҳа, ақлни ишлатиш керак. Шунча одам наҳот аҳмоқ бўлиб қолаверсак, – деди Шамсия.
– Биздерды сатыб кетишген, – деди Айбике.
– Йўғ-е, қаердан биласиз? – сўради Зоҳир деган йигит ажабланиб.
– Тўғри. Бизлар қулмиз! Нақадар жарангли! – хитоб қилди Жўшқин ва кутилмаганда темир эшикни жаҳл билан тепди.
– Фойдаси йўқ. Эшикни бузиш керак. Қаранглар-чи, бирор темир-терсак йўқмикан?
Йигитлар еру деворларни пайпаслай бошладилар. Ҳеч нима қўлга илинмади. Хона томи ҳам бетондан қилинган, текис эди.
– Тўхтанглар, – деди Шерқул. – Аввал биз уларнинг шартини эшитайлик-чи. Бу ер тош кони экан. Демак, тош бор, яна ускуналарни тузатишга ишлатиладиган темир-терсаклар ҳам бўлади. Булар биз учун қурол, тушундингларми?
– Яна электр токи ҳам бор, – дея қўшиб қўйди Жўшқин.
– Муштимиз ҳам бор, – дея дўриллаб қўшиб қўйди Зайни.
– Бўпти, анави "қисиқ кўз"ни сенга берамиз.
Йигитлар кулиб олишди.
– Ҳеч нима қилолмайсизлар. Улар қуролланган. Пашшадек аямай отиб ташлашади, – деди Шамсия.
– Демак, уларнинг қуролини тортиб олиш ҳақида ўйлашимиз керак.
– Ҳа, ҳийла ишлатиш керак. Кимда қандай таклиф бор?
Ҳамма жим туриб қолди.
– Бирорта соқчи ухлаб қолишини пойлаш керак-да, унинг қуролини тортиб олиш керак.
– Тўғри, лекин қачон? Биз бунинг учун озодликда бемалол юришимиз, буларнинг ишончига киришимиз керак.
– Тўғри, улар бизни мажбуран ишлатишадиган бўлса, биринчи навбатда мана шу эркинлик шартини қўяйлик.
– Нима, рози бўлишади, деб ўйлайсанми?
– Ҳа. Биз уларга: "Бўпти, биз меҳнатдан қочмаймиз, яхши ишлаймиз. Фақат бизга яхши шароит, овқат ва маош берасанлар", дейлик.
– Яхши. Кейин-чи?
– Кейин пайт пойлаб туриб таппа босамиз-да, сурамиз.
– Бўлмаса, келишдик-а, болалар, – деди Шерқул ташаббусни қўлга олиб. – Ҳаммамизнинг тилимиз, мақсадимиз бир бўлиши керак. Ҳеч ким ўзича ҳаракат қилмасин. Дим-дим, эшакка миндим.
– Ҳа, бу ер мусофир жой. Бемақсад ўлиб кетиш ёки ногирон бўлиб қолиш ҳеч гапмас. Ҳали биз яшашимиз, оиламизга эсон-омон етиб олишимиз керак, – деди Жўшқин Шерқулнинг фикрини маъқуллаб.
– Мендаям бир таклиф бор, – деди кутилмаганда Шамсия. – Ҳаммамиз ҳозир бир кемага тушиб қолдик, тўғрими, йигитлар? Бу – жуда оғир қисмат. Қутулиб кетиш мақсад экан, мен билан Хуморага ёмон кўз билан қарамайсанлар.
– Бу нима деганинг? – сўради Зайни қовоғини уюб.
– Бўпти. Очиқ айтаман. Анави қуролланган ифлосларнинг кўнглини овлашга биз уриниб кўрамиз, – деди у Хумора томон ишора қилиб.
– Йўғ-е! – деб юборди Дамир деган йигит.
У уйланмаган, ор-номусли, содда йигит эди. Ўзбек қизининг бундай фикрлаши уни ажаблантирди.
– Бу ҳам бир ҳийла-да. Мақсадимиз ҳаммани қутқариш экан, биз ўзимизни, ўз танамизни аямоқчи эмасмиз.
– Мен разы имесмен, – деди Айбике қўрқиб ва йиғлаб юборди.
– Ҳой қиз, сени ҳеч ким мажбурлаётгани йўқ. Лекин ўзингни эҳтиёт қил. Биз нима, бир ожизалар бўлсак. Пешонангга тўппончани тираб туришса, нимаям қила олардинг. Ундан кўра ақлни ишлатиб, бу ердан қутулиш йўлини ахтариш керак.
Орага тушган оғир сукунатни эшик қулфининг шарақлаб очилгани бузди. Аввал "қисиқ кўз", қуролли соқчилар ва чарм куртка ҳамда бошига улкан шляпа кийиб, оғзига сигарета қистириб олган шопмўйлов, қориндор киши кириб келди.
– Добро пожаловать в наш рай! – дея масхараомуз хитоб қилди "қисиқ кўз" ва йигитларга бир-бир қараб, ёвқараш билан яна жисмоний имкониятларини чамалаб кўра бошлади.
– Менинг исмим Гога! – деди бошлиқ рус тилида. – Яширмайман. Сизларни биз сотиб олдик. Шунинг учун яхшиликча олти ой ишлаб берасизлар. Йўқ, десанглар, ана, катта кўча, бепоён ўрмон, бечора айиқларимиз оч.
– Нима иш қиламиз? – сўради Жўшқин.
– Бу ер олмос кони. Ҳар бир кунингиз учун кунлик норма бир тоннадан тошни майдалаш, тушунарлими? Бундан ташқари, бу ердан қочиб кетганлар, ўлганлар, майиб бўлганлар учун ҳам қолган соғлар ишлайди. Ўттиз беш киши тирикми, ўликми, бизга фарқи йўқ. Нормани хоҳласанглар икки смена ишлаб, уч ойда бажаринглар. Кейин сизларга жавоб.
– Яхши. Бизга шароит яратиб беринглар, бўлмаса. Меҳнатдан қочмаймиз.
– Қанақа шароит? – ажабланиб сўради бошлиқ.
– Ётоқ, уч маҳал овқат, яхши ойлик маош ҳам берасизлар.
– Ётоқ, овқат бўлади. Лекин маош яхши ишлаб олти ойдан сўнг ихтиёрий қолганларга берилади. Хўш, розимисизлар?
– Розимиз! – дейишди йигитлар.
Бу кутилмаган ҳолатдан зўравонлар ажабланиб бир-бирларига маъноли қараб олишди.
Хумора қошларини сузиб нозланди:
– Бизлар ҳам тош йўнамизми, акажон? – деди у ноз билан маникюр қилинган бармоқларини атайин кўрсатиб.
Гога буни кутмаганди. Қизнинг ҳусни жамолини кўриб, тараддудланиб қолди. Умуман олганда, тутқунлар қаршиликсиз тез рози бўлиб қўя қолганлари уни ажаблантирганди. Чунки ҳар вақт норозилик, бақир-чақирлар, дод-войлар, калтаклашлар бўларди.
– Сизлар ошхонада, ҳм-м..., кир ювиш ишларига қарашасизлар.
– О, биз ўзи айнан шунақа иш қидириб юргандик, – деди Шамсия ҳам қошларини чимириб.
– Нима, ростданми?
– Ҳа. Яхшироқ иш тополмай уйимизга қайтаётгандик. Зўр бўлди. Раҳмат сизга, жаноб, – деди Шерқул атайин жилмайиб.
– Унда марҳамат. Сизларга ҳозир махсус кийим-бош беришади. Иш ўринлари билан танишасизлар.
– Мен электрикман. Бирор хизмат бўлса, айтаверасиз, – деди Жўшқин.
– Хўш-хўш, ким яна нима қила олади?
– Мен сантехникман, – деди Дамир.
– Мен дурадгор устаман. Эшик, ром, мебель дегандай...
– Мен автокранчиман, машина ҳам ҳайдайман.
– Ораларингизда газ созловчиси борми?
– Мен созлайман, нима эди? – сўради Зайни.
У бу гапни атайин айтдими, тушуниб бўлмади.
– Яхши. Сизлар ҳалол ишласангиз, қочиб кетмасангиз, бизнинг одамлар ҳам яхши муносабатда бўлишади.
– Жаноб, узр. Сизнинг мақсадингиз шу ерда яхши даромад олишми ўзи?
– Ҳа, албатта.
– Унда бизга қўйиб беринг, ётволиб ишлаймиз. Иш қидириб келганмиз, ахир. Яхши шароит қилиб берсангиз, ҳеч қаёққа кетмаймиз. Лекин уч-тўрт йил ишлаб, қуруқ кетмаслигимиз керак-да, тушунасиз-ку! Бизга пул керак. Бу пулни ҳалол йўл билан топамиз, меҳнатдан қочмаймиз.
– Хўп, тушунарли. Буни кўрамиз ҳали. Сенинг исминг нима?
– Шерқул.
– Сеники-чи?
– Жўшқин.
– Иккита бригадага бўлинасизлар. Кўрамиз, қайси бригада қандай ишларкин. Ҳар икковингни бригадир этиб тайинлайман. Нима масала бўлса, менга айтасизлар, тушунарлими?
– Сиздан битта илтимос бор, жаноб, – деб қолди шу пайт Зайни.
– Қанақа илтимос?
– Манави қизингизни бу ердан йўқотинг, илтимос, – деди у "қисиқ кўз"ни кўрсатиб.
Бошлиқ кулиб қўйди. Соқчилар ҳам жилмайди.
– Нега энди?
– Бўйдоқман. Севиб қолиш хавфим бор.
Ҳамма бирдан кулиб юборди. Ўртадаги кескинлик барҳам топгандай бўлди. Йигитлар ўзларини гўё қулдорларга сўзсиз итоат этадиган содиқ қуллардай тутишарди.
* * *
Эрталаб бир юк машинасини топиб, "Тошкент" автобусини йўловчилари билан бирга шатакка олиб, ўттиз километр нарида жойлашган посёлкадаги устахонага етиб олишди. У ерда овқатланиш учун ҳеч нима йўқ эди. Фақат сигарета ва ичимлик сотадиган кичик дўкон бор экан. Унда егуликка яроқли нима бўлса, ҳаммасини сотиб олиб шип-шийдон қилишди. Баъзиларнинг аллақачон пули тугаганди. Захирага озиқ-овқат ҳам олишмаганди. Шу туфайли юкхонадан сумкаларини олиб айрим товар ва буюмларини олиб, ёйиб бир-бирларига, ўтган-кетганларга сота бошлашди. Натижада устахона ёнида кичик бозорча ташкил бўлди. Кимлардир шундагина сумкаларидан нарсаларининг ғойиб бўлганини пайқаб қолишди. Ансора шериги Аслиянинг қулоғига шипшиди.
– Вой ўлай, менинг ўғлимга олган спортча комплектим йўқ-ку. Ким олди экан-а?
Аслия бир-бирига суяниб қотиб ухлаётган узоқ вақт юкхонада келган Бадр ва Баҳром исмли йигитларга ишора қилди:
– Анавилар олмадимикин?
– Сумкаларини секин очиб кўрайликми?
– Аввал нарсаларимизни яхшилаб текширайлик. Эҳтимол, жойидадир.
Икки аёл ўз юкларини очиб, нарсаларини бир-бир кўра бошлашди.
– Ие, манави ерда тилла тақинчоқларим бор эди, йўқ! Вой ўлмасам! – деди Аслия.
Аёлларнинг ҳаяжонли пичир-пичири, мизғиб ўтирган Ашуралини ўзига келтирди:
– Ҳа, тинчликми, опажонлар?
Аслия оҳиста келиб йигитнинг қулоғига шипшиди:
– Баъзи нарсаларимиз йўқ. Анави йигитлар олганга ўхшайди, деб ўйлаяпмиз. Одамларга секин айтиш керакмикин, ҳар ким сумкасини бирма-бир текширсин.
– Хўп. Мен секин айтиб чиқаман. Унгача овоза қилманглар, хўпми?
Ашурали ўрнидан турди ва ташқарида у ер-бу ерларда суҳбатлашиб турган ёки нарсаларини бозорча ёни ва дарахтларга илиб қўйиб кетаётган йўловчи ҳамроҳларга шипшиди.
Кутилмаганда "Ие, менинг у нарсам йўқ, бу нарсам йўқ!" деган ажабланишлар, асабийлашишлар бошланди. Нарсаси йўқолганлар негадир Ашурали теварагига тўпланишмоқда эди. Бадр билан Баҳромга шубҳа кучайди. Ниёзбек келиб қолмаганида улар ҳар икки йигитни жазога солишга тайёр эдилар.
– Ҳа, нима гап, тинчликми?
– Нарсаларимиз йўқ. Топиб берарсиз!
– Ие, мен қаёқдан билай, – деди ҳайдовчи гезариб.
– Анави икковини нега юкхонага олдингиз бўлмаса?
– Ҳужжатлари йўқ эканлигини кўрдинглар-ку. Тинчланинглар, бу ер бозор, жанжал қиладиган жой эмас. Усталарнинг аччиғи келади.
– Шошманглар! Бундай қилайлик. Кўпчилик гувоҳлигида ҳар икки йигитнинг буюмларини текшириб кўрайлик. Агар йўқолган буюмларимиздан бирортаси чиқиб қолса, ўшанга қараб иш тутамиз, – деди Ашурали босиқлик билан.
Йигитларнинг сумкалари кўпчилик гувоҳлигида текшириб кўрилди. Улар ўғирланган молларни аллақачон ошхонада "гумдон" қилишган, қолганини эса насияга қолдиришга улгуришган эди.
Йўловчилар ўша кеча устахонадаги автобус ичида ухлашди. Совуқдан дийдираб чиқишди. Ёшлар яна гулхан ёқмоқчи бўлишганида, устахона қоровули рухсат бермади. Туни билан қор аралаш ёмғир шивалади. Барнога қоровулхонадаги печка олдидан жой қилиб беришди. Эр-хотин гўдакни қўлдан қўймай бир-бирига суяниб тонг оттиришди. Кўпчилик оч эди. Бунинг устига этлари увишар, йўталишарди. Айниқса, Кибриё холанинг танаси қизиб, тез-тез йўтала бошлади.
– Вой болам, қачон кетамиз-а? Мен ўлиб қоламан-ку, – дерди у иҳраб.
Кимдир ҳароратни туширадиган дори топиб берди. Сўнгра уни ҳам қоровулхонага олиб киришди.
– Эрталабгача чиданг, ойи, кейин жўнаймиз, – деди Нилуфар.
Аммо тун узундан-узоқ чўзилиб кетди. Аранг тонг оқарди ҳамки, автобуснинг тузалишидан дарак йўқ эди. Ашурали синчковлик билан усталар ёнида ўралашиб юраверди. Синган детал пайвандланди. Машина юргизиб кўрилди. Мотор бир меъёрда ишларди. Козим усталарни рози қилди. Аммо Ашуралининг назарида ҳайдовчиларнинг ўзлари негадир яна каловланишар, бу ердан ҳечам кетгиси келмаётгандай ивирсиб юришарди.
– Ҳамма жойи яхши, юрсак бўлаверар, шофёр ака, – деди Ашурали тоқати тоқ бўлиб.
– Нимаси жойида экан? – дея кутилмаганда жеркиб берди Ниёзбек. – Тормоз суюқлиги оқиб кетган-ку. Кейин орқа мостга махсус мой зарур, пайвандланган жойни наждачка билан ишқаб силлиқлаш керак.
– Ишлов қоғози бўлса беринг, мен ёрдамлашай.
– Ҳой, сиз кимсиз ўзи?! – яна жеркиб берди ҳайдовчи.
– Бир йўловчингиз.
– Боринг жойингизга, бурнингизни суқманг!
– Тезроқ кетайлик, дейман-да.
– Ҳой инсон, агар бу автобусмас, самолёт бўлганида учувчиларнинг бошини шунақа қотирармидингиз?
– Энди бекор ўтиргандан кўра... – Чиптага пул тўлаганмисиз?
– Ҳа, албатта.
– Боринг, жўнанг. Аралашманг. Бу ёғи бизнинг ишимиз!
Ашурали нари кетди ва хаёлига ҳар хил нохуш фикрлар кела бошлади: "Тавба, намунча бу одам қўрс бўлмаса? Машина тузалди-ку. Ё бировни кутаяптимикин?"
Ашуралининг ҳайдовчиларга шубҳаси тобора ортиб борар, иложи борича уларнинг ҳар бир ҳаракатларидан кўз узмасликка ва ўзаро суҳбатларини тинглашга тиришарди. У ўриндиқда ўтириб ҳар икки ҳайдовчини ойна пардаси четидан кузатиб ўтирди. Шу пайт унинг хаёлларини мўйсафид бузди:
– Ўғлим, машина тузалдимикан?
– Тузалди шекилли. Тағин худо билади.
– Эрбек ака, қачон кетамиз? – деб сўради Фарида. Унинг оёқлари чиндан ҳам совқотганди. Тиззаларини ишқаб "Вув!" деб титраб олди.
– Ҳайронман, – деди Эрбек нима қиларини билмай ва курткасини ечиб қизнинг тиззасига ташлади.
– Вой, ўзингиз-чи? – сўради қиз.
Йигит ўрнига Ашурали "Унинг юрагида ўти бор", деб жавоб қайтарди ва Эрбекни ўзига имлаб, қўлидаги телефонга Айбикедан келган "СМС"ни кўрсатди. Эрбекнинг бирдан ранги оқариб кетди. Ашурали кўрсаткич бармоғини лабига босиб жим ишорасини қилди. Йигитнинг нигоҳида "Нима гап?" деган хавотирли савол намоён эди. Ашурали унинг қулоғига оҳиста шипшиди.
– Ҳозирча ҳеч кимга лом-мим деманг, хўпми? Юринг, ташқарида гаплашамиз.
Улар шошилиб пастга тушишди.
– Ҳой, сиз қаёққа?! – сўради Фарида нохушликни ҳис этиб.
– Ҳозир келаман.
Улар автобусдан четроққа ўтишди.
– Нима, сизнингча, нариги автобусдагилар бизни Шуманайкада кутишмаяптими?
– Ўртоқ, ахир "СМС"ни мен тўқиб чиқарганим йўқ-ку. Кейин қирғизчаниям билмайман. Ўша қизга йўлда телефон рақамимни бергандим, холос.
– Ҳа. Аҳвол жиддийга ўхшайди.
– Яна сизга бир нарсани айтайинми? Фақат ҳаяжонланмайсиз.
– Нима экан?
– Автобусимиз унчалик бузилмаган. Ҳозир бемалол жўнасак бўлади. Мен бу гапни мутахассис сифатида айтаяпман. Мен ҳам автобус ҳайдайман.
– Йўғ-е! – деди Эрбек ҳайрон бўлиб.
– Яна бир гап. Анави хонада келган икки йигитнинг паспортлари йўқ деб ўйлайсизми?
– Нима эди?
– Бор! Улар ўғри. Қолаверса, ҳайдовчилар билан тили бир.
– Ёнларидан ўғирланган моллар чиқмади-ку.
– Ўғирланган молларни тўхтаган ошхонада қолдиришган. Уларнинг орқа эшикдан чиқишаётганига кўзим тушувди. Қайтганларида сумкалари йўқ эди. Ҳозирги сумкалари бўлса ўзлариники. Уни автобусдан олиб тушишмаган.
– Оббо ифлослар-ей. Наҳотки ҳайдовчилар?..
– Улар ҳайдовчиларга тансоқчи, қуроллари ҳам бўлиши мумкин. Бу дегани биз ҳам ҳозир анавиларга ўхшаб гаровдамиз. Бу ерда кимнидир кутишаяпти. "Автобус тузалмайди" деб бошқасига ўтқазишади-да...
– Йўғ-е! Жа оширвормадингизми, ака?
– Айбике билан гаплашиб кўрамизми?
Ашурали телефон тугмаларини босиб қулоғига тутди. Аммо телефондан "Абонент хизмат доирасидан ташқарида" деган овоз келаверди.
– "СМС" юбора қолайлик.– Манг, ўзингиз жўнатинг, мен эплолмайман.
– Нима дей?
– "Айбике, аҳволингиз яхшими? Қаердасиз?" денг. Кейин жавоб келишига қараб иш тутамиз.
"СМС" жўнатилди.
– Бу ҳақда бошқаларгаям маълум қилсакмикин?
– Йўқ. Ҳозир эмас. Ҳа, айтмоқчи, бундай қиламиз. Мен ҳозир ҳайдовчилар ёнига ўтиб, уларни чалғитиб тураман. Сиз машина ва уларнинг ҳужжатларини олиб қўя оласизми?
– Уриниб кўраман. Кейин-чи?
– Улар билан яхшилаб танишиб чиқамиз. Паспорт нусхалари бўлса, ҳар эҳтимолга қарши олиб қўямиз.
– Яхши.
– Лекин эҳтиёт бўлинг. Ҳеч ким кўрмасин.
Шундай қилишди. Эрбек автобусга чиқа солиб мизғиб, совуқдан қунишиб ўтирган йўловчиларга бир бор эътибор берди-да, ҳайдовчиларнинг ҳужжатларини қидира бошлади.
– Ҳой Эрбек ака, нима қилаяпсиз?
– Қоғоз билан ручка керак бўлиб қолди, – деди у ва бир папкани қўлига олди.
Жамшид ҳам, Бекзод ҳам унинг бу ҳаракатларини зимдан бепарво кузатиб ўтиришарди. Орқароқдаги Баҳром билан Бадрлар бир-бирига маъноли қараб олишди.
– Фарида, юринг, бир ўрмонни айланиб келамиз.
– Вой, шу совуқда-я.
– Юринг деяпман, – деди у буйруқ оҳангида. – Жамшид, сиз ҳам, ҳалиги...
– Бекзод.
– Бекзод, юринглар, бир айланиб келамиз, гап бор, – деди Эрбек ва ташқарига жиддий ишора қилди.
Эрбек Айбикедан жавоб келган бўлса, тезроқ кескин чора кўришга ошиқмоқда эди.
Козим Ашуралининг ёнида яна ўралашаётганидан энсаси қотди, лекин лом-мим демади. Икки ҳайдовчининг қизғин суҳбатлари бўлиниб қолди. Аммо Жамшидни кўриб жаҳли чиқди. Эрбек уни Ашуралини чақириб келиш учун юборганди.
– Ҳой йигит, сизга бу ерда нима бор?
– Бирор ёрдамимиз керакми, дейман-да.
– Ўзимиз эплаймиз, ука.
– Қачон жўнаймиз?
– Кечаги уста тормоз мойи олиб келсаёқ жўнаймиз.
– Биз ўрмонни бир айланиб чиқсак майлими? Қорин ҳам очиб кетди.
– Майли. Бир соат етадими?
– Ҳа, албатта. Юринг, Ашур ака.
– Мен нима қиламан?
– Қизлар билан қўзиқорин терамиз, – деди Жамшид ва томоғини маъноли қириб олди.
Ашурали тушунди. "Демак, Эрбек айтган", деган ўйга борди ва "Кетдик" дея эргашди. Эрбек, Фарида, Бекзод ва Нилуфар уларни бир четда кутиб туришарди. Арчазор томон йўл олишди.
– Тезроқ юринглар, – деди Ашурали.
– Нега? – сўради Жамшид.
– Анави юкхонада келган ўғриваччалар изимиздан тушишлари мумкин, – деди у ваҳима билан.
– Нега унақа дейсиз? Мундоқ тушунтириброқ гапиринг, – деди Бекзод.
Улар анчагина