Adashgan avtobus 4 (kamolov ) (3-bet)

Бекзод.

Улар анчагина ичкарилаб боришди. Лекин бу пайтда ўзларидан шубҳаланган Бадр билан Баҳром ҳам уларнинг ортидан пойлаб бормоқчи бўлдилар.

– Ана, қаранглар! – деб қолди тўсатдан Ашурали.

– Қаёққа?!

– Анави иккаласи, айтдим-ку, уларнинг тили бир деб.

– Чопдик. Яширинамиз! – деди Эрбек ва ҳаммаси қалин ўрмон ичига қараб чопиб кетишди.

Улар ағанаган улкан дарахт ортидаги чуқурга тушиб ғуж бўлиб ўтириб олишди. Икки йигит тепа томонларидан ўзаро гаплашиб ўтиб кетишди. "Қаёққа кетишди экан-а?" сўради бири ва тез орада кўздан ғойиб бўлишди.

– Эрбек, ҳужжатларни олдингизми? – сўради Ашурали.

Фарида сумкасини кўрсатди. Ашурали бир-бир текшириб кўра бошлади. Ҳайдовчилик гувоҳномаси ва паспортларидан нусхалар ҳам бор эди. Ашурали ён киссасидан ўз ҳайдовчилик гувоҳномасини чиқариб солиштирди.

– Ўхшайманми, йўқми?

– Козим Аҳмедов аввал сизга ўхшаб ориқроқ бўлган чоғи.

– Ҳа, кейин одам сотиб семириб кетибди.

– Нима, жиддий гапиряпсизларми? – сўради Жамшид ҳайрон бўлиб.

Ашурали телефонини чиқариб, Айбике юборган "СМС"ни кўрсатди. Фарида ҳам ўқиб "Вой!" деб юборди ва кўзлари ола-кула бўлиб кетди.

– Хуллас, уларни қутқаришимиз керак.

Жамшиднинг ранги оқарди.

– Нима, сизнингча, бизниям?..

– Ҳар нима бўлиши мумкин. Кўрасизлар, бир соатлар ичида олиб кетишади. Қуролланган одамлар келиши мумкин. Кейин кеч бўлади.

– Ҳа, тўғри, – деди Эрбек тасдиқлаб. – Ашур ака, қаранг-чи, "СМС"га жавоб келдимикин.

– Ўзингиз қаранг.

Эрбек телефонни тез текшириб кўрди ва "келмабди" деб қўйди

– Хўш, унда нима қиламиз? Қушхонага келган қўйдек ўтираверамизми?

– Шунинг учун нима қилиш кераклиги ҳақида яхшилаб ўйлайлик. Масалан, мен манави автобусни ҳайдаб кета оламан, – деди Ашурали.

– Эҳ-ҳе, ишлар жиддийга ўхшайди-ку, йигитлар, – деди Бекзод ҳайрон. Қизлар қўрқиб "Вой ўлмасам!" деб юборишди.

– Биз аввал анави икки ўғриваччадан қутилишимиз керак. Улар ишимизга халақит қилишади, – деди Эрбек.

– Нима таклиф қилмоқчисиз? – Нариги автобусдаги одамларимизни қаёққа олиб кетилганини ҳайдовчилар яхши билишади. Уларнинг тили бир. Анави мижозлар уларнинг "харидорлари"га ўхшайди. Телефон орқали уларни ўша ерга чақиртирган ҳам бўлиши мумкин.

– Оббо ифлос-ей. Нима қилсак экан-а?

– Аввало, анави икки йигитни ушлаб, боғлаб ташлаймиз. Кейин ҳайдовчи иккисини боғлаб, олиб кетишимиз керак. Уларни "ФСБ"га топширамиз.

– Ким у "ФСБ" деганингиз?

– Россия федерал хавфсизлик хизмати. Қозоғистон чегарасигача етиб олсак бўлди. Бу ер жуда яқин.

– Сизнингча, автобус ҳақиқатан ҳам бузуқми?

– Йўқ. Менимча, ҳамма жойи соз. Козим атайин шундай қилаётганга ўхшайди.

– Менда бир таклиф бор, – деди Эрбек.

– Қандай таклиф?

– Автобусни ҳайдаб қочамиз. Ортимиздан ҳайдовчилар чопишади. Сиз шошилмай кетаверасиз. Уларни тоза чарчатамиз, сўнгра тўхтаб, таппа босамиз. Анави йигитчалар ўрмонда қолаверишсин.

Ашурали ўйланиб қолди ва "маъқул" деди ниҳоят. Улар чуқурликдан аста чиқишди. Икки йигит кўринмасди.

– Уларни юкхонага қамаймиз. Устахонадан арматуралардан олволинглар.

– Мен бир жойда сим ўрами кўрдим. Қўл-оёқларини шартта боғлаймиз.

– Ҳа, айтмоқчи. Ўша ерда ёнғинга қарши воситалар ҳам бор. Сизлар болта, ёнғин ўчиргич, найза, курак ва симни олинглар-да, автобусга чопинглар. Мен бориб иложи бўлса, уни юргизиб тураман.

– Кетдик! – деди Жамшид.

Ашурали етиб борганида Ниёзбек бўш ўриндиқлардан бирида оёғини чиқариб олиб хотиржам мизғирди.

Козим орқа томонда мотор капотини очиб олган, у ҳам бамайлихотир ўзича хиргойи қилиб, латта билан моторни артарди.

– Ҳорманг, шофёр ака, қалай бўляпти? – деди Ашурали тўсатдан. Ҳайдовчи бир чўчиб тушди ва хушламай "Бўлади", деб қўйди.

– Бир юргизиб кўрмаймизми-а, поршенларининг овозини эшитиб кўрармидик, – деди Ашурали.

Чунки йўлга чиқишдан олдин мотор бир оз қизиб олиши керак эди. Бу ҳам вақтни олиши мумкин.

– Майли, – деди у истар-истамас ва ўша ердан туриб моторни ўт олдирди.

Ашурали шерикларини кузатди. Улар қўлларида қўлбола қуроллар билан автобусга чиқиб олишди. Ниёзбекни уйғотиб юбормасликка ҳаракат қилишди. Эрбек қўлидаги симни бўлак-бўлак қилиб буклаб синдира бошлади. Фарида сумкасидан шарфини олди, бу ҳам жиноятчиларни боғлаш учун хизмат қиларди. Уни пардоз-андоз қутичасидаги қайчи билан қирқиб, узун икки бўлакка бўлди ва ўрмон томонга нигоҳ ташлади. Чунки у ердаги икки йигит ҳамласига қарши тайёр туриши керак эди.

Автобус мотори қизиди. Ашурали ҳайдовчини гапга солиб атайин бошини қотирмоқда эди. Эрбек Жамшидга ишора қилди. Жамшид ёнғинга қарши кураш воситаси бўлган илгакли найзани, Эрбек сим ва Фарида узатган боғлоғични олди.

Жамшид ҳайдовчининг бўйнига найзани кутилмаганда тиради. У чўчиб бошини капотга қаттиқ уриб олди.

– Јиринг десанг, бошингни моторга босаман, – деди Жамшид. – Қўлингни орқага қил!

Ҳайдовчи кутилмаган бу ҳаракатдан қўрқиб кетди ва айтганини бажарди. Эрбек дарҳол унинг қўлларини сим билан ўраб-чирмади.

– Мен юкхонани очаман. Оғзини ҳам боғланглар, – деди Ашурали ва калитни олгани чопди. У калит ҳайдовчининг ўриндиғи ёнида туришини яхши биларди. Аммо Ниёзбек уйғониб кетди.

– Ҳой, нима қиляпсиз? – деди.

– Козим акам айтдилар, юкхонада ниманидир олиш керак экан. Узр, дамингизни олаверинг, ака, – деди у.

Ашурали кетгач, дераза орқали ортидан қаради. У юкхона қопқоғини очди. Бир нима юкланди, шекилли, автобус қаттиқ қимирлаб қўйди. Аммо шериги бу нима эканини англаёлмади.

Навбат Ниёзбекга келганди. Ашурали бериги юкхонани очди.

– Уни ичига олиб кириб боғланглар. Икковларинг юкхонага кириб олинглар. Сиз оғзини боғлайсиз, сиз Жамшид, қўлини. Кейин сўроқ қиламиз. Хўш, тайёрмисизлар?

Улар "Ҳа" дегандай ишора қилишди.

– Жамшид, қўлидан ушлаб шарт тортиб оласиз. Мен орқасидан итариб юбораман. Ишни тез бажаринглар, хўпми? – деди Ашурали.

Машина мотори юриб турар, аммо бу маҳалда юкхонанинг нариги қисмидан Козим боғланган оёқлари билан тепиб дупурлата бошлади. Ашурали Ниёзбекнинг олдига келди.

– Ҳа, тинчликми, нима дупурлаяпти? – сўради у.

– Биз ўрмондан бир буғу боласини ушлаб олувдик. Шуни жойладик. Сизни Козим акам чақиряптилар.

– Ҳай, тинчликмикан? – деди у ва ҳеч қандай шубҳага бормай очиқ турган юкхона олдига борди.

– Қанилар?

– Ичкарида.Ҳайдовчи энкайиб қаради. Ашурали уни ичкарига итариб юборди. У бошини уриб олиб бақирди. Эрбек унинг оғзига, Жамшид қўлига, Ашурали оёғига ёпишди. Аммо у Ашуралининг юз-кўзига қарата жон ҳолатда тепиб юборди. У орқага ағдарилиб тушиб лойга беланди. Ўрмон томонга қараганди, узоқда йўлдан келаётган икки йигитга кўзи тушди. У юкхона эшигини шартта ёпиб қулфлади-да, салон ичига чопди.

Сўнгра автобусни юргазди. Мотор капоти ҳам очиқ қолаверди. Қоронғи юкхонада бўлса, икки йигит ҳайдовчининг шериги билан жиққа мушт бўлишарди. Икки йигит орқадан етиб олмасликлари учун Ашурали автобусни жон-жаҳди билан ўнқир-чўнқирга ҳам қарамай ҳайдади. Ниҳоят, "Тўхтанг!" дея бақириб-чақириб ўғри йигитлар ортда қолиб кетишди. Ашурали шу тобда қарияларнинг ҳай-ҳайлашини ҳам ва ҳеч қандай гап-сўзни ҳис этмас, гўё кўзи кўр, қулоғи кар бўлиб қолганди. Кўп ўтмай торроқ, лекин текис асфальт йўлга чиқиб олди. Энди машинани тўхтатиш ва шерикларини юкхонадан чиқариб олиш лозим эди. Шунинг учун ўрмон четидаги сўқмоқлардан бирига бурилиб тўхтатди.

– Ҳой бола, бу нима қилганинг? – дея пешонасини ушлаган ҳолда ихраб қичқирди Низомхўжа. – Нима, бизни ўлдирмоқчимисан?

– Тоға, ҳаммасини кейин тушунтириб бераман, мен ҳозир, – деди у ва юкхона калитини олиб тез тушиб кетди.

Юкхонада иккинчи ҳайдовчи беҳуш ётар, Жамшид билан Эрбек бўлса, бошларини чангаллаб ўтиришарди.

– Ҳаммаси жойида, тоға, – деди Бекзод.

– Ай, что случилось?! – дея хавотирли қичқирди Алёна.

– Объясните, что это такое?! – қичқирди Демир дегани.

– Шофёры хотели нас продать. Они оказывается предатели.

Автобусда шовқин, тўполон бошланди.

– Успокойтесь! Сейчас всё объяснят! – қичқирди Бекзод.

– Анави иккаласи орқамиздан қувишди. Нима гап?

Йигитлар юкхонадан чиқиб келишди. Уларнинг юз-қўллари тимдаланган, қонталаш эди.

– Ишқилиб, ўлиб қолмасмикин?

– Э, йўқ. Ўзиям отдай кучи бор экан.

– Ҳа, мениям боплади, – деди Ашурали башарасини кўрсатиб. Унинг бир кўзи қизариб, атрофи кўкариб кетганди.

– Анави акани кўрайлик-чи, – деди Ашурали.

Козимнинг оғзи боғлиқ бўлгани учун кўзларини катта-катта очиб инқиллаб ётарди. Бу пайтда аввал Бекзод, сўнг Низомхўжа, Демир ва Алёна автобусдан тушиб келишди.

– Ё астағфируллоҳ! Бу нима қилиқ? – сўради Низомхўжа ҳайрат билан.

– Ана, ўзидан сўранг, айтиб беради, – деди Ашурали ва Эрбекка оғзини бўшатинг, деб ишора қилди.

– Тфу!.. Қўлимни еч, ярамаслар! – қичқирди банди.

– Хўп, ечамиз. Аммо нариги автобусдаги одамларни қаерга олиб кетишганини айтасан! Уларни кимга сотдинг?!

– Айтмасанг, ҳозир тўғри бориб "ФСБ"га топширамиз.

– Мен билмайман. Биз келишдик. Улар одамларни чегарадан олиб ўтиб, Шуманайкада ташлаб кетишади, – деди.

– Мана, "СМС" олдим. Уларни алдаб сотибсизлар. Кейин, автобусингиз аслида бузилмаган эди. Сиз буни атайин қилдингиз. Буниям исботлаб бераман! – қичқирди Ашурали.

– Ё алҳазар! Ростдан ҳам шунақа қилишибдими-а? – таажжубланиб сўради ҳожи бобо.

Бу пайтда автобусдан тушиб келаётганлар Ашуралининг телефонини бир-бир қўлларига олиб Айбике юборган нохуш хабарни ўқишарди.

– Ўлдириш керак бу ифлосларни! – қичқирди Эшқул.

– Йўқ, уларни суд қилиш керак.

– Аввал юртдошларимизни топиб беришсин!

– Уларни полицияга топширайлик, – деди Демир.

Бир-икки йигит жаҳли чиқиб ҳайдовчиларни оёғига тепа бошлашди. Қўйиб берса, қон қақшатиб дўппослашга ҳам тайёр эдилар.

– Тўхтанглар! – бақирди Низомхўжа. – Унақа қилманглар. Булар ҳам ўз юртдошларимиз, мўмин-мусулмон одамлар.

– Мусулмон бўлишса шунақа иш қилишадими?

– Аввал чегарадан ўтиб олайлик. Ҳақиқатан ҳам ҳамроҳларимиз у ерда бўлишмаса, кейин полицияга ё ўзимизнинг милицияга олиб бориб топшираверасизлар. Булар ҳар бир йўловчи учун жавоб беришади ҳали.

– Бўлмаса, юкхонада кетаверишади. Автобусни мен ҳайдайман, – деди Ашурали.

– Чегарада ҳарбийлар бу аҳволни кўришса нима бўлади? Ўзлари ҳайдай қолишсин.

– Йўқ, ота. Бу хавфли. Ифлосларга ишониб бўлмайди. Бизни олиб қочишса-чи?

– Қаёққаям боришарди?!

– Бунинг шериклари бор. Уларга тўхтаб, бизниям гаровга олишса нима бўлади?

– Йўғ-е. Ё астағфируллоҳ... – таажжубланди мўйсафид.

Ана шундай узоқ тортишувлардан сўнг автобусни Ашурали ҳайдайдиган ва айлана йўллар билан Қозоғистонга ўтиб борадиган бўлди. Уларнинг тақдирини Айбикедан келадиган жавоб ёки Шуманайкадаги вазият ҳал этарди. Ҳайдовчиларга нисбатан бўлган шубҳа ва гумон тобора ортиб, йўловчиларнинг асаби таранглашиб борар, барчанинг юрагини ваҳима босганди.

Еттинчи боб

ИСЁН

Ташландиқ кондаги йўловчиларнинг аҳволи тобора оғирлашиб борарди. Иш оғир, бундай вазият ҳеч кимнинг етти ухлаб тушига ҳам кирмаганди.

Конда, ер остида ишловчи юртдошлар кўп экан. Тинкаси қуриган, руҳан ва жисмонан эзилган, ватанга қайтишдан умидларини узган одамларнинг аҳволи оғир эди. Темир қозиқлар билан метиндан қаттиқ тошларни уриб синдиришар ва аравачаларга юклаб, рельсли йўлдан ташқарига олиб чиқишар, ташқаридаги ташландиқ бино ичида метин билан ёки улкан пресс қурилмалар тагига қўйиб, янчишар, бошқа гуруҳ одамлар ва тасодифан тутқунликка тушиб қолган аёллар, ҳаттоки болалар уюм бўлакларини яна ҳам майдалаб сув бўйига ташиб келишар, ғалвирларга солиб ювишарди. Бу ишлар қуролланган ва қўлида резина таёқ тутган бир гуруҳ назоратчилар кузатувида амалга ошириларди. Топилган ҳар бир олмос бўлакчаси зудлик билан олиб қўйилар, ишдан сўнг эса ишчиларнинг кийим-кечаклари, ҳатто таналари тинтиб чиқиларди.

Мабодо олмос бўлакчаси яшириб қолингани маълум бўлса, ўша айбдор итдай калтакланарди. Теварак-атроф тиканли сим билан ўралган ва ботқоқлик бўлиб, автомат тутган ниқобли соқчилар томонидан қаттиқ қўриқланар, қочиб кетишнинг иложи йўқ эди. Эвини қилиб қочганлар бўлса атрофдаги ботқоқликларда, кимсасиз ёввойи ўрмонда нобуд бўларди. Бу ерга фақат битта йўл – ботқоқ устига ётқизилган сузувчи понтон йиғма кўприги келган бўлиб, керак пайтда уни тезлик билан йиғиштириб олиш мумкин эди.

Зайни, Жўшқин ва бошқалар ишнинг бу даражада оғирлигини тасаввур ҳам қилишмаганди. Улар дастлаб олиб келинган жой бу фақат улар тилидаги "фильтр", қўпол қилиб айтилганида "қул бозори" эди, холос. "Қисиқ кўз" бошчилигидаги гуруҳ одамларни овлаб тўғри шу ерга келтиришар ва мижозлари билан очиқ савдо қилишарди.

Гого бу сафар бақувват, яхши "моллар" келганига амин бўлди. Одатда одамларни ур-сур, йиғи-сиғи билан мажбуран олиб келишарди. Лекин бу сафаргиларнинг меҳнат қилишга иштиёқманд эканлигига амин бўлди. Шу туфайли уларни енгилроқ тош майдалаш цехига ташлади. Бошлиқ улар орасидан ўзига назоратчилар танлаб олишни режалаштирди. "Осиёликлар ўз юртдошларини яхши гап билан, урмай-сўкмай ҳам ишлата олади. Яхши ҳақ олишса, менга содиқ бўлишади. Уларга барибир, пул учун ҳеч нимадан тойишмайди", деб ўйларди.

Шамсия билан Хуморанинг нозли қарашлари бошлиқ ва унинг ёрдамчиларини қизиқтирмай қолмади. Бундай ҳолатларда одатда қизлар гўё имтиҳон топширгандай аввало бошлиқнинг тўшагидан ўтишар, маъқул бўлганини зериккунича олиб юрар, кўп ҳолларда эса биринчи кечадаёқ яхши топилма топган назоратчиларга тортиқ қилиб юборарди.

Аҳволни тушунган Шамсия билан Хумора тақдирнинг бу ўйинидан танг қолишди. Аслида юқтириб олган касалликларидан қутулиш бир муаммо эди. Буниси ортиб тушди ва уларга жуда алам қилди.

– Биласанми, Шамсия, қилган гуноҳларимиз учун худонинг ўзи бизларни жазолаяпти. Бошқалар қатори ўз юртимизда юраверсак бўларди-ку. Ҳозир, эҳтимол, оила қуриб биттадан болали бўлармидик, – деди Хумора тушкун кайфиятда.

Кеча тунда яримлаб қолган вискидан алам билан қуйиб ичаркан, Шамсиянинг кайфи ошиб борарди.

– Пешона-да, дугона. Биз барибир ўламиз. Ўладиган жонга маишат қилиб юрибмиз-да. Нима қипти, подумаешь...

– Унақа дема, Шамси. Яшашимиз, даволанишимиз керак. Бизга бошқа эркаклар билан бўлиш мумкин эмас, ахир.

– Бу ердагилар одам эмас. Уларнинг ҳаммасини йўқ қилиш керак. Бизнинг ўз "қуролимиз" бор, – деди Шамсия ва хохолаб кула бошлади. Фақат Хумора келиб бир тарсаки туширганидагина у ўзига келди.

Айбике кўримсиз бўлгани боис унга ҳеч ким эътибор бермади. Уни ҳам кўпчилик аёллар қатори тош ювишга қўйишди. Улар шундай қаттиқ назорат остида эдиларки, телефон қилиб олишга ёки "СМС" юборишга ҳам имконият йўқ эди. Ниҳоят, тунда Ашуралидан келган хатни адёл ичида ўқиди ва умид пайдо бўлди. У ўзларининг тутқунда эканликларини яна ёзиб маълум қилмоқчи бўлди, аммо ток манбаи аллақачон тугаб бўлган ва уни баракда қувватга тўлдиришнинг имкони йўқ эди. Бунинг устига, унинг тўшагини ҳам олмос яширмадимикан, дея ағдариб тинтув қилишганида телефонни топиб олишди ва пачоқлаб ташлашди. Бошига резина таёқ билан уришганди, ҳушидан кетиб йиқилди. Бу ҳақда эшитган Шамсия ва Хумора чопиб етиб келишди.

– Сволочи! – сўкинди Шамсия ўзини босолмай.

– Ўлиб кетгурлар! Қиз болага кучинг етдими? Сенлар эркак эмассан! – дея қичқирди Хумора ҳам.

– Буларни ҳали онасини кўрсатиб қўямиз! Қўй, Айбике, хафа бўлма. Биз булардан қасдимизни оламиз ҳали, – деди Шамсия кўзлари ёниб.

Айбикенинг бошини боғлаб қўйишди ва унга чой дамлаб беришди.

– Хумор, мен кеча бир муҳим нарсани билиб олдим.

– Хўш-хўш?

– Уч кундан кейин Гогонинг туғилган куни экан. Бу дегани тоза маишат қилишади. Фурсатдан фойдаланиб қолишимиз керак.

– Қанақа қилиб? Нима, "қуролингни" ишлатмоқчимисан? – деди Хумора кулиб.

Davomi bo